Bilim insanları, uzun süreli yüksek deniz yüzeyi sıcaklıklarının büyük sorunlara neden olduğunu söylüyor.
REKLAMİspanyol araştırmacılara göre, Akdeniz geçtiğimiz hafta şimdiye kadarki en yüksek yüzey sıcaklığına ulaştı.
Avrupa Birliği'ne (AB) bağlı İklim Değişikliği Gözlemleme Ajansı'ndan (Copernicus) elde edilen verilerle hesaplanan 15 Ağustos tarihli 28.9 santigrat derecelik ortalama sıcaklık, geçen yıl temmuz ayında kaydedilen bir önceki rekoru geride bıraktı. Günün maksimum sıcaklığı da 31.96 derece ile Mısır kıyısındaki El-Arish'te kaydedildi.
Havzanın neredeyse tamamı denizlerdeki sıcak hava dalgasının etkisi altında. Deniz sıcaklıkları özellikle kıyıya yakın bölgelerde artış gösterdi. Ancak bu sıcak sular, bu yaza özgü değil ve bölge iklim değişikliğinin sıcak noktalarından biri.
Deniz yüzeyi sıcaklıkları 2022'den bu yana alışılmadık derecede yüksek ve küresel ısınma bağlamında bile anormal. Akdeniz, küresel ortalamadan çok daha yüksek bir oranda ısınıyor .
Son iki yaz boyunca Akdeniz'in suları, 2003'te yaşanan ve sıcaklıkların yirmi yıl boyunca kırılamayan rekor rakamlara ulaştığı sıcak hava dalgasından daha ısınmış durumdaydı. Bu uzun süreli yüksek deniz yüzeyi sıcaklıklarının havza genelinde önemli sonuçları olabilir.
Denizlerin ısınması neden bir sorun?
Dünya okyanusları ve denizleri, hayati önem taşıyan iklim düzenleyicileri olarak hizmet veren karmaşık ekosistemler.
Sanayi Devrimi'nin başlamasından bu yana insan kaynaklı faaliyetler sonucu ortaya çıkan aşırı ısının yaklaşık yüzde 90'ını emerek insan faaliyetlerinin çevre üzerindeki etkisinin azaltılmasında kritik bir rol oynuyorlar.
Bu ısı okyanus akıntıları yoluyla dünyaya dağılıyor. Bir kısmı atmosfere salınırken, bir kısmı da okyanusun daha derin katmanlarına nüfuz ediyor. Bu, gezegenimizin iklim sistemlerini korumak için çok önemli bir süreç.
Uzun süreli olağanüstü yüksek okyanus sıcaklıkları ile karakterize edilen deniz ısı dalgaları, bize bu sistemde bir şeylerin dengeden çıktığını gösteriyor. Mercator Ocean International'ın genel müdürü Pierre Bahurel, bunları "su altı yangınları" gibi düşünmemiz gerektiğini söylüyor.
"Okyanusta bu ısı dalgaları ile aynı şey var ve biz bunun uzakta olduğunu, başka bir hikaye olduğunu düşünme eğilimindeyiz," diyen Bahurel, sözlerini şöyle sürdürdü: "Ancak bu, aynı hikaye ve hangi biyoçeşitliliğin kesin olarak yok olacağını, bunun üzerimizdeki etkisinin ne olacağını, büyük dengeler açısından bundan sonra nelerin değişeceğini ve hepsinden önemlisi okyanuslarda yarattığımız bu felaketin devam etmesini nasıl önleyebileceğimizi anlamamız gerekiyor."
Geçtiğimiz yıl yayınlanan bir araştırma, 2015 yılından bu yana kayıtlara geçen en kötü deniz sıcak dalgalarının yaklaşık yarısının Akdeniz'i vurduğunu ortaya koydu. Bilim insanları sorunlara neden olan şeyin bu tekrarlama - "yeni normal" - olduğunu öne sürüyor.
Deniz sıcaklığının flora ve fauna üzerinde ne gibi etkileri var?
Küresel deniz ısı dalgalarının, mercanların ağarması ve deniz çayırlarının yok olmasından omurgasızlardaki hastalıklara ve yerel balık türlerindeki yer değişimlerine kadar dünya genelinde büyük etkileri oldu. Deniz canlılarının toplu ölümleri ise en dramatik etkilerden biri.
Ancak Mercator Ocean International'da oşinograf olan Marie Drevillon'a göre, bazı yerler "diğerlerinden daha kırılgan." Neredeyse tamamen kara ile çevrili olan Akdeniz de bunlardan biri.
Burada yaşayan koruma altındaki türlerin çoğu ya toprağa kök salmış durumda, ya aşırı sıcaktan uzaklaşamıyor ya da kaçmak veya uyum sağlamak için zamanları yok. Mercan, yosun ve süngerler gibi hareketli olmayan organizmalar aşırı çevresel koşullardan kaçamıyor ve özellikle aşırı termal strese maruz kalıyor.
Bilim insanları da bu sıcak hava dalgalarının Akdeniz'i nasıl değiştirdiğini henüz tam olarak belgeleyebilmiş değil.
REKLAMDrevillon, "Fauna ve flora üzerindeki gerçek etkileri anlamaya başlayalı 10 yıl oldu," diye ekledi.
"Örneğin, özellikle 2022'deki sıcak hava dalgalarının ardından ölen büyük, bütün bir gorgonian (mercan) popülasyonu olduğunu biliyoruz."
Bazı türler sıcaktan uzaklaşmayı başarsa da, daha derin ve serin sulara gitmeyi tercih ettiklerinde besin kaynakları ile mücadele ediyorlar.
Süveyş Kanalı aynı zamanda sıcağa adapte olmuş,** Kızıldeniz veya Hint Okyanusu'ndan gelen deniz hayvanlarının istila etmesi için bir "otoyol" görevi görüyor.
REKLAMDünya Doğayı Koruma Vakfı'nın (World Wide Fund for Nature-WWF) 2021 tarihli bir raporuna göre, şimdiye kadar çoğu gemilerle olmak üzere 1.000'den fazla istilacı tür Akdeniz'e giriş yaptı. Bu türler her yıl kuzeye ve batıya yayılıyor ve bazıları yerel popülasyonları geride bırakıyor.
Gelir kaybı ve daha az turist
Deniz canlılarının toplu ölümleri en dramatik sonuç olsa da, anormal derecede yüksek deniz sıcaklıklarının yol açtığı tek sonuç bu değil.
Balık çiftçileri yüksek sıcaklıkta hayvanlarını hayatta tutmak için mücadele ettikçe ekonomik etkiler de artıyor. Midye ya da istiridye gibi su ürünleri stoklarının taşınması çok karmaşık bir iş ve uzun vadeli tahminler olmadan kolay değil.
Balık stokları azaldıkça, gıda için denize bel bağlayan toplumlar da zorlanıyor. Denizanası patlamaları hem turistleri hem de balıkçıları rahatsız ediyor.
REKLAMAkdeniz'in doğal sermayesinden her yıl okyanusla ilgili yaklaşık 400 milyar euro değer üretiliyor ve iklim değişikliği bölgenin sosyoekonomik geleceğini belirsiz hale getiriyor. Akdeniz'in sıcaklığının da Güney Avrupa'nın son yazlarda yaşadığı aşırı hava koşullarıyla, özellikle de bunaltıcı sıcaklarla bir ilgisi olabilir.
Uzun süreli okyanus sıcaklıkları şiddetli yağışlara yol açan fırtınaları körükleyebilir. Pazartesi günü İtalya açıklarında bir süper lüks yatın batmasına neden olan hava koşullarında da bunun rolü olabilir. Ayrıca kara sıcaklıklarını da normalde olması gerekenin üzerine çıkarabilirler.
Kıyı bölgelerinde, sıcak sular rüzgar hızını azaltabilir ve karadaki nemi arttırarak sıcak hava dalgasını daha rahatsız edici ve daha tehlikeli hale getirebilir.
Mercator Ocean International'ın bir diğer oşinografı Karina von Schuckmann, okyanusların fazlalık ve ısıyı tuttuğunu ve bu etkilerin uzun süre devam edeceğini belirtiyor.
REKLAM"Uyum konusunda gerçekten düşünmemiz gerekiyor," diyen oşinograf, sözlerini şöyle sürdürdü: "Yaptığımız seçimlerle... azaltım konusunda ne kadar çok adım atarsak ve ısınmadaki bu artışı yavaşlatırsak, uyum sağlamak ve sistemi anlamak için o kadar çok zaman kazanacağız."
"Yeteneklerimizi geliştirmek, daha az belirsizlikle daha iyi tahminlerde bulunmak için bugün anlamadığımız çok fazla bileşen var. Dolayısıyla her azaltım adımıyla birlikte daha fazla zamanımız olacak ve sonrasında uyum sağlayarak iklime dirençli bir geleceğe doğru ilerleyebileceğiz," diye ekledi.