Çin hükümeti, ileri teknolojilerde küresel liderliği ülkenin en üst düzey stratejik önceliği ve temel hedefi olarak belirleyip gündemin birinci sırasına koydu.
Vaishnavi Srinivasagopalan, Hindistan ve Amerika Birleşik Devletleri’nde çalışmış nitelikli bir Hintli bilişim uzmanı, Çin’de iş arıyor. Bilim ve teknoloji çalışanlarını hedefleyen Pekin’in yeni K vizesi programı, o hayali gerçeğe dönüştürebilir.
Pekin’in geçen ay devreye aldığı K vizesi, Çin’in küresel yetenek ve ileri teknolojide ABD’ye yetişme çabasını genişleten hamlelerinin bir parçası. Bu hamle, ABD Başkanı Donald Trump’ın uyguladığı sıkılaştırılmış göç politikaları sırasındaABD’nin H-1B programıyla ilgili belirsizliklerile aynı döneme denk geliyor.
“Çin için K vizesi, ABD’deki H-1B’nin karşılığı,” dedi Srinivasagopalan; babasının birkaç yıl önce bir Çin üniversitesinde çalışmasının ardından Çin’in çalışma ortamı ve kültürü ilgisini çekmişti.
“Benim gibi insanlar için yurt dışında çalışmak için iyi bir seçenek.”
K vizesi, yabancı profesyoneller için R vizesi dahil Çin’in mevcut vize planlarını tamamlıyor; ancak koşullar gevşetildi. Örneğin, başvuru yapmadan önce bir iş teklifi şartı aranmıyor.
Trump döneminde yabancı öğrencilere ve akademisyenlere yönelik daha sıkı ABD politikaları, yeni başvuran nitelikli yabancı çalışanlar için H-1B vizesi ücretlerinin 100.000 dolara (yaklaşık 86.600 avro) yükseltilmesi dahil, bazı profesyonelleri ve öğrencileri başka yerlere yönelmeyi düşünmeye sevk ediyor.
“ABD’de okuyan öğrenciler [H-1B] vizesi umuyordu, ama şu anda bu bir sorun,” dedi Çin’deki Sichuan Üniversitesi’nde uluslararası ilişkiler yüksek lisansı yapan Hintli öğrenci Bikash Kali Das.
Çin daha fazla yabancı teknoloji profesyoneli istiyor
Çin fırsatı değerlendiriyor.
İktidardaki Komünist Parti, ileri teknolojilerde küresel liderliği en öncelikli hedef haline getirerek yapay zeka (AI), yarı iletkenler ve robotik gibi alanlardaki Ar-Ge'yi desteklemek için büyük devlet sübvansiyonları sağlıyor.
“Pekin, ABD’de göç politikalarının sıkılaştırılmasını, kendini küresel ölçekte yabancı yetenek ve yatırımlara daha geniş biçimde açık bir ülke olarak konumlandırmak için bir fırsat olarak görüyor,” dedi Dragonfly adlı güvenlik istihbaratı şirketinin müdür yardımcısı ve Asya direktörü Barbara Kelemen.
Çinli mezunlar arasında işsizlik yüksek ve bilimsel ve teknik alanlardaki işler için rekabet yoğun. Ancak Çin yönetiminin doldurmakta hevesli olduğu bir beceri açığı var.
Onlarca yıldır Çin, eğitimlerini ABD ve Avrupa’da tamamlayan pek çok kişinin orada kalıp çalışması nedeniyle en iyi yeteneklerini gelişmiş ülkelere kaybediyor.
Beyin göçü tam olarak tersine dönmüş değil.
Singapur Ulusal Üniversitesi’nde doçent olan Alfred Wu’ya göre, birçok Çinli ebeveyn hâlâ Batı eğitimini ileri görüyor ve çocuklarını yurt dışına göndermeye hevesli.
Yine de son yıllarda, aralarında Çin asıllı Amerikalıların da bulunduğu yapay zeka uzmanları, bilim insanları ve mühendisler gibi giderek daha fazla sayıda profesyonel ABD’den Çin’e taşındı.
Intel’de çip mimarı olan Fei Su ve ABD merkezli yazılım şirketi Altair’in önde gelen mühendislerinden Ming Zhou, bu yıl Çin’de öğretim görevi üstlenenler arasında yer aldı.
Şanghay merkezli danışmanlık şirketi Newland Chase’te göç direktörü olarak görev yapan Edward Hu’ya göre, Hindistan ve Güneydoğu Asya’daki birçok nitelikli çalışan K vizesine şimdiden ilgi gösterdi.
Yabancı çalışan rekabetine dair soru işaretleri
Öğrenciler hariç 16-24 yaş arası Çinlilerde işsizlik oranı neredeyse yüzde 18 iken, daha fazla yabancı profesyonel çekme kampanyası soru işaretleri doğuruyor.
“Mevcut iş piyasasında zaten şiddetli bir rekabet var,” dedi Çin’in doğusundaki Zhejiang Üniversitesi’nde davranış bilimleri alanında yüksek lisans yapan 24 yaşındaki Zhou Xinying.
Yabancı profesyonellerin “yeni teknolojiler” ve farklı uluslararası bakış açıları getirmeye yardımcı olabileceğini söyleyen Zhou, “K vizesi politikasının devreye girmesi nedeniyle bazı genç Çinli iş arayanlar baskı hissedebilir” dedi.
Güneydeki Guangzhou kentinde yaşayan 26 yaşındaki yazılım mühendisi Kyle Huang, bilim ve teknoloji alanındaki akranlarının yeni vize düzenlemesinin “yerel iş fırsatlarını tehdit edebileceğinden” endişe ettiğini söyledi.
Devlet destekli bir haber kuruluşu olan Shanghai Observer’da yayımlanan yakın tarihli bir yorum yazısı, bu endişeleri küçümseyerek böyle yabancı profesyonellerin ülkeye getirilmesinin ekonomiye fayda sağlayacağını söyledi. Çin yapay zeka ve ileri düzey yarı iletkenler gibi alanlarda ilerledikçe, nitelikli iş arayanlar ile vasıflı iş gücüne olan talep arasında “boşluk ve uyumsuzluk” bulunduğunu belirtti.
“Küresel ortam ne kadar karmaşıklaşırsa, Çin kollarını o kadar açacak,” denildi.
Danışmanlık şirketi Geopolitical Strategy’nin baş stratejisti Michael Feller, “Pekin’in, seçilmiş yabancı yeteneklerin yerel işleri almaktan ziyade yaratabileceğini vurgulaması gerekecek,” dedi.
Yeni vizelere rağmen Çin’in dezavantajları
İşe alım ve göç uzmanları, yabancı çalışanların Çin’de çeşitli engellerle karşılaştığını söylüyor. Bunlardan biri dil bariyeri. “Büyük Güvenlik Duvarı” olarak bilinen, iktidardaki Komünist Parti’nin internet sansürü ise bir başka dezavantaj.
Yaklaşık 1,4 milyar nüfusa sahip Çin’de, 2023 itibarıyla ülkede ikamet eden yabancı çalışan sayısının tahminen yalnızca 711.000 olduğu belirtiliyor.
ABD araştırmada hâlâ önde ve İngilizcenin yaygın kullanımı bir avantaj. Ayrıca birçok kişi için ikamete giden nispeten daha net bir yol da mevcut, dedi Dezan Shira & Associates danışmanlık şirketinin Singapur ülke direktörü David Stepat.
Orada yüksek lisansını tamamladıktan sonra bir ABD’li sivil toplum kuruluşunda çalışan H-1B vizesi sahibi Hintli Nikhil Swaminathan, Çin’in K vizesine ilgi duysa da şüpheci.
“Düşünebilirdim. Hindistan ile Çin arasındaki zor ilişki olmasa, Çin teknoloji alanında çalışmak için harika bir yer,” dedi.
Seçme şansı olduğunda, birçok iş arayanın Çin dışındaki önde gelen küresel şirketlerde iş aramaya yöneleceği muhtemel.
Geopolitical Strategy’den Feller, “ABD’nin, Çin’e kıyasla, Birleşik Krallık ve Avrupa Birliği dahil diğer Batı ekonomilerine potansiyel H-1B başvuru sahiplerini kaybetme riski daha yüksek,” dedi.
Feller, “ABD kendini baltalıyor olabilir, ancak yetenek çekiciliği açısından bunu hâlâ çok daha rekabetçi bir konumdan yapıyor,” dedi.
“En iyileri çekmek için Çin’in, sadece kolay vize yolları sunmaktan çok daha fazlasını yapması gerekecek.”