Kolombiyalı yazar Juan Gabriel Vasquez, romanlarında Kolombiya tarihinden derin insan deneyimlerini ortaya koymayı hedeflerken, edebiyatın geçmişi canlı tutma rolünü vurguluyor.
REKLAM
Romanları 28 farklı dilde yayımlanan Kolombiyalı yazar Juan Gabriel Vasquez, Kolombiya tarihinden yola çıkarak yazdığı eserlerde, tarihin ve gazeteciliğin anlatamadığı derin insan deneyimlerini ortaya koymayı amaçlamaktadır. Vasquez, kurgusunu Milan Kundera'nın "Romanın var olma sebebi, yalnızca romanın söyleyebileceği şeyleri söylemektir" sözüyle tanımlarken, karakterlerin iç dünyalarını ustaca ele alır.
Mario Vargas Llosa Roman Bienali kapsamında, 2020 yılında yayımlanan "Look Back" romanıyla En İyi Latin Amerika Romanı Ödülü'nü Juan Gabriel Vasquez, İstanbul ziyaretinde Euronews'a konuştu.
Vasquez, "Eserlerim genellikle modern Latin Amerika edebiyatı geleneğinden kaynaklanan bir saplantıdır. Latin Amerika edebiyatı, ülkelerin ve hükümetlerin resmi tarihin unuttuklarını hatırlatma görevini üstlenmiştir. Bu, tüm yazarlar için geçerlidir. Büyük Latin Amerikalı yazarlar, García Márquez, Vargas Llosa ve Carlos Fuentes, romanlarında resmi tarihin göz ardı ettiği veya bastırmaya çalıştığı olayları hatırlatmıştır" şeklinde ifade eder.
Latin Amerika'da edebiyatın oynadığı rolü vurgulayan Vasquez, "Romanlar, geçmişi canlı tutan büyük hafıza alanlarıdır. Geçmiş, Carlos Fuentes'in dediği gibi, 'ölü bir geçmişle canlı bir gelecek olamaz' düşüncesiyle canlı tutulur. Dolayısıyla, romancıların görevi, topluluklar olarak geleceğe ilerleyebilmemiz için geçmişi hayatta tutmaktır" der.
Latin Amerikan edebiyatında yaygın olarak bilinen büyülü gerçekçilik akımından farklılaştığını belirten Vasquez, "Büyülü gerçekçilik bir kazadır; Karayip kültürüne bağlı bir kaza. Bu stil, Gabriel García Márquez’i etkileyen edebi etkiler dizisinin sonucudur. Ancak ben romancı olarak, hayatımın ilk anından itibaren bunun kendi gerçeğimi anlatmak için uygun olmadığını biliyordum. Benim gerçeğim, Mario Vargas Llosa'ya daha yakın olan yöntemlere ihtiyaç duyuyordu. Philip Roth, Joseph Conrad ve Virginia Woolf gibi yazarların yöntemleri, benim deneyimim için daha uygundu" şeklinde konuşur.
Vasquez, "The Sound of Things Falling" ("Düşen Şeylerin Gürültüsü") adlı romanının kişisel bir anektoddan doğduğunu belirtir: "Hiçbir zaman temalara dayanarak yazmam. Uyuşturucu ticareti veya bombalar hakkında yazmaya karar vermedim. Bir karakterin, ABD'ye uyuşturucu götüren ilk pilot kuşağının bir parçası olan bir pilotun peşine düşerek yazmaya başladım. Yavaş yavaş bu adamın, benim kuşağımla, uyuşturucu ticaretiyle aynı zamanda doğan kuşağımla ilgili yazdığımı fark ettim. 1973 doğumluyum; bu, ABD'de Uyuşturucu ile Mücadele Dairesi'nin kuruluş yılıyla aynı."
"Dolayısıyla uyuşturucu ticaretinin çağdaşıyım. Benim kuşağım, kartellerle hükümet arasındaki savaş yıllarında şehirlerimizin savaş alanlarına dönüşmesinden özel bir şekilde etkilenen bir kuşaktır. Tanıdığım insanlara dair çok kişisel hikayelerdi. Romanımın anlatıcısına olanlar, tanıdığım birinin başına gelenlere oldukça benziyor. O zaman medya, internet gibi her türlü bilgiyle kamusal bir konu hakkında medyanın anlatmadığı o şiddetli anın özel etkilerini, kişisel etkilerini anlatmaya çalıştım. Terör sahnelerinin dışındaki evlerde, ailelerin, ebeveynlerin ve çocukların başına gelenleri anlatmak istedim."
Vasquez'e göre, toplumlar tarihlerinden kaçamazlar. Bu nedenle, yazarın her bir romanı, büyüdüğü tarihin üzerine kurulmuştur. "William Faulkner, 'Geçmiş ölü değil, hatta geçip gitmedi bile' demiştir. Geçmiş bizimle beraberdir. Geçmiş, şimdinin bir boyutudur. Bence, bir roman dışında hiçbir anlatı türü bu deneyimi gösterebilecek durumda değildir. Roman, geçmişin şimdinin bir boyutu olduğunu anlamak için özellikle tasarlanmış bir aygıttır. Geçmiş asla kaybolmaz. Ve ayrıca, geçmişin sürekli değişme gibi kötü bir alışkanlığı vardır. Keşifler yaptıkça, bildiklerimizin kesin olmadığını anlarız. Romanlar bunu çok iyi analiz eder. Yazarken, geçmişle olan ilişkimizin analiz edilebileceği bir alan açmak ilgimi çekiyor."
Vasquez, "The Shape of Ruins" ("Harabelerin Şekli") romanında ise çıkış noktasını arkadaşının gösterdiği bazı objelerden aldığını anlatıyor. "Bir doktor arkadaşım beni evine davet ettiğinde bana bazı nesneler göstermek istediğini söyledi. Bir çekmece açtı ve Kolombiya’da 1948’de öldürülen siyasetçi Jorge Eliecer Gaitan’ın omurunu ve 1914’te öldürülen siyasetçi Rafael Uribe Uribe’nin kafatasının bir parçasını çıkardı. Bu iki nesneyi elime aldığımda, bu inanılmaz derecede etkileyici bir deneyimdi; sanki canlı tarihin bir parçasını ellerimde tutuyormuşum gibiydi."
"Bu iki siyasetçinin cinayetleri hakkında asla gerçek bir bilgiye ulaşılamamıştı. Bu, hep ilgimi çekmiştir; tarihin eksik kaldığı anlar. Anlatılan tarih eksiktir ya da çarpıtılmıştır. Bu alanlara girmenin tek yolu kurgudur. Tarih yalan söylediğinde veya çarpıttığında, romanlar bu boşlukları doldurmaya çalışır. Romanlar olmadığında, bu boşlukları dolduran vatandaşların paranoyasıdır. Ancak vatandaşlar her zaman bir açıklamaya ihtiyaç duyarlar, bu her yerde böyledir, çünkü doğamızın bir parçasıdır."
"Geçmişimiz hakkında net bir cevabımız olmadığında, hikayeler uydururuz; bu hikayeler saçma, gülünç ya da uzak ihtimaller bile olsa, her zaman bir şeyler uydururuz çünkü boşluğa dayanamayız. Kurgu, genellikle toplumların organize yalanlardan, tarihin sahte versiyonlarından kendilerini savunma şeklidir. Bu roman da bunu düşünmek istiyordu. Neden toplumlar geçmişleri hakkında gerçekleri bilmediklerinde komplo teorilerine inanma eğilimindedir? Bir ülkenin tarihindeki zor anlar, neden komplo hikayeleri üretir? Bütün bunları romanın anlatabileceği şekilde düşünmek istedim. Sonuç olarak, 'Harabelerin Şekli' ortaya çıktı."