Bazı iklim araştırmacıları, dang ve chikungunya gibi tipik olarak tropikal bölgelerde görülen hastalıkların Avrupa'da endemik hale gelebileceğine inanıyor.
REKLAM
Avrupa'yı uzun ve sıcak bir yaz ve beraberinde sivrisinek sürüsü bekliyor.
Bu böcekler sinir bozucu olmaktan çok daha fazlası. Bazı sivrisinek türleri Zika, Batı Nil virüsü, dang ve chikungunya gibi hastalıklar taşır ve tipik olarak tropikal ve subtropikal iklimlerde görülen bu hastalıkların salgınları, iklim değişikliğine bağlı olarak artan seyahatler ve daha sıcak havaların bir sonucu olarak Avrupa'da daha yaygın hale gelmektedir.
Avrupa Hastalık Önleme ve Kontrol Merkezi'ne (ECDC) göre, geçtiğimiz yıl Avrupa'da bin 436 Batı Nil virüsü vakası ve 304 dang enfeksiyonu görüldü. Bu rakamlar önceki iki yılın toplamında 201 olarak kayıtlara geçti
İtalya bu dang vakalarının 238'ini oluşturarak bloğun şimdiye kadar gördüğü en büyük salgına imza attı.
Bu yıl da rekor kırılabilir. ECDC, Fransa'da bu yaz yedi aktif chikungunya salgını görüldüğünü ve bunun sivrisinek sezonunun normalden daha erken başladığını gösterdiğini söyledi.
İsveç'teki Umea Üniversitesi'nden çevre epidemiyoloğu Jan Semenza Euronews Health'e yaptığı açıklamada "Bu üstel bir eğri," dedi.
Dang humması kolayca yayılabilir çünkü enfekte olmuş kişilerin çoğunda belirti görülmez ya da hafiftir, ancak ciddi hastalıklara ve ölüme neden olabilir. En yaygın semptomlar ateş, baş ağrısı, vücut ağrıları, mide bulantısı ve döküntüdür.
Chikungunya nadiren ölümcüldür, ancak dang hummasına benzer semptomların yanı sıra aylar hatta yıllar sürebilen zayıflatıcı eklem ağrılarına neden olabilir.
Semenza ve diğer bilim insanları, bu hastalıkların yakında Avrupa'da endemik hale gelebileceğine inanıyor.
Yakın zamanda yapılan bir araştırmaya göre, 1990'larda bir Avrupa ülkesine yeni bir sivrisinek türü gelseydi, büyük bir salgının ortaya çıkması yaklaşık 25 yıl alırdı. Şimdi ise bu süre beş yılın altında.
Semenza, "Bu süre dramatik bir şekilde azaldı," dedi.
Avrupa'daki salgınlar dünyanın geri kalanına kıyasla küçük. 2025 yılında şu ana kadar dünya çapında üç milyondan fazla dang vakası ve 220 bin chikungunya vakası görüldü. Dünya genelinde bin 400'den fazla kişi dangdan, 80 kişi de chikungunyadan hayatını kaybetti.
Ancak vektör kaynaklı diğer hastalıklar da yakında halk sağlığı tehdidi olarak ortaya çıkabilir. Bir zamanlar Avrupa'da ortadan kaldırılmış olan sarı hummayı yayan sivrisinek türü Kıbrıs'ta yeniden ortaya çıktı.
Semenza, "Avrupa'nın bu saldırgan sivrisinek tarafından potansiyel olarak istila edilebileceği konusunda çok endişeliyiz," dedi.
Sivrisinek kaynaklı hastalıklarla mücadele için ne yapılabilir?
Semenza, sivrisinekleri tamamen ortadan kaldırmak mümkün olmasa da, hükümetlerin hastalık yaymalarını önlemek için daha fazlasını yapabileceklerini söyledi. Örneğin, yaz aylarında sıcak güney Avrupa ülkelerinde, özellikle de insanların bilmeden virüs getirebilecekleri havaalanları ve diğer geçiş merkezlerinde gözetimi artırabilirler.
Semenza, "Eğer bir yolcu dangın aktif olduğu bir bölgeden geliyorsa ve bu kişinin kanında virüs varsa, bu kişinin bir sivrisinek tarafından ısırılmadığından emin olmak için mümkün olduğunca çabuk izole etmek istiyoruz, çünkü o zaman daha büyük salgınlar ortaya çıkıyor," dedi.
İspanya riskleri en aza indirmek için bazı adımlar atıyor. İnsanlar, türleri tanımlamak için yapay zeka (AI) kullanan ve daha önce o bölgede tespit edilmemişse bir uyarı yayınlayan bir uygulamaya sivrisineklerin fotoğraflarını gönderebilirler. Bölgesel sağlık yetkilileri daha sonra enfeksiyonları önlemek için adımlar atabilir.
İspanya Sağlık Bakanlığı'na göre, "vatandaş bilimi" programı, 2023 yılından bu yana 156 belediyede dang ve chikungunya virüslerini taşıyabilen istilacı Asya kaplanı sivrisineklerinin tespit edilmesinde yetkililere yardımcı oldu.
Bu arada ECDC, insanların sivrisineklerden kaynaklanan riskleri en aza indirmek için böcek kovucu kullanmak ve sivrisineklerin en aktif olduğu akşam karanlığı ve şafak vakti uzun kollu giysi ve pantolon giymek gibi adımlar atabileceklerini söyledi.
Ajans, bu virüslerin endemik olduğu ülkelerden (Orta Amerika, Güney Amerika ve Karayipler'in çoğu bölgesi) dönen yolcuların, sivrisineklerin kendilerini ısırmasını ve virüsleri yerel olarak yaymasını önlemek için Avrupa'ya döndükten sonra en az üç hafta boyunca bu önlemleri sürdürmeleri gerektiğini söyledi.
Diğer iklim bilimciler, sivrisinek kaynaklı hastalıkların yeniden ortaya çıkmasıyla boğuşan Avrupa ülkelerinin, Sahra altı Afrika, Asya ve Amerika kıtası gibi bu hastalıkların uzun süredir endemik olduğu bölgelerden ders alması gerektiğini söylüyor.
Semenza, "Avrupa'da bu kesinlikle mevsimsel bir hastalık," dedi. "Ancak sezonun genişlediğini görüyoruz ve giderek daha fazla vaka göreceğiz," diye ekledi.