Dünyanın en ünlü sokak sanatçılarından Banksy'nin kimliği, uzun zamandır bir gizem olarak kalmışken, şimdi bir kişi tarafından ifşa edildiği iddia ediliyor.
REKLAM
Bu hafta Londra'da anonim sokak sanatçısı Banksy'ye ait olduğu düşünülen yeni bir sanat eseri ortaya çıktı. Banksy'nin şirketi Pest Control, Farringdon'da bir grup balon tutan bir kızın resminin kendisine ait olduğunu henüz doğrulamamış olsa da, bu durum sanatçıyı yeniden manşetlere taşıdı.
Banksy'nin her yerde bulunması ve eserlerinin büyük meblağlara satılması nedeniyle, gizemli sanatçının kimliği hayranları için birincil ilgi alanı olmaya devam ediyor.
İlk olarak 1990’larda Bristol çevresine bıraktığı özgün şablon grafitileriyle dikkat çeken Banksy, 21. yüzyılın başında Londra sokaklarındaki sistem karşıtı işleriyle sanat dünyasında ikonik bir figüre dönüştü.
O tarihten bu yana eserleri dünyanın dört bir yanında sergilenirken, 2015’te büyük ses getiren "Dismaland" gibi enstalasyonlarla adından söz ettirdi. Ayrıca Oscar’a aday gösterilen "Exit Through the Gift Shop" belgeseliyle sinema dünyasında da iz bıraktı.
Banksy’nin kimliği yıllar boyunca gizemini korurken, çalışmaları sıklıkla Bristollü trip-hop grubu Massive Attack’in üyesi Robert Del Naja’nın turne takvimleriyle ilişkilendirildi. Ancak 2023’ten bu yana, sanatçının aslında Robin Gunningham olduğuna dair önceki teoriler yeniden gündeme geldi. Ortaya çıkan eski bir BBC kaydı, Banksy'nin adının “Robbie” olduğunu doğrularken; sanatçının hareketleriyle Gunningham’ın çevresi üzerine yapılan yeni araştırmalar da bu bağlantıyı güçlendiriyor.
Yine de Gunningham hiçbir zaman Banksy olduğunu doğrudan teyit etmedi ve sanatçının gerçek kimliği spekülasyonlara açık.
Pittsburgh’da yaşayan amatör sanat dedektifi Bobby Bress’e göre, Robin Gunningham hakkındaki spekülasyonlar Banksy’nin bilinçli olarak yaydığı bir şaşırtmaca. Bress, Banksy’nin aslında başından beri Glasgowlu sanatçı Lucy McKenzie olduğunu öne sürüyor.
Bress, McKenzie'nin çalışmalarını on yıldan uzun bir süre önce ilk kez keşfettiğinden beri, onun her zaman Banksy olduğu teorisi üzerinde çalışıyor. Bress'e göre Banksy'nin kimliğini gizlemenin bir başka yolu da sanatçının kadın değil erkek olduğu varsayımına dayanmak.
Yıllar boyunca ABD'de film endüstrisinde yetenek şoförlüğü yapan Bobby Bress, aynı zamanda sanat ve edebiyata duyduğu derin ilgiyle öne çıktı. Sanattaki gizemlere olan takıntısı onu önce modernist yazının karmaşık yapıtlarına yöneltti — öyle ki adı, Colin McCabe’in "James Joyce’a Çok Kısa Bir Giriş" kitabının ithaf kısmında bile yer aldı. Ancak asıl takıntısı, ilerleyen yıllarda hayatının büyük bölümünü adayacağı gizem olan Banksy oldu.
Bress’e göre, Banksy’nin kimliği konusunda artık hiçbir şüphe yok: O, Lucy McKenzie.
Banksy’nin yıllar boyunca Bristollü bir erkek olduğu düşünülse de, Bress gerçeklerin İskoç kadın sanatçı McKenzie’yi işaret ettiğine kesin olarak inanıyor. McKenzie’nin çalışmalarını ilk kez 2013 civarında keşfeden Bress, onun 1997’de Dundee’deki Duncan of Jordanstone College of Art and Design’da öğrenciyken sergilediği yaratıcılığa hayran kalmış.
“Üniversitenin ortasında yaptığı o ilk tablolar, 1997 yılı için resim sanatında ulaşılan zirveydi,” diyor Bress. McKenzie'nin "stop-motion" hissi veren yalnızca üç tablo ürettiğini belirtiyor ve ekliyor: “Sadece para kazanmak isteseydi, bu tarzı sürdürüp başarıyı yakalardı. Ama o bilinçli olarak vazgeçti.”
Bress, bu “vazgeçiş”in, McKenzie’nin 1990’ların sonundaki üretkenliğinden 2003-2010 arasında keskin bir düşüş yaşamasına neden olduğunu düşünüyor. O dönemde yalnızca bir tiyatro prodüksiyonu için sahne tasarımı yaptı, bir moda illüstrasyon koleksiyonu hazırladı ve biri San Francisco Modern Sanat Müzesi'nde olmak üzere birkaç sergi açmakla yetindi.
Bress, "Bu plastik kariyeri yarattı, galeriler de bu kariyerin içine etti ve tüm eski işlerini yeniden dolaşıma soktu," diyor. "Buna baktım ve düşündüm ki, eğer hayatını gerçek bir sanatçı olarak yaşayan ve aynı zamanda Banksy olan birini arıyor olsaydım, beklediğim şey tam olarak bu olurdu."
McKenzie gibi yetenekli bir sanatçı için Bress, 2000'li yılların başında onun başka alanlarda da meşgul olması gerektiğine inanıyor. İşte bu noktada, Bress’in teorileri devreye giriyor. Banksy’nin her zaman Bristol ile ilişkilendirilmiş olması, Bress'e göre bir "kırmızı ringa balığı"nı işaret ediyor: "Bristol, en büyük grafiti geçmişine sahip şehir. Eğer sokak sanatçıları hakkında bir senaryo yazmaya çalışan bir senarist olsaydınız, sanatçınızı orada yaratırdınız."
Bress, bunun yerine Banksy’nin Glasgow ile daha güçlü bir bağlantısı olduğunu savunuyor. Sanatçının ilk resmi sergilerinden biri, 2001’de Glasgow'daki Argyle Street Arches’da düzenlenen 'Peace is Tough' sergisi oldu. 14 yıl sonra 2023'teki 'Cut & Run' sergisi de dahil olmak üzere, Banksy Glasgow'u düzenli olarak ziyaret etti.
Şu ana kadar, bunlar oldukça tesadüfi görünüyor. Ancak Bress, 2001’deki Glasgow sergisinin, bir yıl önce Bristol’de gerçekleştirilen "Severnshed" ile birlikte, Banksy’nin ilk resmi sergisi olarak kabul edilmediğini belirtiyor.
Tartışmanın bir parçası olarak sırada McKenzie'nin babası Ray McKenzie ile Banksy arasındaki bağlantılar var. Ray McKenzie Glasgow Sanat Okulu'nda Tarihsel ve Eleştirel Çalışmalar Bölümü'nde kıdemli öğretim görevlisi ve Bress, meslektaşı Barry Atherton tarafından yapılan bir portresinin bir ipucu içerdiğine inanıyor. Portrenin köşesinde Banksy'nin 'Bomb Hugger' adlı tablosunun bir kopyası yer alıyor.
Bress Banksy'nin portreye dahil edilmesiyle ilgili olarak, "Ray McKenzie ona bakıyor ve sanki Rus ruleti oynuyormuş gibi parmağını başına götürüyor. Bu dikkat çekici. Ve bana göre bu resim bir hikaye anlatıyor," diyor.
Banksy, ilk kez Batı Şeria'da "Love is in the Air" adlı eserini çizdiğinde, bunu Romanya'daki Devlet Başkanı Çavuşesku rejiminin devrilmesiyle ilişkilendirdiğinde, Bress McKenzie’nin bu bağlantısını fark etmeden edemiyor.
Bress, "Bristol'daki sıradan bir işçi sınıfı mensubunun Çavuşesku ile ne ilişkisi olabilir?" diyor. Bress, Duvar ve Barış monografisinin en ilgi çekici kısmında, McKenzie’nin Romanya'da büyümüş olmasının bu bağlantıyı güçlendirdiğine dikkat çekiyor.
Ancak, Bress'in teorisinin en güçlü kanıtı, McKenzie'nin 1995 tarihli nadir bir "Violet Fanzine #4" örneğinde yer alan küçük bir illüstrasyon. Bress, bu illüstrasyonun "Spanking by Angry Miss" adlı eserine ait olduğunu fark etti. İlginç bir şekilde, aynı illüstrasyon, Banksy'nin 2004 yılında, o zamanki iş birlikçisi Kıbrıslı İngiliz-Yunan sanat organizatörü Steve Lazarides ile yaptığı bir görüşmenin notlarında da yer alıyor.
İllüstrasyon, Lazarides ve anonim sanatçının yollarını ayırmasından kısa bir süre önce, 2007'deki bir serginin reklamının bir parçası olarak Banksy'nin çalışmalarında tekrar ortaya çıktı. Bress, aralarındaki bağın kopmasına bu eserin dahil edilmesinin neden olduğunu öne sürüyor.
Bress, "İddia edebileceğiniz tek şey, Banksy'nin bir şekilde bu çok belirsiz efemera parçasının büyük bir hayranı olduğudur. Araştırmamın üzerinden iki yıl geçene kadar onu bulamadım. Muhtemelen toplam 20 kopya satmış, tamamen belirsiz bir fantezi," diyor.
Bress telefonda bir saatten fazla teorisini anlatmaya devam ediyor. Bress McKenzie'nin Banksy olduğuna neden ikna olduğunu detaylandıran on binlerce kelimelik belgeler gönderiyor. Teori genişliyor ve McKenzie'nin Banksy'yi Sacha Baron Cohen ve Dazed Media'dan Jefferson Hack'in yardımıyla bir sanat şirketi olarak kurduğunu ve özenle hazırlanmış eserleri yarattığını açıklıyor.
Tek bir makaleye sığdırılamayacak kadar çok bilgi var. İlgilenenler için Bress, araştırmasını Instagram ve Reddit paylaşımları aracılığıyla yorulmak bilmeden çevrimiçi hale getirdi.
Peki sanatçının kimliğini ortaya çıkarmak için neden bu kadar zaman ayırdı? BBC'ye konuşan Brandler Sanat Galerileri Direktörü John Brandler, Banksy'nin kimliğinin ortaya çıkmasının kariyeri açısından bir fark yaratmayacağını söyledi: "Sanat dünyası için artık bunun bir önemi yok. Marka artık çok büyük."
Benzer şekilde Bress de bunun eserin değerini düşürmeyeceğini kabul ediyor. Ancak McKenzie olduğu ortaya çıkarsa, "pek çok kadın için Lucy'nin bir kahraman olacağına" inanıyor.
Kişisel bir not olarak, Bress sanatçının kimliğini açıklamanın potansiyel olarak kazançlı olabileceğini düşünüyor. "Bunu yapmamın bir nedeni de, pek çok şeyde başarılı olsam da, başaramadığım tek şey kızıma bir yığın para bırakmaktı. Bu o son şey olabilir."
McKenzie, Bress'in teorisi hakkındaki yorum talebine doğrudan yanıt vermedi. Ancak Cabinet Gallery London'ın direktörü Martin McGeown kendi bakış açısını ortaya koydu: "Lucy McKenzie ile 30 yılı aşkın bir süredir çalışıyorum ve sizi temin ederim ki o Banksy değil."
Bu tam da Banksy'nin söylemesini isteyeceği şey. Belki de.