Yeni bir araştırmaya göre, Dünya atmosferinin Ay'a 'sızmasında' gezegenin manyetik alanı rol oynuyor.
Ay’ın neredeyse hiç atmosferi yok. Ancak yeni bir bilimsel çalışma, Dünya’nın kendi atmosferinden kopan parçacıkların milyarlarca yıldır Ay’ın yüzeyine taşınıyor olabileceğini ortaya koydu.
Araştırmaya göre bu beklenmedik aktarımın arkasında, Dünya’nın manyetik alanı var.
Ay yüzeyini kaplayan ince toz ve kaya tabakası olan regolit içinde, özellikle Apollo görevleri sırasında Dünya’ya getirilen örneklerde, şaşırtıcı derecede yüksek miktarda “uçucu element” tespit edilmişti. Özellikle de azot gibi elementlerin bolluğu, bilim insanlarını uzun süredir düşündürüyordu.
Bu uçucu maddelerin kaynağı olarak Güneş rüzgarı öne sürülüyordu, ancak özellikle azot miktarını açıklamak için bunun tek başına yeterli olmadığı görülüyordu. Küçük göktaşlarının Ay yüzeyine çarpmasının da etkili olabileceği düşünülse de, Dünya atmosferinin de potansiyel bir kaynak olabileceği ihtimali gündeme gelmişti.
Ancak bugüne kadar, Dünya’nın güçlü manyetik alanı oluştuğunda atmosferden kopan parçacıkların büyük ölçüde hapsolduğu ve Ay’a ulaşamayacağı varsayılıyordu.
ABD’deki Rochester Üniversitesi’nden astrofizikçiler ise bu varsayımı yeni bir çalışmayla test etti.
Araştırma ekibi iki senaryoyu bilgisayar simülasyonlarıyla karşılaştırdı:
- Manyetik alanın olmadığı, Güneş rüzgarının daha güçlü olduğu “erken Dünya” modeli
- Güçlü bir manyetik alanın ve daha zayıf Güneş rüzgarının olduğu “modern Dünya” modeli
Sonuçlar şaşırtıcıydı. Gözlemlerle modern Dünya senaryosu daha iyi örtüştü. Buna göre Güneş rüzgarı, Dünya atmosferindeki yüklü parçacıkları koparıyor ve bu parçacıklar gezegenin manyetik alan çizgileri boyunca taşınıyor.
Dünya’nın manyetosferi, sanıldığı gibi kusursuz bir küre değil; Güneş rüzgarının etkisiyle bir kuyruklu yıldızı andıran uzun bir “manyetik kuyruk” oluşturuyor. Ay, yörünge dönüşü sırasında bu manyetik kuyruğun içinden geçtiğinde, atmosferden kopan parçacıklar Ay yüzeyine doğru yönlendiriliyor.
Daha önce yapılan çalışmalar, benzer bir mekanizmanın Ay’a oksijen taşıyabileceğini; bunun da Ay yüzeyinde su ve hatta pas benzeri kimyasal süreçlere yol açabileceğini öne sürmüştü.
ScienceAlert'e göre yeni çalışma, bu sürecin milyarlarca yıldır kesintisiz şekilde devam ettiğini ve uçucu elementlerin zamanla Ay regolitinde biriktiğini gösteriyor. Üstelik Dünya atmosferi bu uzun zaman diliminde büyük değişimler geçirdiği için, Ay yüzeyinin adeta Dünya’nın atmosferik geçmişini saklayan bir zaman kapsülü görevi görebileceği düşünülüyor.
Araştırma, bilimsel dergi Nature Communications Earth & Environment’ta yayımlandı.