Zirvede kabul edilen Bakü Deklarasyonu, bölgenin geniş ekonomik potansiyelinden ortaklaşa yararlanmaya yönelik güçlü bir siyasi iradeyi vurguladı.
REKLAMBakü, Orta Asya ülkeleri için tasarlanmış özel bir Birleşmiş Milletler (BM) programı olan SPECA (Orta Asya Ekonomileri Özel Programı) haftası için katılımcıları ağırladı. Bu yıl programın 25. yıldönümü.
İlk kez SPECA ülkelerinin liderlerinin katıldığı bir zirve düzenlendi. Ana konu, bölgeyi küresel erişimli bir bağlantı merkezine dönüştürmek.
Sürdürülebilir ulaşım, ticaret ve enerji, bu ülkelerin küresel ekonomiye entegrasyonunu kolaylaştırmak ve BM Sürdürülebilir Kalkınma hedeflerine ulaşmayı amaçlayan bir iş birliği platformu sunmak üzere 1998 yılında kurulan SPECA için kilit alanlar arasında yer alıyor.
SPECA, Afganistan ve Azerbaycan'ın yanı sıra 5 Orta Asya ülkesini ve 2 BM ajansını bir araya getiriyor. Zirve, BM himayesinde SPECA Çok Ortaklı Güven Fonu'nun oluşturulmasını destekledi. SPECA'nın bu yılki başkanı Azerbaycan, bu fona 3.5 milyon dolar sağlayacak.
Azerbaycan Cumhurbaşkanı İlham Aliyev, Euronews'e yaptığı açıklamada, SPECA'ya ilişkin şunları söyledi:
"Bu program Orta Asya ve Azerbaycan arasındaki ekonomik ilişkilere dayanıyor; bugün bu etkileşimin yeni boyutunu görüyoruz. Son iki yıldır Azerbaycan ve tüm Orta Asya ülkeleri arasında ve ayrıca Orta Asya ülkelerinin kendi aralarında etkileşim düzeyi rekor seviyede. Dolayısıyla bu yeni bir gerçeklik ve bundan faydalanmamız gerekiyor. Tüm SPECA ülkeleri ile ilişkilerimiz mükemmel. Şu anda çok sayıda yatırım projemiz var: Azerbaycan Orta Asya'ya, Orta Asya da Azerbaycan'a yatırım yapıyor. Orta Asya için en cazip ulaşım güzergahlarından biri olan Doğu Batı Trans Hazar Rotası gibi projelerimiz var - Karadeniz ve Akdeniz'e ve ardından entegre bağlantı projeleriyle Avrupa'ya bağlanıyor. Siyasi alanda pek çok olumlu dinamik görüyoruz."
Zirvede kabul edilen Bakü Deklarasyonu, bölgenin geniş ekonomik potansiyelinden ortaklaşa yararlanmaya yönelik güçlü bir siyasi iradeyi vurguladı.
Özbekistan Cumhurbaşkanı Şevket Mirziyoyev euronews'e yaptığı açıklamada, "Analiz, ülkelerimizin karşılıklı ticaret hacmini 2030 yılına kadar mevcut 52 milyar dolardan 100 milyar dolara çıkarma fırsatını ortaya koyuyor." ifadelerini kullandı.
Denize kıyısı olmayan ülkeler arasında iş birliği
Zirve öncesinde düzenlenen SPECA ekonomik forumunda bölgenin Avrupa ve Asya arasında bir bağlantı merkezi haline nasıl gelebileceği tartışıldı.
Azerbaycan Ekonomi Bakan Yardımcısı ve SPECA Ekonomik Forumu Eş Başkanı Samad Başirli euronews'e, "Bu, denize kıyısı olmayan ülkelerden oluşan dünyanın en büyük bölgelerinden birini bir araya getiren en önemli platform. Denize kıyısı olmayan ülkeler olarak iş birliği yapmalı ve ulaşım iş birliğimizi arttırmalıyız; bu da ticaretimizi kolaylaştıracak ve dünya ekonomisine entegrasyonumuzu arttıracak." şeklinde konuştu.
Ticaret koridorlarının lojistik kapasitesinin ve performans endeksinin iyileştirilmesi, denize kıyısı olmayan SPECA ülkeleri için hayati önem taşıyor.
Birleşmiş Milletler Avrupa Ekonomik Komisyonu (UNECE) Genel Sekteter Yardımcısı ve SPECA Ekonomik Forumu Eş Başkanı Dmitry Mariyasin şöyle konuştu.
"Malların Avrupa ve Asya arasındaki koridordan çok daha hızlı geçebilmesini sağlamada dijital çözümlerin büyük bir rolü olduğunu düşünüyoruz. Bu, üye devletlerin gümrük işlemlerini nasıl gerçekleştirdiği ve nakliye belgelerinin nasıl değiş tokuş edildiği konularında BM norm ve standartlarının benimsenmesiyle ilgili. Bu, ekosistemin farklı parçalarının, tüccarların, gümrük yetkililerinin ve hükümet yetkililerinin benzer yaklaşımlar ve kelimenin tam anlamıyla tek bir dil kullanabilmelerini sağlamakla ilgili; BM tarafında odaklandığımız şey de bu."
Trans-Hazar Uluslararası Taşımacılık Rotası
Trans-Hazar Uluslararası Taşımacılık Rotası forumda ön plana çıktı. Bu çok taraflı, çok modlu koridor Çin ve Avrupa'yı birbirine bağlıyor ve çeşitli ülkelerdeki feribot terminalleri, raylı sistemler ve karayolları aracılığıyla bölgeden geçiyor.
Orta Koridor'un verimliliğini arttırmak amacıyla, BM standartları ve belgelerine uygun olarak çok modlu veri ve belge alışverişinin dijitalleştirilmesine yönelik bir yol haritası Bakü'de onaylandı.
Euronews'e konuşan, UNECE'nin ECT bölümünden Bölgesel Danışman Mario Apostolov, "Fikir, BM standartlarını kullanarak dijitalleşmeyi tüm tedarik zinciri boyunca uyumlu hale getirmek. Bu sadece standartları değil, aynı zamanda BM semantik standartlarını ve referans veri modellerini kullanmakla ilgili. Böylece veriler, bir taşımacılık modundan diğerine, tedarik zincirinin bir sektöründen diğerine geçerek tüm tedarik zinciri boyunca sorunsuz bir şekilde akabilir; bunlar içinde en önemli kelime 'karşılıklı çalışabilirlik'" ifadelerini kullandı.
Trans-Hazar Uluslararası Taşımacılık Rotası Genel Sekreteri Gaidar Abdikerimov ise, "Bu geliştirmeye çalıştığımız çok modlu bir rota; talep arttığı için SPECA'nın karar ve tavsiyeleri uygulandığında koridorumuzdaki yük trafiğini önemli ölçüde artıracak bir çarpan etkisi yaratmasını bekliyoruz." dedi.
SPECA'nın daha düşük karbonlu enerji kaynaklarına yönelen, birbirine bağlı enerji sistemlerinden oluşan bir bölge haline nasıl gelebileceği Bakü'deki bir diğer önemli tartışma konusuydu.
REKLAMUNECE'de Ekonomik İşler Sorumlusu Iva Brkic, "Üye devletleri yenilenebilir enerji kaynaklarını ölçeklendirmeye, düşük ve sıfır karbon teknolojileri yoluyla enerji karışımlarına entegre etmeye, ek yenilenebilir enerji kapasitesini absorbe etmek için şebekenin kapasitesini güçlendirmeye teşvik ediyoruz çünkü bu, bölgenin enerji esnekliğine ve net sıfıra ulaşmasına yardımcı olacak." şeklinde konuştu.
Tokayev: 'Kazakistan geride kalmayacak'
BM kuruluşları SPECA ülkeleriyle birlikte çalışarak dayanıklı ve karbon nötr enerji sistemlerine ulaşmak için araçlar ve enerji politikaları tasarlamaya yardımcı oluyor.
Euronews'in, ülkesinin net sıfır dönüşümüne ilişkin görüşlerini sorduğu Kazakistan Cumhurbaşkanı Kasım Cömert Tokayev şöyle konuştu.
"Ekonomimizi karbonsuzlaştırma ve çeşitlendirme konusunda oldukça ciddiyiz ve Kazakistan'da karbonsuz sektörlerin geliştirilmesine ivme kazandırıyoruz. Bu bir meydan okuma, her şeyden önce zihniyetlerimizde büyük bir değişiklik olması gerekiyor. Bunun küresel ekonomik kalkınmada genel bir eğilim olduğunu kabul ediyorum ve Kazakistan geride kalmayacak. Ve aynı zamanda çevrenin korunmasında da çok kararlıyız. Evet, Kazakistan enerji karışımında hala kömüre bağımlı, ancak yakın gelecekte durumun olumlu yönde değişeceğini düşünüyorum."
Bölge devasa bir enerji kapasitesine sahip. SPECA ülkeleri küresel pazarlara yönelik enerji geçiş yollarını çeşitlendirmek için çalışıyor.
REKLAMAzerbaycan Enerji Bakan Yardımcısı Samir Valiyev, "Enerji kaynakları dengesiz bir şekilde dağılmış. Ülkelerin enerji güvenliğini sağlamak için iş birliği içinde ve bağlantılı olmaya somut bir ihtiyaç var. Forumda SPECA programı, bu iş birliğinin geliştirilmesinin yanı sıra devam eden tartışmaların düzenlenmesine ve çeşitli altyapı projelerinin desteklenmesi ve organizasyonunda kuralların ve mevzuatın uyumlulaştırılmasına yardımcı oluyor." ifadelerini kullandı.
İklim değişikliği ve su kaynaklarının yetersizliği bölgenin en önemli sorunları arasında yer alıyor. SPECA, hiç şüphesiz, bu zorlukların ele alınmasında önemli bir rol oynayabilir.