Esrar kullanımı günlük yaşamınızı, sağlığınızı ya da ilişkilerinizi sekteye uğratıyorsa, bunların her biri açık ve ciddi birer alarm işaretidir.
Dr Smita Das sık sık aynı efsaneyi duyuyor: Esrara bağımlı olunmaz.
Bu yanlış kanı zamanla daha da yaygınlaştı. Avrupa Birliği Uyuşturucu Ajansı’na (EUDA) göre kenevir, artık Avrupa’da en yaygın kullanılan yasadışı uyuşturucu.
Ancak ABD’de Stanford Üniversitesi’nde bağımlılık psikiyatristi olan Das, “kenevir kesinlikle birinin bağımlılık geliştirebileceği bir madde” diyor.
Bu duruma kenevir kullanım bozukluğu deniyor ve artışta. ABD Hastalık Kontrol ve Önleme Merkezleri’ne (CDC) göre kenevir kullananların yaklaşık yüzde 30’unu etkiliyor.
İşte sizin ya da bir yakınınızın esrara bağımlı olup olmadığını anlamanın yolları ve mevcut tedavi seçenekleri.
Kenevir kullanım bozukluğunun belirtileri nasıl anlaşılır?
Esrar, günlük yaşamınıza, sağlığınıza ya da ilişkilerinize müdahale ediyorsa bu birer uyarı işaretidir.
Das, “Kullanım sıklığı ve etki gücü arttıkça risk de artar” diyor.
Son yıllarda kenevir daha güçlü hale geldikçe bu durum daha yaygınlaştı. 1960’larda insanların içtiği esrarın çoğunda, kişiyi “yükselten” etkiyi sağlayan THC oranı yüzde 5’in altındaydı.
EUDA’ya göre Avrupa Birliği’nde satılan kenevir çiçeklerinde ortalama THC oranı yüzde 11, konsantre ürünlerde ise yüzde 23.
Kenevir kullanım bozukluğunun tanısı, diğer madde kullanım bozukluklarında olduğu gibi, ruh sağlığı uzmanlarının temel başvuru kaynağı olan Ruhsal Bozuklukların Tanısal ve İstatistiksel El Kitabı’nın en güncel sürümünde yer alan belirli ölçütleri karşılayıp karşılamadığına bakılarak konur.
Bu ölçütler arasında aynı etkiyi elde etmek için daha fazla maddeye ihtiyaç duyma, yoksunluk belirtileri yaşama ve maddeyi temin etmeye ya da kullanmaya çok zaman harcama gibi durumlar bulunur.
Das, “Kullanımın etkilerine odaklanan bu ölçütlere ayırdığımızda, insanlar için çok daha anlaşılır oluyor” dedi.
Bağımlılığın farklı düzeyleri neler?
Son bir yılda kenevir kullanım bozukluğu ölçütlerinden sadece ikisini karşılıyorsanız, doktorlara göre durum hafif düzeydedir. Altı ya da daha fazlasını karşılıyorsanız daha şiddetli bir tablo söz konusudur.
Uluslararası verilere göre 2019’da 15-64 yaş arası AB sakinlerinin tahminen yüzde 0,5’inde kenevir kullanım bozukluğu vardı.
İnsanlar maddelere hem fiziksel bağımlılık geliştirebilir hem de bağımlı hale gelebilir. Fiziksel bağımlılık bedenseldir; bağımlılık ise davranış değişikliklerini içerir.
Ancak esrar herkes üzerinde aynı etkiyi yaratmaz. Das’a göre aynı miktar, birinin günlük yaşamında “büyük etkiler” yaratırken bir başkasında hiç etki yaratmayabilir.
“Son tahlilde mesele şu: O madde, birinin işlevselliğini ve günlük yaşamını ne kadar etkiliyor?”
Kenevir kullanım bozukluğu için nereden yardım alınır?
Birçok esrar kullanıcısı, ilk etapta alkol kullanım bozukluğu gibi başka bir sorunla başa çıkmak için Das’a geliyor. Das’a göre daha sonra yeniden dönüp kenevirle ilgili yaşadıkları güçlükleri dile getiriyorlar.
Das, bu bozukluk için etkili tedaviler bulunduğu güvencesini veriyor.
Bunlardan biri, insanların davranışlarını değiştirmek için iç motivasyonlarını bulmalarına yardımcı olan hedef odaklı bir danışmanlık yaklaşımı “motivasyonel görüşme”. Bir diğeri ise olumsuz düşünce kalıplarına meydan okumayı ve işlevsiz davranışları azaltmayı amaçlayan bir konuşma terapisi türü olan bilişsel davranışçı terapi (BDT).
Das’a göre Marijuana Anonymous gibi 12 adım programları da faydalı olabilir. Biri bir gruba katılmayı seçse de seçmese de, esrar kullanmayan insanlardan oluşan bir topluluğa yaslanabilmek iyileşmenin önemli bir parçasıdır.
Emekli dijital yürütücü kreatif direktör Dave Bushnell, kendisi gibi kenevire karşı fiziksel bağımlılık ya da bağımlılık geliştirmiş ve iyileşmek için yardım isteyen kişiler için 14 yıl önce bir Reddit grubu kurdu. Tartışma forumunun 350 bin üyesi var ve büyümeyi sürdürüyor.
60 yaşındaki Bushnell, akran desteğinin iyileşme için hayati olduğunu ve bazı insanların yüz yüze iletişimdense çevrim içi sohbet etmeyi daha rahat bulduğunu söyledi.
“Bu, esrar tiryakilerinin esrar tiryakilerine destek olması” dedi.
Doktorlar, yardıma ihtiyaç duyanların bunu bir uzmandan ya da bir akran grubundan istemelerini tavsiye ediyor.
Das, “alkolde olduğu gibi, bir şeyin yasal olması onun güvenli olduğu anlamına gelmez” dedi.