Bu tür davranışlar, farklı türler arası bir tür “genelleştirilmiş özgecilik” olabilir.
REKLAM
Kanada’nın Alert Bay bölgesinde 2015'te deniz biyoloğu Jared Towers, bir grup orkayı (katil balina) gözlemlerken beklenmedik bir olay yaşadı. Akela ve Quiver adındaki iki kardeş orka, ağızlarında ölü deniz kuşlarıyla Towers’a yaklaştı. Ağızlarını açarak kuşları adeta ona sunar gibi bıraktılar. Bir süre sonra kuşları tekrar alıp uzaklaştılar.
Benzer bir olay 2018’de tekrarlandı. Bu kez bir orka, Towers’a bir liman fokunun yavrusunu “sunmuş” gibiydi. Bu deneyimler, deniz araştırma şirketi Bay Cetology’nin yöneticisi olan Towers’ın aklında kaldı. Başka benzer olayları da araştırmaya ve belgelemeye başladı.
Seattle Times’a konuşan Towers, “Bu tür anlar insana çok şey düşündürüyor. Bu hayvanları anlamak için yıllar harcıyorsunuz ama sırlarını kolay kolay paylaşmıyorlar. Size dikkat ettiklerinde ise adeta donup kalıyorsunuz,” dedi.
Towers ve meslektaşları, bu davranışları anlamlandırmaya çalıştıkları yeni bir makaleyi Journal of Comparative Psychology bilimsel dergisinde yayınladı. Makaleye göre bu tür davranışlar, farklı türler arası bir tür “genelleştirilmiş özgecilik” olabilir. Yani orkanın, başka bir türün iyiliğini gözetme davranışı.
Towers, New Scientist’e verdiği röportajda “Orkalar büyük olasılıkla insanların bilinçli varlıklar olduğunu fark ediyor ve bizi daha iyi anlamak için bu tür ‘hediyeler’ sunuyor olabilir,” dedi.
Araştırmacılar, 2004 ile 2024 arasında orkaların insanlara av ya da nesne sunduğu 34 olayı belgeledi. Bu olaylar Alaska, Kaliforniya, Yeni Zelanda, Arjantin ve Norveç gibi farklı coğrafyalarda gerçekleşti. Orkaların sunduğu 18 farklı “hediye” türü tespit edildi: vatozlar, yeşil deniz kaplumbağası, güneş balığı, geniş burunlu yedi solungaçlı köpekbalığı, deniz marulu ve daha fazlası.
Sunulan hayvanların çoğu ölüydü. Olayların yarısında tam hayvanlar sunulurken, diğer yarısında parçalanmış avlar verildi. İlginç olan bir diğer detay da orkaların neredeyse her vakada insanın tepkisini beklemesi oldu. Ardından ya hediyeyi geri aldılar ya da olduğu yerde bıraktılar.
Towers, “Bu bir yanlışlık değildi,” dedi.
"Yani, orkalar yemeklerini yanlışlıkla düşürmediler. İnsanların tepkisini görmek istediler."
Bilim insanlarına göre bu davranış, orkaların kendi aralarındaki av paylaşımına benziyor. Sosyal yapıları çok gelişmiş olan bu memeliler, karmaşık ve eşgüdümlü av stratejileri uygulayabiliyor ve avlarını grup içinde paylaşıyorlar. Yeni çalışma, bu paylaşım davranışının insanlar gibi başka türlere de yöneltilebildiğini gösteriyor olabilir.
Stony Brook Üniversitesi’nden ekolojist ve yazar Carl Safina ise bu davranışa şaşırmadığını söylüyor.
"Bu son derece zeki canlılar bizi anlıyor. Bilinçli olduğumuzu fark ediyorlar ve dünyayı bizden daha iyi kavrıyor gibiler."