Fransa'nın aşırı sağ Ulusal Birlik (RN) partisi lideri Marine Le Pen, adaylığını yasaklayan mahkeme kararını 'siyasi cadı avı' olarak nitelendirdi. Euroverify, uzmanlara cezasının yasal dayanaklarını sordu.
REKLAM
Geçtiğimiz ay Fransa'nın aşırı sağcı partisi Ulusal Birlik'in (RN) lideri Marine Le Pen'in AB fonlarını zimmetine geçirmekten suçlu bulunması ve beş yıl boyunca Fransa'da siyasi görevlere aday olmasının yasaklanması siyasi bir fırtınaya neden oldu.
Le Pen'e verilen 100.000 euro para cezası ve dört yıllık hapis cezasının ikisi tecil edildi, diğer ikisi ise elektronik kelepçe takılarak infaz edildi.
Ancak, temyiz başvurusuna rağmen derhal yürürlüğe girecek olan kamu görevinden men veya "hak mahrumiyeti cezası" için durum böyle değil.
Zira cezasının bu kısmı Fransız yasaları uyarınca "geçici olarak infaz edilmiştir."
Mevcut durumda Le Pen'in 2027 Fransa cumhurbaşkanlığı seçimlerinde aday olması yasak. Ancak Paris'teki bir temyiz mahkemesi 2026 yazına kadar Le Pen'in beraat etmesine ya da cezasının değiştirilmesine yol açabilecek bir karar vereceğini açıkladı.
Mahkemenin kararı siyasi yelpazenin her kesiminden kuşkuyla karşılandı. Merkezci Başbakan François Bayrou karardan "rahatsız" olduğunu söyledi.
Peki temyize rağmen yasağın derhal uygulanması kararı Fransa ve Avrupa'da yaygın mı?
Uzmanlar, Fransa'da kamu görevinden hemen men kararının 'nadir' olduğunu söylüyor
Le Pen, 2016 yılında oylanan ve 11 Aralık 2017 tarihinde yürürlüğe giren "Sapin II" olarak bilinen yasa kapsamında yargılandı. Söz konusu yasa, kamu fonlarını kötüye kullanmaktan suçlu bulunan seçilmiş yetkililerin beş yıl süreyle kamu görevlerinden men edilmesini öngörüyor.
Bu ceza, Le Pen'in kuzeydeki Pas-de-Calais bölgesinin bölge meclis üyeliği görevini bırakması gerektiği anlamına geliyor. Ancak aynı bölgede Ulusal Meclis üyesi olarak görev yaptığı süre bundan etkilenmeyecek, çünkü Fransa Anayasa Konseyi bir üyenin görev süresini sona erdirme yetkisine sahip tek organ.
Fransa Adalet Bakanlığı tarafından Euronews'e sağlanan verilere göre, 2023 yılında Fransa'da 16.364 "uygunsuzluk" cezası verildi. Bu tür cezalar son yıllarda daha sık verilmeye başlandı: 2019 yılında toplam 1.518 ceza verildi.
Le Pen'in davasında olduğu gibi, geçici olarak ya da başka bir deyişle temyize rağmen hemen infaz edilenlerin oranı çok düşük.
2023'te verilenlerin sadece 639'u (yüzde 3,9) derhal yürürlüğe girdi.
Lorraine Üniversitesi'nden hukuk profesörü Jean-Baptiste Thierry Euronews'e yaptığı açıklamada, "Marine Le Pen'e verilen hak mahrumiyeti cezasının geçici olarak uygulanması gerçekten de oldukça nadir görülen bir karar," dedi.
Cezanın bu şekilde uygulanmasının "Marine Le Pen'in mahkum edildiği suçun önemini inkar etmesine dayanan uzun bir gerekçe beyanına konu olduğunu" söyleyen Thierry, "Yargıçların bu davada istisnai bir karar verdiklerini düşünmek zor, zira davanın gerçekleri istisnai gerçeklerdi," diye açıkladı.
"Özellikle ciddi eylemlerde bulunan bir sanığın davasıyla karşı karşıyaydılar, ceza kararlarında gerekçelendirdikleri ciddiyeti göstermeye karar verdiler."
Peki ya diğer Avrupa ülkeleri?
Hukukçu Guillaume Baticle'ye göre, Le Pen'in yasağının derhal uygulanmasına izin veren Fransız yasal hükmü Avrupa'da bir istisna.
Euronews'e konuşan Baticle, "Fransa Avrupa'da gerçekten bir istisna, ancak bu durum dünyanın başka yerlerinde, özellikle de Brezilya'da (...) bir cezanın 'geçici infazı' konusunda geçerli" dedi.
Brezilya eski Devlet Başkanı Jair Bolsonaro 2023 yılında, 2030 yılına kadar kamu görevine aday olmasını engelleyen bir ceza almıştı.
Baticle, çoğu Avrupa ülkesinin "askıya alma temyizi" kavramını uyguladığını, yani temyiz aşamasında olduğu sürece cezanın uygulanmadığını da sözlerine ekledi.
Le Pen'in yasağı kaldırılabilir mi?
Tüm bunlara rağmen Le Pen, temyiz başvurusunun başarılı olması ve oylamaya yetişmesi halinde 2027 yılında cumhurbaşkanlığına adaylığını koyabilir.
Paris'teki bir temyiz mahkemesinin davayı gelecek yaza kadar karara bağlayacağını açıklaması Le Pen'in umutlarını canlı tutuyor.
Temyiz mahkemesi Le Pen'i herhangi bir suçtan aklarsa, Le Pen cumhurbaşkanlığı yarışına zamanında girebilir. Bu da partisinin başkanı Jordan Bardella gibi bir yedek adayı hemen belirlemesi için üzerinde çok az baskı olduğu anlamına geliyor.
Bir savunma avukatı bu ay başında Euronews'e yaptığı açıklamada temyiz başvurusunun zamanlamasının "kararın hemen yürürlüğe girmesinin yaratacağı eleştirileri hafifletmek" için tasarlanmış "ihtiyatlı bir çözüm" olduğunu söyledi.
Böyle bir ceza, temyiz süreci tamamen bittikten sonra cumhurbaşkanlığı affı ile de temizlenebilir.