Türkiye ve Katar’ın arabuluculuğunda İstanbul’da yapılan 2 günlük toplantı, Taliban’ın 2021’de iktidara gelmesinden bu yana iki komşu ülke arasındaki en önemli diplomatik girişimlerden biri olarak görülüyordu.
Pakistan ile Afganistan arasında İstanbul’da 6-7 Kasım'da yapılan barış görüşmeleri anlaşmaya varılamadan sona erdi. Taraflar, sınır gerilimini azaltmayı ve kırılgan ateşkesi sürdürmeyi hedefleyen müzakerelerin çökmesinden birbirini sorumlu tuttu.
Son haftalarda iki ülke arasında artan çatışmalarda onlarca asker ve sivilin hayatını kaybetmesiyle tansiyon yükselmişti. Şiddet, 9 Ekim’de Kabil’de meydana gelen patlamaların ardından tırmandı. Taliban yönetimi bu patlamaların Pakistan tarafından düzenlenen insansız hava aracı saldırıları olduğunu öne sürerek misilleme sözü vermişti. 19 Ekim’de Katar’ın arabuluculuğunda sağlanan ateşkes hâlâ kırılgan biçimde yürürlükte.
Taliban hükümeti sözcüsü Zabihullah Mücahid, X hesabından yaptığı açıklamada, “Pakistan heyetinin sorumsuz ve işbirliğinden uzak tutumu nedeniyle, İslami Emirlik’in iyi niyetine ve arabulucuların çabalarına rağmen görüşmelerden sonuç alınamadı,” dedi. Mücahid ayrıca Afganistan’ın 'topraklarının başka bir ülkeye karşı kullanılmasına izin vermeyeceğini' yineledi.
İki günlük görüşmeler sonuçsuz kaldı
Türkiye ve Katar’ın arabuluculuğunda İstanbul’da yapılan iki günlük toplantı, Taliban’ın 2021’de iktidara gelmesinden bu yana iki komşu ülke arasındaki en önemli diplomatik girişimlerden biri olarak görülüyordu. Ancak yoğun diplomatik temaslara rağmen görüşmeler cuma gecesi ilerleme sağlanmadan tıkandı.
Pakistan Savunma Bakanı Khawaja Asif, Geo News kanalına yaptığı açıklamada “Görüşmeler bitti, heyetimiz dönüyor. Yeni bir toplantı planı yok,” dedi. Asif, ateşkesin 'Afgan tarafı ihlal etmediği sürece' yürürlükte kalacağını belirtti.
Pakistan, uzun süredir Afganistan’daki Taliban yönetimini, ülke içinde artan saldırılardan sorumlu olan Pakistan Talibanı’nı (TTP) barındırmakla suçluyor. Kabil ise bu iddiaları reddediyor ve topraklarının başka ülkeler aleyhine kullanılmasına izin vermediğini savunuyor.
Sınırda çatışmalar sürüyor
Görüşmelerin çökmesinden bir gece önce, Afgan yetkililer sınır hattında dört sivilin öldüğünü, beşinin yaralandığını bildirdi. Asif, Afgan heyetinin 'hazırlıksız' geldiğini ve yazılı anlaşma imzalamayı reddettiğini, sadece sözlü taahhütlerde bulunmak istediğini söyledi.
“Yeni bir tur için plan ya da umut yok. Görüşmeler süresiz olarak askıya alındı.”
Bu ayın başlarında Pakistan ordusu, Afganistan topraklarındaki Pakistan Talibanı hedeflerine hava saldırıları düzenlediğini ve onlarca 'militanı' öldürdüğünü açıklamıştı. Afgan yetkililer ise bu saldırılarda sivillerin öldüğünü savunarak misilleme yapmış, Pakistan askeri mevzilerini hedef almıştı. Çatışmalarda 58 Pakistan askerinin öldüğünü, Pakistan ordusunun ise 23 kayıp verdiğini açıkladığı bildirildi.
Bu şiddet olaylarının ardından Katar, tarafları Doha’ya davet etmiş ve 19 Ekim’de ateşkes sağlanmıştı. Bunu izleyen İstanbul görüşmelerinde ateşkesin uzatılması ve 6–7 Kasım’da üçüncü tur yapılması kararlaştırılmıştı, ancak bu turdan da sonuç çıkmadı.
Sınır kapıları kapalı
Pakistan, 12 Ekim’den bu yana Afganistan ile tüm sınır kapılarını kapalı tutuyor. Ancak geçen hafta, ülkede mahsur kalan Afgan mültecilerin dönüşüne izin vermek için Torkham sınır kapısı kısmen açıldı.
Kapanma, Güney ve Orta Asya’yı birbirine bağlayan en yoğun ticaret yollarından birini felç etti. Binlerce kişi sınırda mahsur kalırken, yüzlerce yüklü kamyon geçiş için bekliyor.
Pakistan aynı zamanda ülkedeki kayıt dışı yabancıları sınır dışı etme kampanyası yürütüyor. Yetkililere göre 2023’ten bu yana çoğu Afgan olmak üzere 1 milyondan fazla kişi ülkeden gönderildi.
Taliban’ın 2021’de iktidara gelmesinden bu yana, Pakistan içinde TTP’nin üstlendiği militan saldırılarda da belirgin bir artış yaşandı.