En büyük risk altında olan küçük bebekler için en kritik korunma yöntemi, gebelik sırasında yapılan aşılama. Anne karnında plasenta yoluyla bebeğe geçen antikorlar, ilk haftalarda hayati bir koruma sağlıyor.
Boğmaca (pertussis), Avrupa ve ABD’de endişe verici şekilde geri döndü. Vaka sayıları pandemi öncesi seviyelerin üzerine çıktı.
COVID-19 salgını sırasında birkaç yıl boyunca düşük seyreden bu son derece bulaşıcı solunum yolu enfeksiyonu, yeniden hızla yayılıyor. '100 günlük öksürük' olarak da bilinen boğmaca, özellikle küçük bebekler için ciddi risk oluşturuyor.
Yetişkinlerde ve daha büyük çocuklarda boğmaca haftalarca, hatta aylarca süren bitmek bilmeyen öksürük krizlerine yol açabiliyor. Ancak henüz aşılanamayacak kadar küçük olan iki ayın altındaki bebeklerde hastalık hayatı tehdit edebiliyor.
Avrupa Hastalık Önleme ve Kontrol Merkezi (ECDC), 2023’te AB/AEA ülkelerinde 25 binden fazla vaka bildirildiğini, 2024’ün ilk üç ayında ise 32 bini aşkın vakanın görüldüğünü açıkladı.
Chicago’daki Ann & Robert H. Lurie Çocuk Hastanesi’nden enfeksiyon hastalıkları uzmanı Dr. Caitlin Li, “Bebeklerde boğmaca belirtileri farklıdır. Tipik öksürük sesi olmayabilir, ancak solunum durmaları (apne) sık görülür,” dedi.
Bebeklerde hastalık ayrıca çok yüksek beyaz kan hücresi seviyeleriyle (lökositoz) ortaya çıkabiliyor. Bu durum bazen kanser gibi enfeksiyon dışı hastalıklarla karıştırılabiliyor.
Neden vaka sayısı artıyor?
Uzmanlara göre artışın başlıca nedeni, pandemi sonrası “geri sıçrama” etkisi. Maske kullanımı, okulların kapanması ve toplu etkinliklere kısıtlamalar, pandemi sırasında boğmaca dahil birçok solunum yolu hastalığının dolaşımını azaltmıştı.
Bunun yanında boğmaca, aşılanma oranları yüksek ülkelerde bile doğal olarak her 3–5 yılda bir salgın döngüleri gösteriyor.
Tedavi ve korunma yolları
En büyük risk altında olan küçük bebekler için en kritik korunma yöntemi, gebelik sırasında yapılan aşılama. Anne karnında plasenta yoluyla bebeğe geçen antikorlar, ilk haftalarda hayati bir koruma sağlıyor.
Dr. Li, “Bebekler komplikasyon açısından yüksek risk taşıyor. Bu nedenle gebelikte yapılan boğmaca aşısı kritik öneme sahip. Bu, yenidoğanları potansiyel olarak ölümcül bir hastalıktan koruyor,” dedi.
ABD Hastalık Kontrol ve Önleme Merkezi (CDC), 2 ay ile 6 yaş arasında 5 doz çocukluk aşısı ve ergenlik döneminde bir hatırlatma dozu önermekte. Ancak en acil ve etkili adım, CDC’ye göre, her gebelikte evrensel anne aşılaması. İdeal dönem gebeliğin 27. ile 36. haftaları arası. Son analizler, bu aşının bebeklerde ağır boğmaca riskini yüzde 85’e kadar azalttığını gösteriyor.
DSÖ Avrupa ofisi de rutin bebek aşılaması ve gebelikte aşının yanı sıra, boğmacaya yakalanan kişilerin hızlıca antibiyotikle tedavi edilmesini ve bebekler, küçük çocuklar ve hamilelerle temas etmemesini öneriyor.
Fransa Halk Sağlığı Kurumu’na göre boğmaca geçiren çocukların yarısından fazlasına hastalık ebeveynlerinden bulaşıyor.