Birinci Tapınak dönemine tarihlenen mühür üzerinde antik İbranice "Asayahu’nun oğlu Yeda’yah’a ait" yazısı yer alıyor.
REKLAM
Kudüs’te yapılan arkeolojik kazılarda, İncil’de geçen bir felaket uyarısıyla bağlantılı olabileceği düşünülen 2 bin 600 yıllık bir kil mühür (bulla) ortaya çıkarıldı.
Birinci Tapınak dönemine tarihlenen mühür üzerinde antik İbranice "Asayahu’nun oğlu Yeda’yah’a ait" yazısı yer alıyor. Daha da dikkat çekici olan ise, mühür üzerinde hâlâ görülebilen bir parmak izi bulunması. Uzmanlar, bu izin mührün asıl sahibi olan eski bir görevliye ait olabileceğini düşünüyor.
Araştırmacılara göre mühürde geçen isim, Yahuda Kralı Yoşiya ile bağlantılı olabilir. Yoşiya, Kudüs’te kutsal bir parşömen bulunmasının ardından geniş çaplı dini reformlar başlatmıştı. Bu parşömenin, Tevrat’ın beşinci kitabı Tesniye’nin bir versiyonu olduğu ve itaatsizlik hâlinde kıtlık, savaş, sürgün, toprakların ve Tapınak’ın yıkımı gibi ağır lanetler içerdiği biliniyor.
Metinden etkilenen Kral Yoşiya, güvenilir görevlilerinden oluşan bir heyeti, aralarında Asayahu isimli bir yetkili de olmak üzere, Kudüs’ten putperest uygulamaları kaldırmak için görevlendirmişti. Yeni bulunan ve "Asayahu’nun oğlu Yeda’yah’a ait" olduğu anlaşılan mühür de söz konusu kritik dönemde aktif olan kraliyet yetkililerinden birinin olabilir.
Kazı projesinin eş direktörü arkeolog Zachi Dvira, The Times of Israel’e yaptığı açıklamada, “Neredeyse her harf net bir şekilde okunabiliyor,” dedi.
Normalde yeni bulguları hemen paylaşmadıklarını belirten Dvira, “Ancak bu eser oldukça tanınabilir durumdaydı. Laboratuvarımızda çalışan Dr. Anat Mendel-Geberovich, antik İbranice yazı konusunda dünyanın önde gelen uzmanlarından biri," diye ekledi.
“Elbette mühürde adı geçen Asayahu’nun İncil’deki kişiyle aynı olduğunu kesin olarak söyleyemeyiz. Ancak Tapınak Tepesi çevresinde bulunan birçok eserde İncil’de geçen isimlere rastlıyoruz. Bu da mantıklı, çünkü bu tür mühürler halktan sıradan kişiler tarafından kullanılmazdı."