Polonya, özel bir LGBTQ+ müzesine sahip olan ilk komünizm sonrası Avrupa ülkesi oldu.
REKLAM
Polonya'nın ilk LGBTQ+ müzesi Pazartesi günü Varşova'da açıldı. On yıllık sağcı popülist yönetimin ardından siyasetin yeniden merkeze doğru kaydığı ülkede müzenin açılışı, kritik bir ana işaret ediyor.
Queer Müzesi, Polonya'nın faaliyet gösteren en eski LGBTQ+ örgütü olan Lambda Varşova Derneği tarafından Marszakowska Caddesi'nde açıldı. Bu müze, komünist dönem sonrası bir Avrupa ülkesinde açılan ilk müze oldu.
Lambda'nın başkanı Milosz Przepiorkowski, "Varşova'nın kalbinde, Marszałkowska Caddesi'ndeyiz. Bu, politikacılara bir mesaj gönderiyor," dedi ve ekledi:
"Bakın, AB'de queer bireyler için en kötü yasal duruma sahip bir ülkede dünyanın beşinci LGBTQ+ müzesini açıyoruz."
Müzede Polonya'nın LGBTQ+ tarihinden mektuplar, fotoğraflar ve erken dönem aktivist materyalleri de dâhil olmak üzere yaklaşık 150 eser bulunuyır. Bu eserlerin bazıları 16. yüzyıla kadar uzanıyor.
Hepsi Lambda'nın LGBTQ+ tarihi materyalleri arşivinden geliyor. 100.000 eserden oluşan koleksiyon, Lambda'nın müzeyi açma motivasyonunun bir parçası.
Przepiórkowski açılış töreninde "Lambda Warszawa (Varşova) öncelikle bir yardım kuruluşu olarak işlev görüyor, bu nedenle faaliyetlerimiz dışarıdan görünmüyor, ancak bugün bunu değiştiriyoruz" dedi.
Müzenin açılışında, 80'li yıllarda ülkede eşcinsellik üzerinden "yaftalanan" yazarlar Andrzej Selerowicz ve Ryszard Kisiel gibi Polonya'nın LGBTQ+ geçmişinden önemli isimler katıldı.
Sergilenen eşyalar arasında, Kanunlar Dergisi'nin 1932 tarihli bir baskısının, eşcinsel ilişkilerin yasaklanmasının sayfaya çevrilmiş hali de yer alıyor. Bu sayfa, aktivist broşürleri ve gizli toplantı alanlarının görüntüleriyle yan yana duruyor.
Müzenin müdürü Krzysztof Kliszczynski, "Benim için bu müze hem küçük hem de çok büyük, çünkü toplumumuzun yaşamında bir dönüm noktasını temsil ediyor" dedi.
Polonya'da eşcinsel aktivite 1932 yılında suç olmaktan çıkarılmış olsa da, 1939-1945 yılları arasında Alman işgali altında kalan ülkede eşcinselliği yasaklayan yasalar yürürlükte yer alıyordu.
Komünist dönem boyunca Polonya 1969 yılına kadar eşcinsel faaliyetlere yönelik tüm cezai suçlamaları kaldırmış olsa da, artan AIDS krizi 80'li yıllarda eşcinsellere yönelik bir gözetim kültürünü beraberinde getirdi.
O zamandan bu yana, Polonya'nın muhafazakâr kültürü ve 2015-2023 yılları arasında iktidarda olan Hukuk ve Adalet (PiS) partisi, toplumda LGBTQ+ karşıtı ayrımcılığı teşvik etti.
Donald Tusk liderliğindeki merkez sağ Civic Platform partisi, 2023 yılında hükümetin değişmesiyle birlikte LGBTQ+ Polonyalılara yönelik daha ilerici bir yaklaşım sergiledi.
Aynı cinsiyetten birliktelikler suç olmaktan çıkarılmış olsa da Polonya yasaları tarafından hâlâ tanınmıyor. Cinsel kimliğe dayalı ayrımcılığı yasaklayan yasalar olmasına rağmen, yasalarda nefret suçlarına karşı herhangi bir koruma bulunmuyor.