Bulut tohumlama, onlarca yıldır birçok ülkede uygulanmasına rağmen hala tartışmalı bir konu.
REKLAMKörfez ülkeleri Umman, Birleşik Arap Emirlikleri (BAE) Bahreyn ve Yemen'de görülen şiddetli yağmurlar birçok kişinin ölümüne neden olurken, bazı yerleşimleri sular altında bıraktı. Kimileri 'bulut tohumlama' uygulamasının orantısız yağışlara neden olduğunu ileri sürüyor.
Ancak meteoroglara göre, çoğunluğu çölden oluşan bu ülkelerde son 75 yılın en büyük yağışının görülmesinin sebebi bulut tohumlama değil.
Bulut tohumlama, onlarca yıldır birçok ülkede uygulanmasına rağmen hala tartışmalı bir konu.
ABD Ulusal Okyanus ve Atmosfer İdaresi'nden meteorolog Ryan Maue, AP'ye yaptığı açıklamada, "Bu kesinlikle bulut tohumlama değil. Eğer bu bulut tohumlama ile gerçekleşseydi, su hiç eksik olmazdı. Havadan yağmur yaratıp, 6 inç su elde edemezsiniz." diyor.
Meteorologlar ve iklim bilimciler, aşırı yağışların bulutlarla oynanmasından kaynaklanmadığını kesin olarak bilmenin bir yolunun da günler öncesinden yapılan hava tahmini olduğunu söylüyor.
Atmosfer bilimleri araştırmacısı Tomer Burg, bilgisayar modellerinin altı gün öncesinden, BAE'de önemli oranda yağmur öngördüğüne işaret etti.
Pennsylvania Üniversitesi iklim bilimcisi Michael Mann, üç alçak basınç sisteminin jet akımı - hava sistemlerini hareket ettiren hava nehri - boyunca Basra Körfezi'ne doğru yavaşça hareket eden bir fırtına treni oluşturduğunu söyledi.
Mann, "Bulut tohumlamasını suçlamak hava tahminlerini ve hava olaylarının nedenlerini göz ardı etmektir" diyor.
Michael Mann, 'bulut tohumlamasını' suçlaylan kesimlerin aynı zamanda dikkatleri gerçekte olanlardan başka yöne çekmeye çalışan iklim değişikliği inkarcıları olduğunu ileri sürdü.
Imperial College of London'dan iklim bilimci Friederike Otto ise "Şiddetli yağışlardan bahsederken iklim değişikliğinden bahsetmemiz gerekir. Bulut tohumlamasına odaklanmak yanıltıcı olur" dedi.
Bulut tohumlama nedir?
Bulut tohumlama, bir bulutun yağış üretme kapasitesini artıran bir hava durumu düzenleme tekniği. Kullanılacak uçak gökyüzüne gönderilmeden önce tahmincilerin tohumlanacak doğru bulutu seçmesi gerekiyor.
Bu işlem yukarıya yönlü iç hava akımları nedeniyle yalnızca kümülüs bulutlarda işe yarıyor. Pilotlar uçaklarını bulutun alt kısmına yerleştiriyor ve higroskopik (nem çeken) tuz parçacıkları yüklü fişekleri ateşliyor.
Sodyum klorür ve potasyum klorür parçacıkları bulutun gövdesine doğru yükseldikçe bulutun içindeki çok küçük su damlacıklarını kendine çekiyor. Bu damlacıklar, daha büyük yağmur damlaları oluşturmak için bir araya geliyor ve çoğalıyor. Ve böylelikle daha ağır oldukları için gökyüzünden düşüyor.
Yıllık yağış miktarı az olan bölgelerde bu yöntem, asgari düzeyde enerji kullanımı gerektirdiği için değerli bir su kaynağı oluşturuyor. Bir saatlik bir bulut tohumlaması 100 bin metreküpe kadar su sağlayabiliyor.
Küresel olarak bulut tohumlayan ülke sayısı 50'den fazla. Bu işlem yalnızca yağış miktarını artırmak için değil, daha soğuk bölgelerde dolu tanelerinin boyutunu küçültmek için de kullanılıyor. Doluların önlenmesiyle ise fırtınaların neden olduğu zararlar önemli ölçüde azaltılabiliyor.
Bulut tohumlama ne kadar etkili?
Havadan tohumlama üzerine yapılan yeni bir çalışma, radarda tohumlamayı yansıtan net bir yağış modeli buldu ve yöntemin işe yaradığına dair kanıtlar sundu. Ancak bilim insanları yöntemin tam olarak ne kadar etkili olduğunun belirsizliğini koruduğunu söylüyor.
Bilim insanları Maue ve Mann, "Sonuçlar o kadar küçük ki, bilim insanları gerçekten işe yaradığını söylemenin adil olup olmadığı konusunda hemfikir değiller" diyor.
Hangi ülkeler kullanıyor?
ABD'nin California eyaleti ve Birleşik Arap Emirlikleri gibi kuraklıktan etkilenen bölgelerdeki hükümetler, az miktarda bile olsa su elde etme umuduyla tohumlama gibi teknolojilere yatırım yapıyor.
REKLAMUtah yerel hükümeti tarafından yapılan analizler, bulut tohumlamanın 2018 yılında su arzını yüzde 12 oranında artırdığı tahmin ediyor.
Asya ve Orta Doğu'da da onu aşkın ülke bulut tohumlama yöntemini kullanıyor.