ABD’nin AB mallarına yüzde 30 gümrük vergisi uygulama tehdidinin ardından AB, ABD’den ithal edilen ürünlere misilleme gümrük vergileri uygulamayı planlıyor. Bu durumda, en çok etkilenecek ülkeler arasında İrlanda, Almanya ve Hollanda öne çıkıyor.
REKLAM
AB, Washington ile olan ticaret müzakereleri 1 Ağustos’a kadar sonuçlanmazsa misillemeye hazırlanıyor. Anlaşma sağlanamazsa ABD, bloktan ithal edilen neredeyse tüm mallara yüzde 30 gümrük vergisi uygulamaya başlayacak.
Geçtiğimiz hafta sonu AB mallarına yüzde 30 vergi tehdidi içeren bir mektupla hazırlıksız yakalanan Avrupa Komisyonu, hızla 72 milyar euro değerindeki ABD ihracatına misilleme gümrük vergileri koyma planını sundu. Bu, daha önce önerilen 95 milyar euro değerindeki ABD ürünlerine yönelik misilleme tarifeleri listesinin devamı niteliğinde.
Potansiyel vergiler, ABD’den ithal edilen sanayi ürünlerini hedef alıyor; bunlar arasında uçak ve uçak parçaları, makineler, otomotiv, kimyasallar, plastikler ile tıbbi cihaz ve ekipmanlar bulunuyor.
Bu tür ithalatlar, toplam 72 milyar euronun 65,7 milyar eurosunu oluşturuyor.
Ayrıca tarım ürünleri (burbon viskisi dahil) de listede yer alıyor; eğlence parkı ekipmanları, diş fırçaları, saç fırçaları ve doğal kauçuk lateks gibi küçük ama şaşırtıcı ürünler de bulunuyor.
Uygulanması halinde vergiler, Avrupa’daki tüketici ve işletmelerin bu ürünleri daha yüksek fiyatla almasına ve enflasyonun artmasına yol açacak.
Ancak S&P Global Ratings baş ekonomisti Sylvain Broyer’e göre, misilleme tarifelerinin enflasyon üzerindeki etkisi minimal olabilir. Broyer Euronews Business’a verdiği demeçte, “AB’nin ABD mallarına koyacağı vergiler Avrupa enflasyonunu ancak birkaç onda bir puan artırır ve genel ekonomik faaliyetleri ciddi şekilde etkilemez,” dedi.
Daha büyük risk tedarik zinciri kesintilerinden kaynaklanabilir. Broyer, Avrupa’nın ABD hizmetlerine, özellikle teknoloji, ödeme sistemleri ve danışmanlık sektörlerine yüksek derecede bağımlı olduğunu belirtti.
Hangi AB ülkeleri misillemeden en çok etkilenir?
Çeşitli ülkelerin ekonomilerini destekleyen bazı sektörler, AB ile ABD arasında ticaret savaşı çıkması durumunda ciddi tedarik zinciri sorunları yaşayabilir.
Havacılık sektörü bunlardan biri: uçak ve uçak parçaları, AB misillemelerinden en çok etkilenecek ürünler arasında yer alıyor. Avrupa Komisyonu belgelerine göre, bu ürünlerin ithalatı yaklaşık 11 milyar euro değerinde.
Üye ülkeler arasında 2024’te ABD’den en fazla uçak ithalatı yapan ülke İrlanda, ardından Fransa, Hollanda ve Almanya geliyor.
ABD ile AB arasındaki havacılık sektörü son derece entegre. Fransız çok uluslu savunma ve havacılık şirketi Thales, ABD merkezli Boeing ve Avrupa rakibi Airbus’a uçuş yönetim sistemleri ve kokpit ekranları sağlıyor. Karşılığında, ABD’nin havacılık devi Honeywell, Airbus için uçuş yönetim sistemleri tedarik ediyor.
AB’nin ABD yapımı uçaklara yönelik olası misilleme tarifeleri, tedarik zincirinde ciddi aksamalar yaratmanın yanı sıra Boeing için de doğrudan bir darbe olacak. Boeing, 2024’te gelirlerinin yüzde 13’ünden fazlasını, yani 8,7 milyar doların üzerinde bir kısmını Avrupa’dan sağladı.
AB’nin bu adımı, ABD’nin Avrupa menşeli uçaklara yönelik vergilerini artırma riski doğurabilir. Avrupa firması Airbus ise geçen yıl Kuzey Amerika’dan Boeing’in iki katı, yani 16 milyar doların üzerinde gelir elde etti.
İrlanda savunmasız
Uçak ithalatına yönelik AB'nin misilleme önlemleri ve ABD’nin karşı adımları, İrlanda’nın küresel havacılıktaki merkezi konumunu riske atabilir.
İrlanda, 10 binden fazla uçağı yöneten 50’den fazla uçak kiralama şirketine ev sahipliği yapıyor. Havacılık yatırım grubu Irelandia’nın yakın tarihli raporuna göre, bu dünya ticari filosunun yüzde 37’sine tekabül ediyor ve ülkeyi küresel hava taşımacılığı altyapısında merkezi bir oyuncu haline getiriyor.
İrlanda, 1 Ağustos sonrasında ABD’ye yapacağı ihracata getirilebilecek yüksek vergiler nedeniyle ekonomisinde ciddi bir darbe alma riskiyle karşı karşıya. Almanya ile birlikte AB içinde en çok etkilenecek ekonomilerden biri olarak görülüyor.
Brüksel merkezli düşünce kuruluşu Bruegel, ABD vergilerinin toplam etkisi nedeniyle İrlanda’nın 2028 yılına kadar kümülatif reel GSYH kaybının yüzde 3’e varabileceğini tahmin ediyor.
Bu, Başkan Trump’ın vaadi doğrultusunda ilaç ürünlerine ağır vergiler getirilirse geçerli olacak.
Oxford Economics’ten kıdemli ekonomist Rory Fennessy, Euronews Business’a verdiği demeçte, “İrlanda’da uçak ithalatı GSYH’nin yüzde 1’inden fazlasına karşılık gelirken, Hollanda’da büyük makineler ve tıbbi ekipman ithalatı GSYH’nin yüzde 6’sına eşdeğer” dedi.
Belçika’nın ABD’den yaptığı toplam ithalat ise GSYH’nin yüzde 5’ine denk geliyor.
Fennessy, "Ülkelerin ABD'ye doğrudan ithalatı sınırlı olsa bile, yakın tedarik zinciri entegrasyonu ve tarifeler nedeniyle komşu destek endüstrileri üzerindeki etki nedeniyle diğer ülkelere önemli yayılmalar olabilir," dedi.
Bunun en önemli örneklerinden biri, Almanya ile Macaristan, Polonya ve Slovakya gibi Orta ve Doğu Avrupa ülkeleri arasındaki, özellikle otomotiv sektörüne ilişkin yakın ilişki.
Orta ve Doğu Avrupa ülkeleri, büyük bir kısmı Almanya'dan gelen çok sayıda yabancı yatırım çekmektedir. Bu da bölgenin kalkınmasında önemli bir rol oynuyor.
Ve araçlar, potansiyel misilleme tarifelerine maruz kalan üçüncü en büyük ürün grubu. ABD'den en fazla araç ya da parça ithal eden ülke 2024 yılında yaklaşık 7,5 milyar euro ile Almanya olurken, onları Belçika (1,8 milyar euro) takip ediyor. Bu sektördeki yüksek fiyatların baskısını en çok bu ülkeler hissedecek.
Fennessy sözlerine şöyle devam etti: "Ancak tabii ki, kesin yayılma değişkenlik gösterir ve bazı ülkeler belirli sektörlerde daha doğrudan maruz kalırlar, bu nedenle bu gibi durumlarda muhtemelen daha hızlı bir fiyat etkisi hissedecekler."
Şirketler tedarik zincirlerine katkıda bulunacak yeni kaynaklar bulmaya çalışırken fiyatlar geçici olarak bile yükselirse, bu Almanya'nın zor durumdaki otomotiv sektörüne bir darbe daha vurur ve Volkswagen ve Mercedes gibi büyük markaların daha fazla maliyet düşürme önlemi almasına yol açabilir. Bu firmaların Macaristan'da ve Orta ve Doğu Avrupa'nın başka yerlerinde üretim tesisleri var.
Başka hangi ürünleri kapsıyor?
Avrupa Komisyonu'nun ürün listesinde kimyasallar ve plastiklerin yanı sıra tıbbi cihazlar da yer alıyor ve her bir kategori 2024 yılında ABD'den AB'ye 7,5 milyar eurodan fazla ithalatı kapsıyor.
En çok etkilenen ülkeler Belçika, Hollanda ve Almanya.
Kimyasallar konusunda ise ABD'den en çok alım yapan AB ülkesi 2024 yılında 13,7 milyar euro değerinde ithalatla Belçika. Onları 12,5 milyar euro ile Hollanda ve 12,3 milyar euro ile Almanya takip ediyor. Plastikler söz konusu olduğunda, Belçika 3 milyar eurodan fazla bir ithalat ile listenin başında yer alırken, Almanya (2 milyar euro) ve Hollanda 1,5 milyar euro onları takip ediyor.
AB’de ABD menşeli tıbbi cihazlarının en fazla ithalatı Hollanda’da gerçekleşiyor ve bu ürünlerin değeri 4,63 milyar euroya ulaşıyor. Hollanda’yı 2,65 milyar euroluk ithalatla Almanya ve 1 milyar eurodan fazla ithalatla Belçika takip ediyor.
AB ayrıca burbon viskisi de dahil olmak üzere 6,4 milyar euro değerinde tarım ürününe misilleme gümrük vergisi koymayı düşünüyor. ABD'den en fazla burbon ithal eden ülke, yılda 60 milyon eurodan fazla değerde mal satın alan Hollanda'dır. Bu durum tek başına ekonomiye zarar vermeyebilir. Ancak ABD, Avrupa’nın alkollü içkilerine karşı misilleme yaparsa, Fransız şarabı ve İrlanda viskisi de bu vergilerden etkilenebilir.
ABD ile AB arasında Trump'ın verdiği son tarihten önce bir anlaşma sağlanamazsa, diğer pek çok sektörün yanı sıra Avrupa tarım sektörü de ABD'ye ihracatında yüzde 30'luk bir gümrük vergisiyle karşı karşıya kalacak ki bu Fransız lobi grupları tarafından felaket olarak nitelendirilen bir sonuç.
Brüksel, ticaret savaşında kısasa kısas bir tırmanıştan kaçınmak için hala bir anlaşma arayışında olduğunu ancak gerekirse misilleme yapmaya hazır olduğunu söylüyor.