Rapora göre, iki sene önceki COP28 öncesinde fosil yakıt şirketleri Facebook’ta 5 milyon dolara kadar sahte iklim reklamı yayımladı. Shell, ExxonMobil, BP ve TotalEnergies bu reklamların yüzde 98’ini finanse etti.
Dünyanın büyük çoğunluğu iklim değişikliğine karşı önlem alınması gerektiğine inanıyor. Ancak internette yayılan iklim dezenformasyonu hâlâ güçlü ve etkili.
İklim eylemini baltalayan bu bilgi kirliliği, COP30 zirvesi öncesi dönemde rekor düzeye çıktı. İklim Dezenformasyonuna Karşı Eylem Ağı (CAAD) tarafından yayımlanan yeni rapora göre, BM’nin iklim konferansına ilişkin sahte içeriklerde yüzde 267 artış görüldü.
'Gerçeğe benzeyen yalanlar'
CAAD ve Oxford Üniversitesi’ne bağlı Bilgi Bütünlüğü Gözlemevi (OII), Temmuz-Eylül döneminde COP30’la ilgili yaklaşık 14 bin sahte içerik tespit etti.
En dikkat çekici örneklerden biri, yapay zekâyla oluşturulmuş bir videoydu: Ekranda “2025’te Belém’deki COP30’un Gerçekleri” başlığı yer alıyor, muhabir ise sular altında kalmış bir şehirde haber sunuyordu. Ancak muhabir de şehir de tamamen kurguydu.
Brezilya’daki Telegram gruplarında yapılan analizlerde de COP30 hakkında 285’ten fazla dezenformasyon paylaşımı tespit edildi. Paylaşımlarda hem konferans hem de iklim çözümleri hedef alındı.
Trump’tan “büyük aldatmaca” çıkışı
ABD Başkanı Donald Trump, Eylül ayında yaptığı bir konuşmada iklim değişikliğini 'tarihin en büyük aldatmacası' olarak nitelendirdi. CAAD raporuna göre bu tür çıkışlar, dezenformasyonun küresel çapta meşrulaşmasına katkıda bulunuyor.
Dezenformasyonun aktörleri: 'Büyük karbon' ve 'büyük teknoloji'
Rapor, iklim dezenformasyonunun arkasındaki temel aktörleri de mercek altına alıyor.
Enerji, ulaşım ve tarımda fosil yakıt kullanan dev şirketler raporda 'Büyük karbon' olarak adlandırılıyor. Bunlar yanlış bilgi yayan başlıca kaynaklar arasında.
CAAD, “Bu dezenformasyon, toplumun bilimsel uzlaşıyı ve küresel dayanışmayı olduğundan daha zayıf sanmasını amaçlıyor,” diyor.
Bir diğer eleştiri ise teknoloji devlerine yöneliyor. Sosyal medya ve arama motorları, bu yanlış bilgilerin denetimsiz şekilde yayılmasına aracılık ediyor.
CAAD’nin önceki bir raporuna göre, COP28 öncesinde fosil yakıt şirketleri Facebook’ta 5 milyon dolara kadar sahte iklim reklamı yayımladı. Shell, ExxonMobil, BP ve TotalEnergies bu reklamların yüzde 98’ini finanse etti.
COP30’da ilk kez 'iklim dezenformasyonu' oturumu
Bu yılki konferansta ilk kez, Brezilya hükümeti, BM ve UNESCO iş birliğiyle oluşturulan “Küresel İklim Dezenformasyonu Girişimi” gündeme alınacak.
Amaç, yalan haber kampanyalarını tespit etmek ve bunlara karşı ortak önlemler geliştirmek.
Liderler Zirvesi’nde konuşan Brezilya Devlet Başkanı Lula da Silva, “Aşırı uçlar, seçmen desteği uğruna sahte haberler üretiyor, gelecek kuşakları çevre yıkımı ve eşitsizliklere hapsediyor,” dedi.
Fransa Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron da aynı uyarıyı dile getirdi: “İklim dezenformasyonu bugün demokrasilerimizi, Paris Anlaşması’nı ve ortak güvenliğimizi tehdit ediyor.”
BM Genel Sekreteri António Guterres ise sert konuştu: “Çok sayıda şirket, iklim yıkımından rekor kârlar elde ediyor. Kamuoyunu kandırmak ve ilerlemeyi engellemek için milyarlar harcıyorlar. Çok sayıda lider de hâlâ bu çıkarların esiri.”