Yeni araştırma, tropikal ormansızlaşmayı yılda sıcaklık kaynaklı 28 bin ölümle ilişkilendiriyor.
REKLAM
Ormanların yok edilmesinin giderek artan insani maliyetine dikkat çeken yeni bir araştırmaya göre, tropikal bölgelerdeki ormansızlaşma sıcaklığa bağlı ölümlerde artışa yol açıyor.
Bu hafta Nature Climate Change dergisinde yayınlanan araştırma, tropikal ormansızlaşmanın neden olduğu yerel ısınmanın 300 milyondan fazla insanı daha yüksek sıcaklıklara maruz bıraktığını ve son 20 yılda yaklaşık yarım milyon olmak üzere her yıl yaklaşık 28 bin ölümle ilişkili olduğunu ortaya koyuyor.
Ormanların nüfus merkezlerine yakın yerlerde kesildiği bölgelerde bu etkiler daha da belirgin. Endonezya'da yaklaşık 48 milyon, Demokratik Kongo Cumhuriyeti'nde 42 milyon ve Brezilya'da 21 milyon insan halihazırda orman kaybına bağlı olarak daha yüksek sıcaklıklara maruz kalıyor.
Orman kaybı ve artan ısı riskleri
Leeds Üniversitesi'nden Dr. Carly Reddington ve Profesör Dominick Spracklen tarafından yürütülen çalışmada, Orta ve Güney Amerika, Afrika ve Güneydoğu Asya'daki ormansızlaşma analiz edildi. Gölge, nem salınımı ve karbon depolama yoluyla iklimi serinleten tropikal ağaçların yok edilmesinin 300 milyondan fazla insanı daha yüksek yerel sıcaklıklara maruz bıraktığı tespit edildi.
Yazarlar, "Tropikal orman kaybının yaşandığı bölgelerde, sıcaklığa bağlı ölümlerin üçte birinden fazlası ormansızlaşma ile ilişkilendirilmiştir," diye yazdı.
Spracklen'e göre bu etkiler "neredeyse anında, ormanların yok edilmesinden sonraki birkaç gün içinde" ortaya çıkıyor.
Spracklen, "Ormanlar topraktan atmosfere su pompalayarak yerel iklimi daha serin tutar. Bu su buharlaştığında yerel iklimi soğutur," diye açıklıyor.
"Bu biraz da sıcak bir günde vücudun terlemesine benziyor. Ter buharlaştığında cildi serinletiyor. Ağaçları kestiğimizde bu terleme sürecini durdururuz ve yerel iklim ısınır. Yakınlarda yaşayan insanlar da bu sıcak iklimi hemen yaşamaya başlar."
Ormanlar ne kadar hızlı yok oluyor?
Bulgular, orman kaybının hızlanmasına ilişkin endişelere yeni bir boyut kazandırıyor.
Bu yılın başlarında Dünya Kaynakları Enstitüsü (WRI) ve Google DeepMind tarafından hazırlanan bir rapor, 2001-2024 yılları arasında kaybedilen orman alanlarının yüzde 34'ünün artık kalıcı olduğunu, çünkü bu alanların doğal yollarla yeniden oluşmasının mümkün olmadığını ortaya koymuştu.
Bunun en büyük nedeni, kalıcı orman kaybının yüzde 95'ini oluşturan tarım faaliyetleri.
Avrupa'nın geciken tepkisi
Avrupa da küresel orman kaybındaki rolünü telafi etmesi için baskı altında. Çiftlikler, madenler ve altyapı projeleri ormanları endişe verici oranlarda yok ederken, AB ormansızlaşmayla bağlantılı ürünleri raflardan uzak tutmak için tasarlanan yasaları uygulamakta zorlanıyor. Geçen yıl, uzun zamandır beklenen Ormansızlaşma Yönetmeliği'nin yürürlüğe girmesini 12 ay ertelemişti.
Palm yağı, sığır eti, kereste ve kahve gibi emtia tedarikçilerinin üretimlerinin ormansızlaşmayla bağlantılı olmadığını kanıtlamalarını gerektiren yasanın 2024 sonunda yürürlüğe girmesi planlanıyordu. Buna uymayan üreticilerin AB'nin geniş tek pazarına erişimi engellenecekti.
Uygulama büyük şirketler için bu yılın sonuna, küçük ve orta ölçekli işletmeler için ise 2026 yılına kadar ertelendi. Bu gecikme, ormansızlaşmayla bağlantılı malların Avrupa'ya kontrolsüz bir şekilde akmaya devam edeceğine dair endişeleri arttırdı.
Geçen yıl Araştırmacı Gazetecilik Bürosu tarafından yapılan bir araştırma, beş nakliye şirketinin sadece 2021 ve 2022 yılları arasında Brezilya'daki ormansızlaşmayla bağlantılı mezbahalardan yarım milyon tondan fazla sığır eti ve deri ürününün taşınmasından sorumlu olduğunu ortaya koymuştu.
Bir sağlık kalkanı olarak ormanlar
Bilimsel çalışmalar, tropikal ormanların ölümcül sıcaklığa ve buna bağlı bir dizi hastalığa karşı nasıl doğal bir kalkan görevi gördüğünü gösteriyor.
Ormansızlaşma, insan sağlığına zarar veren bir dizi sorunla ilişkilendiriliyor. Yazarlara göre, ormansızlaştırılmış bölgelerdeki yangınlardan kaynaklanan duman kirliliği bölgesel hava kalitesini düşürüyor ve sıtma riskinin artmasıyla ilişkilendiriliyor.
Mevcut ormanların daha güçlü bir şekilde korunmaması halinde, tropik bölgelerdeki topluluklar daha zorlu yaşam koşulları, sağlık sistemlerinin zorlanması ve sadece sıcaktan kaynaklanan ölümlerin artması ile karşı karşıya kalıyor.
Spacklen, "Bulgularımız tropikal ormansızlaşmanın acilen azaltılması gerektiğinin altını çiziyor," dedi.