AB yönetiminin aylar süren müzakerelere rağmen Ukrayna ile uzun vadeli bir serbest ticaret anlaşması imzalayamaması, kapalı kapılar ardında yapılan bir toplantıda bloğun tarım bakanları arasında hayal kırıklığına yol açtı.
REKLAM
Avrupa Birliği ile Ukrayna arasındaki mevcut geçici ticaret anlaşmasının 5 Haziran'da sona erecek olması nedeniyle üye devletler, Avrupa Komisyonu'nun savaştan zarar gören ülkeyle gelecekteki bir anlaşmaya ilişkin sonuçsuz kalan müzakerelerinden duydukları hoşnutsuzluğu dile getirdiler.
Euronews'un toplantı hakkında bilgi sahibi iki kişiden edindiği bilgiye göre, Pazartesi günü Brüksel'de AB tarım bakanlarının aylık toplantısının kapalı kapılar ardında gerçekleşen oturumunda üye ülke temsilcileri, Avrupa Komisyonu'nun Ukrayna ile bir anlaşma yapmak için yeterli zamanı olmasına rağmen bunu başaramamasından duydukları hayal kırıklığını dile getirdi.
Bu kişilerden birine göre bazı bakanlar Ukrayna ile daha sağlam ve kalıcı bir anlaşmaya varılamadığı için mutsuz olduklarını söyledi.
Diğer bir kişi ise Ukrayna ile ticaretin serbestleştirilmesi için uzun vadeli bir çözüm bulmanın, ticaret anlaşmalarını müzakere etme yetkisine sahip olan Komisyon'un önceliği olması gerektiğini vurguladı.
Halihazırda AB ile Ukrayna arasındaki ticaret, Ukrayna'nın tarımsal ihracatına yönelik tüm tarife ve kotaları geçici olarak askıya alan Otonom Ticaret Tedbirleri (ATM'ler) tarafından yönetiliyor. Bu tedbirler Rusya'nın 2022'deki geniş çaplı işgaline yanıt olarak uygulamaya konmuştu.
Ancak, ATM programının süresi önümüzdeki hafta dolacak ve daha önce bir kez uzatıldığı için bir daha yenilenemeyecek. Süresi dolmak üzereyken, Komisyon 2024'ün sonlarından bu yana resmi bir ikame oluşturmak için başarısız bir şekilde çalışıyor.
Halihazırda AB Balıkçılık Konseyi'nin başkanlığını yürüten Polonya Tarım Bakanı Czesław Siekierski de daha sonra düzenlediği basın toplantısında bunu kabul ederek, "Komisyon ile Ukrayna arasındaki görüşmelerin devam ettiği bir sır değil. Henüz başlangıç aşamasında olduklarını söyleyebiliriz," dedi.
Görüşmeler tıkanırken geçici tedbirlere ihtiyaç var
Komisyon, tıkanan ticaret görüşmelerinin yarattığı boşluğu doldurmak üzere, AB-Ukrayna Derin ve Kapsamlı Serbest Ticaret Bölgesi'nin (DCFTA) gözden geçirilmesi tamamlanana ve revize edilmiş bir anlaşma hazır olana kadar geçerli olacak geçici düzenlemeler hazırladı.
Bu geçici tedbirler geçen hafta AB büyükelçileri tarafından bir önlem olarak onaylandı.
Siekierski, Ukrayna'nın AB ile savaş öncesi ortaklık anlaşmasının şartlarını tekrarlayan yeni tedbirlerin, Ukrayna'nın tarımsal ithalatına getirilen sınırlamalara ilişkin ATM planından "çok daha az kesin" olduğunu belirtti.
Toplantıda Komisyon, geçici çözümlerden uzaklaşma ve daha istikrarlı bir ticaret çerçevesi oluşturma niyetini yineledi.
Komisyon sözcüleri tarafından paylaşılan brifing notlarına göre, Tarımdan sorumlu AB Komiseri Christophe Hansen bakanlara, "Her iki taraftaki çiftçiler ve paydaşlar ileriye dönük plan yapabilmek için öngörülebilirliğe ihtiyaç duyuyor," dedi.
Hansen, Komisyon'un her iki tarafın da çıkarlarını yansıtan dengeli bir anlaşmaya hızla varmak için Ukraynalı yetkililerle aktif temas halinde olduğunu da sözlerine ekledi.
Tarım en hassas konu olmaya devam ediyor. ATM düzenlemesi, ticaret engellerinin kaldırılmasından bu yana Ukrayna'dan yapılan ithalatın artmasını protesto eden çiftçilerin bulunduğu Fransa ve Polonya başta olmak üzere birçok AB ülkesinde tepkilere neden oldu.
Bu noktada Komiser, bakanlara geçiş tedbirlerinin yeni kotalar getirmediği veya Ukrayna ürünleri için izin verilen ithalat hacimlerini arttırmadığı konusunda güvence verdi.
Ukrayna hızlı hareket edilmesi çağrısında bulundu
Bir AB kaynağına göre toplantı, Ukrayna Tarım Politikası ve Gıda Bakanı Vitalii Koval'ın AB'yi yeni bir serbest ticaret mekanizması üzerinde hızla anlaşmaya varmaya ve "rakamlara dayalı" dengeli bir çözüm bulmaya çağıran konuşmasıyla başladı.
Koval, AB bakanlarına Ukrayna'nın Avrupa değerlerini korumak için mücadele ettiğini hatırlattı ve ülkenin altyapısını ciddi şekilde zorlayan, art arda üç gece süren Rus saldırılarının son dönemdeki bedelinin altını çizdi.
Koval sunumunda tarım sektörünün Ukrayna için ne kadar kritik olduğunun altını çizdi. AB kaynağı, Ukrayna tarımının ülke ekonomisi için diğer AB ülkelerine kıyasla yedi kat daha önemli olduğunu ve her beş Ukraynalıdan birinin bu sektörde istihdam edildiğini belirtti.
Koval ayrıca işgal nedeniyle mevcut tarım arazilerinde yüzde 20,5'lik bir azalma olduğunu belirtti ve Ukrayna'nın savaş nedeniyle 83,9 milyar euro (3,7 trilyon TL) tarımsal zarar ve kayba uğradığını gösteren Dünya Bankası rakamlarına atıfta bulundu.
Komisyon'un mevcut pozisyonu, ATM'ler kapsamında daha önce izin verilen pazara erişim seviyelerini düşürmek olsa da, Ukrayna AB pazarına aynı derecede erişimi korumayı umuyor.
Koval, Ukrayna'nın ithalatının yüzde 66'sının AB'den geldiğine dikkat çekti ve Ukrayna'nın AB üyesi olması halinde, blok içinde tarımsal ihracat açısından dokuzuncu sırada yer alacağını savundu.
Koval ayrıca, Ukrayna'nın Komisyon ile gelecekte bir anlaşma yapma çabasının bir parçası olarak, Ukrayna'nın yüksek hacimli ithalatına ilişkin endişeleri gidermek üzere AB çiftçi birlikleriyle görüşmeler yürüttüğünü söyledi.