Manchester Müzesi 'toplumla daha derin bağlar kurmak ve kültürlerarası diyaloğu teşvik etmek için yeni alanlar' yarattığı için Avrupa Yılın Müzesi Ödülünü kazandı.
REKLAM
Manchester Müzesi, Polonya’da düzenlenen Avrupa Yılın Müzesi Ödülleri (EMYA) Konferansı’nın son gününde, Białystok’taki Sybir Anıt Müzesi’nde gerçekleşen törenle yılın en büyük ödülünü kazandı.
“Görebileceğiniz en kapsayıcı, yaratıcı ve özenli müze” olma misyonunu benimseyen Manchester Müzesi, “Kolektif Eylem için Anma ve Dayanışma” temalı yıl kapsamında ödüle layık görüldü.
Pazar günü aynı konferansta İstanbul Modern, toplumsal sorumluluk, kapsayıcılık, sürdürülebilirlik, kültürler arası diyalog ve demokratik değerlere yönelik uygulamaları nedeniyle EMYA jürisi tarafından Avrupa’da “Yılın Müzeleri” arasına girmişti. Ödül komitesine göre müze günde ortalama 500 genç ziyaretçiye ev sahipliği yapıyor.
Manchester Üniversitesi'ne bağlı bu doğa tarihi müzesi, 1867 yılında kurulmuş olup, dünya genelinden yaklaşık 4,5 milyon parçalık zengin bir koleksiyona ev sahipliği yapıyor. Koleksiyonunda arkeolojik ve antropolojik eserlerin yanı sıra, canlı amfibilerin yer aldığı bir vivaryum da bulunuyor. Özellikle son sergi, ziyaretçilere Panama dışında nadir görülebilen, araştırmacılar ve doğa meraklıları tarafından parlak renkleriyle bilinen ve nesli kritik derecede tehlike altında olan alacalı kurbağayı görme fırsatı sunuyor.
Avrupa Yılın Müzesi Ödülü, EMYA Jüri Başkanı Amina Krvavac tarafından takdim edildi. Ödüllerle ilgili yapılan açıklamaya göre, dayanışma ve kolektif eyleme odaklanan bir yılda, Manchester Müzesi özellikle "erişilebilirliği artırdığı" ve "daha derin topluluk bağlantılarını teşvik etmek ve kültürlerarası diyaloğu desteklemek için yeni alanlar" yarattığı için ödüle layık görüldü.
Müze, sömürgeci geçmişiyle yüzleşme ve bu geçmişle hesaplaşma yöntemleri nedeniyle de özel bir takdir topladı. Dünyanın dört bir yanındaki müzeler, özellikle İngiltere’deki birçok kurum gibi, arkeolojik eserleri edinme ve sergileme süreçlerindeki etik sorunlarla mücadele ederken, Manchester Müzesi ödül komitesinin değerlendirmesine göre "koleksiyonlarının ve kamuya açık programlarının rolünü yeniden tanımlayarak karmaşık tarihini kabul edip ele alarak" misyonunu baştan yapılandırdı.
Peki bu değişiklikler pratikte neye benziyor?
Öncelikle müze, yerli halkların bakış açılarını vurgulamaya ve bu topluluklardan insanların küratörlük yapmalarına ve kendi hikayelerini anlatmalarına izin vermeye büyük önem verdi.
Şu anda sergilenen ve Avustralya’nın kuzey kıyısındaki Groote takımadalarının Geleneksel Sahipleri Anindilyakwa Halkı ya da Warnumamalya’nın (Gerçek İnsanlar) kültür ve geleneklerini keşfeden “Anindilyakwa Sanatları: Ülkemizden Öyküler” sergisi de bu yaklaşımın bir yansıması.
Özellikle, bu sergi Anindilyakwa sanatçıları ve yaşlıları tarafından tasarlanıp birlikte yazıldı. Ayrıca, 2023 yılında Manchester Müzesi, 174 kültürel miras eserini ülkelerine iade ederek, tarihi hataları düzeltme konusundaki kararlı ve aktif taahhüdünü göstermişti.
Ekstra değere sahip bir mekan
Ödüller için mekan seçimi de dikkatle değerlendirildi. Geçtiğimiz yıl Sybir Anıt Müzesi, insan hakları ve demokratik vatandaşlığın desteklenmesine yaptığı katkılardan dolayı Avrupa Konseyi Müze ödülünü kazandı.
İkinci Dünya Savaşı sırasında SSCB'ye sürgün edilen Polonyalıların hikayelerini araştıran müze, "atölye çalışmaları, etkinlikler, medya, yayınlar ve yeni formatlar aracılığıyla" tarihi hayata geçirme becerisi nedeniyle övgüye layık görüldü.
Bu yılki Avrupa Konseyi Müze Ödülü, İspanya’nın Bilbao kentindeki Bask Dili Evi Euskararen Etxea’ya verildi. Ödül komitesi, burayı “Bask diline, tarihine ve onunla bağlantılı direnç ile kimlik hikayelerine adanmış eşsiz bir kültürel alan” olarak tanımladı. Müze, “Bask kültürüne bağlı derin duyguları, zorlukları ve direnişi” başarıyla ortaya koyduğu için ödüle layık görüldü.
Euskararen Etxea, öncelikle İspanya’da kullanılan azınlık dilinin tarihine odaklanırken, Baskça’nın yanı sıra İngilizce, Fransızca ve İspanyolca sergilerle daha geniş bir ziyaretçi kitlesine erişim sağlıyor.
Toplum katılımı alanındaki ödül ise Portekiz’in Portimao kentindeki müzeye gitti. Manchester Müzesi’ne benzer şekilde, bu müzede de hikayeler doğrudan ilgili kişiler tarafından anlatılıyor ve insana odaklı sergilere büyük önem veriliyor. Merkez, geleneksel zanaatkâr balıkçılık uygulamaları ile işçilik geleneklerini korumaya yoğunlaşırken, birçok katkı da yerel halktan geliyor.
Çevresel sürdürülebilirlik dalında ödüle layık görülen MUZOO, biyoçeşitlilik üzerine farkındalık yaratmak amacıyla yerel halkı hayvanların bakımına katılmaya davet eden çağdaş bir İsviçre mekânı. Sergileri, çevresel diyalog oluşturmanın yanı sıra ziyaretçilerde kalıcı etki bırakan interaktif deneyimlerle dikkat çekiyor.
Tiflis Müzeler Birliği’nin eski Genel Müdürü Nini Sanadiradze, “müzelerin toplumdaki rolü ve sorumluluklarına ilişkin yaygın algıları zorlayan ve genişleten cesur, zaman zaman tartışmalı uygulamaları” nedeniyle bireysel olarak onurlandırıldı.
Ayrıca, eski Gürcistan Cumhurbaşkanı Salome Zourabichvili tarafından “Gürcistan’ın kültürel ve tarihi mirasını koruma konusundaki olağanüstü özverisi” nedeniyle onur madalyası ile ödüllendirildi.
Gelecek yılki ödül töreni ise Bilbao’daki Euskararen Etxea’da gerçekleştirilecek.