Leyen, AB liderlerine Asya ülkeleriyle yapısal bir ticaret işbirliği kurmak için Avrupa öncülüğünde bir girişim başlatılmasını önerdi. Bu girişim, tıkanmış durumdaki Dünya Ticaret Örgütü’ne (DTÖ) alternatif oluşturabilecek bir zemini hedefliyor.
REKLAM
Perşembe günü Brüksel’deki AB zirvesinde Avrupalı liderler, DTÖ’nün mevcut küresel ticaret ortamını yansıtmayan kurumsal yapısının, özellikle de işlemez hale gelen uyuşmazlık çözüm mekanizmalarının, köklü şekilde gözden geçirilmesini tartıştı.
“DTÖ yıllardır çalışmıyor,” diyen Almanya Başbakanı Friedrich Merz, zirve sonrası düzenlediği basın toplantısında Donald Trump ve Joe Biden yönetimleri boyunca süregelen işlevsizliklere atıfta bulundu.
Komisyon Başkanı Ursula von der Leyen, liderlere çeşitli ticaret anlaşması seçenekleri sundu ve en cazip seçeneğin, Avrupa Birliği ile Kapsamlı ve İlerici Trans-Pasifik Ortaklığı Anlaşması (CPTPP) üyeleri arasında daha yakın bir iş birliği olduğunu belirtti. CPTPP, 11 Pasifik ülkesi ile İngiltere'den oluşan bölgesel bir ticaret paktı.
Von der Leyen, bu girişimi küresel ticaret düzeninin yeniden şekillendirilmesi yönünde atılacak ilk adım olarak tanımladı.
“Bunu, DTÖ’nün yeniden tasarlanmasının başlangıcı olarak düşünebileceğimizi söyledim — elbette içinde olumlu anlamda nelerin reforme edilmesi gerektiğini anlayarak,” dedi von der Leyen, zirve sonrası gazetecilere yaptığı açıklamada.
DTÖ’nün eksikliklerinden ders çıkarmanın ve dünyaya “kurallara dayalı serbest ticaretin” geniş bir ortak grubu ile hala mümkün olduğunu göstermenin önemini vurguladı.
“Bu, gerçekten dahil olmamız gereken bir proje. CPTPP ve Avrupa Birliği — benim takımım bu,” ifadelerini kullandı ve AB’nin bu girişimin yürütülmesinde liderliği üstlenmesi gerektiğini söyledi.
ABD’nin bu sürece dahil olup olmayacağı sorulduğunda von der Leyen, “Bildiğim kadarıyla Amerikalılar bir noktada CPTPP’den ayrıldılar,” yanıtını verdi.
Bu, DTÖ’nün kilitlenmiş yapısını aşmaya yönelik ilk girişim değil. Geçici bir çözüm olarak, İngiltere, Paraguay ve Malezya gibi ülkelerin de dahil olduğu 57 DTÖ üyesi, DTÖ’nün çalışmayan itiraz mekanizmasının yerini almak üzere oluşturulan Çok Taraflı Geçici Temyiz Tahkim Düzenlemesi’ne (MPIA) katıldı. Bu düzenleme, DTÖ’nün temyiz organının görevlerini sınırlı ölçüde yerine getirmeye çalışıyor.
Ancak MPIA, küresel ticaretin yalnızca yüzde 57,6’sını kapsıyor ve daha geniş çaplı kurumsal krize çözüm getirmiyor.
DTÖ, Aralık 2019’dan bu yana fiilen işlevsiz durumda. Bu tarihte ABD, Temyiz Organı’na yapılan atamaları engellemeye başlamış ve böylece iki kademeli uyuşmazlık çözüm sistemi devre dışı kalmıştı.
Zararlı balıkçılık sübvansiyonlarının kaldırılması ve tarım kurallarının yeniden düzenlenmesi gibi önemli ticaret konularındaki müzakereler, ABD, Çin, Japonya ve AB gibi büyük ülkelerin uzlaşmaz tutumları nedeniyle ilerleyemiyor. Bu nedenle görüşmeler uzun süredir tıkanmış durumda.
Çözüm umutları azalırken, DTÖ’nün gelecekteki rolü giderek daha fazla sorgulanıyor.