İklim değişikliği, Noel yemeklerinde kullanılan birçok temel malzemenin üretimini olumsuz etkiledi. Verimler pek çok yerde hızla düşerken, çiftçile önlemler almak zorunda kalıyor.
Noel yaklaşırken, süpermarket rafları şenlikli masalar için sevilen ürünlerle doluyor: Hindi, patates, tarçın ve çikolata.
Ancak tüketiciler, bu geleneksel yiyeceklerin maliyetinin bu yıl biraz daha yüksek olduğunu veya stokların daha az göründüğünü fark etmiş olabilir.
Noel yemeklerinde kullanılan birçok temel bileşen, iklim değişikliğinden etkilendi. Bu durum verimlerin düşmesine veya çiftçilerin uyum önlemleri almak zorunda kalmasına yol açtı.
İşte iklimin küresel gıda stoklarını nasıl etkilediği ve Noel yemeklerimizi nasıl değiştirdiği.
Noel ikramlarında malzeme krizi
Fırıncılık, dünya genelinde mutfaklarda insanların zencefilli kurabiye, Noel keki veya tarçınlı çörek gibi tatlılar hazırladığı oldukça popüler. Ancak bazı hayati malzemeleri bu yıl bulmak daha zor olabilir.
The Weather Channel’ın yeni bir raporuna göre, Batı Afrika’daki kakao çiftliklerinden Sri Lanka’daki tarçın bahçelerine kadar, iklim baskıları hem erişebilirliği hem de fiyatları etkiliyor.
Kakao, vanilya, tarçın ve şeker kamışı, iklim değişikliğine en duyarlı ürünler arasında yer alıyor.
Madagaskar’da yoğunlaşan vanilya üretimi, bölgedeki siklonlar ve sıcak hava dalgalarına karşı savunmasız.
Şeker kamışı ve şeker pancarı, kuraklık, sel ve uzun süreli aşırı sıcak koşullarında zarar görür. Tarçın ise genellikle sadece birkaç tropik bölgede, hassas ekosistemlerde yetişir.
Kakao ise en çok etkilenen ürünlerden biri.
Bu ürün, gelişebilmek için belirli sıcaklık, nem ve yağış koşullarına ihtiyaç duyar. Ancak Notre Dame Küresel Uy Adaptasyon Endeksi’ne (ND-GAIN) göre, dünyanın kakao arzının yaklaşık yüzde 97’si düşük-orta veya daha düşük iklim puanına sahip ülkelerde yetiştiriliyor. Bu endeks, bir ülkenin iklim zararlarına karşı savunmasızlığını finansal ve kurumsal destek erişimi ile birleştiriyor.
Bazı iklim modelleri, çiftçilerin ısıya dayanıklı çeşitlere geçmemesi durumunda mevcut kakao yetiştirilen alanların yüzde 50’si kadarının 2050 yılına kadar uygun olmayabileceğini öngörüyor.
Artan hindi fiyatları
Tüketici gözetim kuruluşu Which?’in yeni bir raporuna göre, İngiltere'de Noel hindisinin fiyatı, yıllık bazda yüzde 4,7 artış gösterdi.
İngiltere ve ABD’deki hindi çiftlikleri, son yıllarda artan sıcaklıklarla başa çıkmakta zorlanıyor.
İngiltere’deki daha sıcak yazlar, kuşların giderek daha fazla stres yaşamasına yol açtı. Bu durum hayvanların daha çok terlemesine neden oluyor. Bu da kilo kaybetmelerine ve etin maliyetinin artmasına sebep oluyor.
Hindilerin fiyatları, dolaylı olarak artan doğalgaz faturalarından da etkileniyor. Bu faturalar, civcivler için kuluçka makinelerinin çalıştırılmasını daha pahalı hale getiriyor.
The Wildlife Society’ye göre, ABD’de, yabani hindi popülasyonları 2014 ve 2019 yılları arasında yaklaşık yüzde 18 azaldı.
İngiltere’de olduğu gibi, çiftlik hindileri de sıcaktan etkileniyor ve yem fiyatları ürün kayıpları nedeniyle yükseliyor.
Garnitürleri eksik Noel yemeği
Noel yemeklerindeki garnitürler de iklim krizinden payını aldı.
Kuraklık, 2023’te İngiltere’de soğan verimini yüzde 30 oranında düşürdü; ABD’nin önemli soğan üretim bölgelerinden Pasifik kuzeybatısı ise 2021’de aşırı sıcak nedeniyle yüzde 8’lik bir düşüş yaşadı.
Buna karşılık, özellikle Belçika, Hollanda, Fransa ve İngiltere’de patates üretimi aşırı yağışlar nedeniyle olumsuz etkilendi.
Aşırı yağış, ürünlerin çürümesine neden oluyor. 2023’te, Hollanda’daki patates ürünlerinin yüzde 15’i, kasım ayında suyla dolu tarlalarda hasat edilemeden kaldı ve bu durum tatil döneminde fiyatların yükselmesine yol açtı.
İngiltere’de Brüksel lahanası üretimi de tehdit altında. Artan sıcaklıklar, hasadı yok edebilecek veya tamamen tahrip edebilecek zararlılara kapı aralıyor.
2016 yılında 'süper zararlı' elmas sırtlı güveler, Brüksel lahanası ürünlerini tahrip ederek bazı çiftçiler için yüzde 60’a varan kayıplara yol açtı.
Sıcaklıktaki büyük dalgalanmalar da Brüksel lahanası için sorun teşkil ediyor. 2022’deki aşırı hava koşulları, Noel’in en az sevilen sebzelerinin boyunun küçülmesine neden oldu.