Ursula von der Leyen, Avrupalıları Moskova üzerindeki baskıyı arttırmaya çağırdı ve barış görüşmelerine katılma niyetini belirtmesine rağmen 'Rusya'nın zihniyetinin değişmediği' uyarısında bulundu.
Avrupa Komisyonu Başkanı Ursula von der Leyen çarşamba günü yaptığı açıklamada, Avrupa'nın Rusya üzerindeki baskısını sürdürmesi gerektiğini çünkü bu ülkenin "haritaları kalıcı olarak yeniden çizmeye" ve kaybettiği "etki alanlarını" geri kazanmaya niyetli olduğunu vurguladı. ABD öncülüğünde hızla devam eden barış görüşmeleri, Ukrayna'ya yönelik saldırılarına rağmen Moskova için ekonomik rahatlama ihtimalini arttırıyor.
Avrupa Komisyonu Başkanı çarşamba günü Strazburg'daki Avrupa Parlamentosu'nda yaptığı konuşmada, "Rusya başından beri Ukrayna'ya, Avrupa'ya ve tüm müttefiklerine karşı koyabileceğine inanıyor," dedi.
"İşte bu yüzden ne zaman gerçek bir barış getirebilecek müzakerelere doğru ciddi bir ilerleme kaydedilse, şiddet tırmanıyor" diyerek sözlerine devam etti ve Rusya'nın Ukrayna'nın sivil halkına yönelik son saldırılarına atıfta bulundu.
"Bunu daha önce de gördük. Bu bir model. Kremlin'den son birkaç gündür gelen sesler gerçek niyetleri hakkında çok şey söylüyor. Onlar için Ukrayna çok daha büyük bir oyunun ilk adımı olmaya devam ediyor."
Barış mı teslimiyet mi?
Von der Leyen'in açıklamaları, Kremlin'in hafta sonu Cenevre'de Amerikalı ve Ukraynalı yetkililer arasında yapılan görüşmelerden çıkan barış planını reddetme niyetinde olduğunun sinyallerini verdiği bir dönemde geldi.
Müzakereler, Moskova'nın çıkarlarını gözeten kapsamlı hükümler içeren 28 maddelik orijinal taslağın şartlarını önemli ölçüde değiştirdi.
Basına sızan 28 maddelik taslaktan öncekendilerine danışılmayan Avrupalılar, ekonomik yaptırımların geleceği ve dondurulan Rus varlıklarının akıbeti gibi kendi yetki alanlarındaki kritik konuları etkileyen öneriler karşısında dehşete düştü.
Geçtiğimiz birkaç gün, Avrupa'nın sesini güçlendirmek ve Kiev'in metni yeniden dengelemesine yardımcı olmak amacıyla pazartesi günü AB liderlerinin gayriresmî bir toplantısı ve salı günü "Gönüllüler Koalisyonu"nun bir toplantısı da dâhil olmak üzere üst düzey temaslara sahne oldu.
Von der Leyen, "Bu ilke kabul edilmiştir," dedi. "Ukrayna olmadan Ukrayna hakkında hiçbir şey olmaz. Avrupa olmadan Avrupa olmaz. NATO olmadan NATO olmaz."
Konuşmasında von der Leyen, görüşmelerde tartışmalı bir konu olan Ukrayna silahlı kuvvetlerinin büyüklüğünün sınırlandırılmasına karşı çıktı ve tam ölçekli işgalin tekrarlanmasını önlemek için sağlam güvenlik garantileri çağrısında bulundu.
Batılı müttefikler savaş sona erdiğinde caydırıcılığı arttırmak için Ukrayna topraklarında çok uluslu bir güç konuşlandırmayı düşünüyor. Moskova bu fikri tamamen reddetti.
Von der Leyen AP üyelerine yaptığı açıklamada, "Rusya'nın Yalta günlerinden bu yana kıtamızı etki alanı olarak gören zihniyetinin değişmediğini biliyoruz," dedi.
"Dolayısıyla egemen bir Avrupa ulusunun tek taraflı olarak parçalanamayacağı konusunda net olmamız gerekiyor. Bu sınırlar zorla değiştirilemez. Eğer bugün sınırların ihlal edilmesini meşrulaştırır ve resmîleştirirsek, yarın daha fazla savaşa kapı açmış oluruz."
Faturayı kim ödeyecek?
ABD-Rusya planına ilişkin diplomatik karmaşa sahnenin merkezine taşınırken von der Leyen, Ukrayna'nın 2026 ve 2027 yılları için 135 milyar euro olarak tahmin edilen mali ve askerî ihtiyaçlarının desteklenmesinin aciliyetinin altını çizdi.
Geçtiğimiz hafta Avrupa Komisyonu bu açığın kapatılması için üç seçenek içeren bir belge sundu: Üye devletlerin ikili katkıları, AB düzeyinde ortak borçlanma ve Rusya Merkez Bankası'nın dondurulan varlıklarına dayanan sözde tazminat kredisi. Söz konusu varlıklar blok genelinde yaklaşık 210 milyar euro değerinde.
AB liderlerinin 18 Aralık'ta tekrar bir araya geldiklerinde bir karar vermeleri bekleniyor.
Başkentlerin çoğunluğu, bütçelerini faturayı ödemekten kurtaracağı için tazminat kredisini desteklerken, benzeri görülmemiş proje, varlıkların büyük kısmını elinde tutan ve Moskova'nın agresif misillemesinden korkan Belçika'nın direnişiyle karşılaştı.
Von der Leyen, Komisyonunun Belçika'nın temel taleplerinden biri olan krediyi destekleyecek yasal bir metin ortaya koymaya hazır olduğunu doğruladı.
"Çok açık olmak gerekirse, faturayı tek başına Avrupalı vergi mükelleflerinin ödeyeceği bir senaryo göremiyorum," diyerek tazminat kredisini tercih ettiğini ifade etti.
"Bir başka husus da açıklığa kavuşturulmalıdır. Bu konuda alınacak her türlü karar, sorumlu yargı mercilerinin kuralları doğrultusunda alınmalı ve Avrupa hukuku ile uluslararası hukuka saygı göstermelidir."
Barış çabalarının Belçika'yı çekincelerini kaldırmaya mı teşvik edeceği yoksa bu çekincelerine daha da sıkı mı tutacağı henüz belli değil. 28 maddelik orijinal plan, Washington ve Moskova'nın dondurulan varlıklardan kâr elde etmesini sağlayacak bir model öneriyordu.
Tartışmalı modelin Cenevre görüşmelerinden sonra kaldırıldığına inanılıyor ve yeni müzakereler devam ediyor.
Von der Leyen konuşmasını Moskova üzerindeki baskıyı arttırma ve ülkeyi savaşı sona erdirmeye zorlama çağrısını yineleyerek tamamladı.
Şubat 2022'den bu yana AB Rusya'ya 19 paket yaptırım uyguladı. Geçtiğimiz ay ABD de Rusya'nın en büyük iki petrol şirketi olan Rosneft ve Lukoil'e yaptırım uyguladı.
Von der Leyen, "Evet, durum karmaşık. Evet, durum değişken. Evet, durum tehlikeli. Ancak gerçek bir ilerleme kaydetmek için de bir fırsat olduğuna inanıyorum," dedi.
"Adil ve kalıcı bir barış getirebilecek her türlü çabaya katılmak bizim görevimizdir. Bunun kolay olmayacağını biliyoruz. Ancak ilerlemek için bir yol bulmak zorundayız."