Simülasyon, Güney Hindistan’daki Tamil Nadu eyaletinde yer alan küçük bir köyü temel alıyor. Bu bölge, 70 milyondan fazla tavuğun yetiştirildiği 1600’ün üzerinde kümes hayvanı çiftliğine ev sahipliği yapıyor.
Bir grup bilim insanı, gerekli aşılama ve karantina önlemleri alınmadığı takdirde kuş gribinin insanlara nasıl sıçrayabileceğini gösteren bir simülasyon geliştirdi.
Araştırmacılar uzun süredir, hayvanlardan insanlara geçen ve gelecekte küresel bir salgına yol açabilecek “Hastalık X” riskine dikkat çekiyor. Dünya Sağlık Örgütü’ne (DSÖ) göre, bu tür bir hastalık için en güçlü adaylardan biri, yüksek derecede patojenik kuş gribi (HPAI) olarak bilinen avian influenza.
Ashoka Üniversitesi tarafından yürütülen ve BMC Public Health dergisinde yayımlanan araştırma, virüsün insandan insana bulaşmaya başlaması hâlinde bir salgının ne kadar hızlı büyüyebileceğini inceliyor.
Avrupa Hastalık Önleme ve Kontrol Merkezi’ne (ECDC) göre, şu ana kadar insandan insana bulaşma vakaları bildirilmedi. Ancak ECDC bu ay yayımladığı son raporda, özellikle yabani kuşlarda tespit edilen vakaların sayısının ve coğrafi yayılımının yılın bu dönemi için benzeri görülmemiş düzeyde olduğunu belirtti.
Son beş yıldır kuş gribi dünya genelinde yüksek seviyelerde yayılıyor. Avrupa Birliği’nde hem yabani hem de çiftlik kuşlarında görülen virüs, son yıllarda vizonlara, kedilere, esaret altındaki bir ayıya ve diğer bazı memelilere de bulaştı. Bu durum, virüsün nihayetinde insanlara ulaşma riskini artırıyor.
Simülasyon, Güney Hindistan’daki Tamil Nadu eyaletinde yer alan küçük bir köyü temel alıyor. Bu bölge, 70 milyondan fazla tavuğun yetiştirildiği 1600’ün üzerinde kümes hayvanı çiftliğine ev sahipliği yapıyor.
Bilim insanları çalışmaya, az sayıda enfekte kuş ve hiç enfekte insan olmadığı varsayımıyla başladı. Bir kümes hayvanı çiftliğinde ortaya çıkan salgın iki senaryo üzerinden modellendi: Enfekte kuşlar hızla itlaf edilirse, insanlara bulaşma olmuyor; ancak itlaf yapılmaz ya da geç kalınırsa, çok sayıda işçi enfekte oluyor.
Simülasyondaki birçok senaryoda virüs insanlara hiç ulaşmıyor. Özellikle enfekte kuşların erken dönemde öldürülmesi hâlinde, sürü enfeksiyonun zirveye ulaşmasından önce ortadan kaldırılıyor ve insanlara yönelik risk sıfıra düşüyor.
Ancak bazı senaryolarda, bir ya da iki çiftlik çalışanı yaklaşık üç günlük bir kuluçka süresinin ardından yedi gün boyunca bulaştırıcı hâle geliyor. Bu kişiler her akşam evlerine dönerek virüsü hane halkına yayıyor.
Simülasyon, tespit edilen vaka sayısı yaklaşık iki ile 10 arasındayken hâlâ kontrol sağlanabilecek dar bir zaman aralığı bulunduğunu gösteriyor. Bu aşamada müdahale edilmezse, virüsün daha geniş topluma yayılması kaçınılmaz hâle geliyor.
Eğer enfeksiyonun başında haneler karantinaya alınırsa, virüs büyük olasılıkla kontrol altına alınabiliyor. Ancak vaka sayısı 10’a ulaştığında, enfekte kişilerin bir kısmının iş yerlerine ve okullara gittiği ve virüsü başkalarına bulaştırdığı görülüyor.
Bu noktada virüs, toplum içinde yeni ve bağımsız bulaş zincirleri oluşturuyor ve yalnızca ilk hanelerin karantinaya alınması artık yeterli olmuyor. Matematiksel olarak da, karantinanın 10 vakadan sonra devreye girdiği senaryolarda, bulaşma katsayısı ve salgın eğrileri “erken müdahale yapılmayan” durumla neredeyse aynı görünüyor.
Araştırmacılar, bulguların toplum içi bulaşma başlamadan önce harekete geçmenin hayati önem taşıdığını ortaya koyduğunu vurguluyor. Bu aşamadan sonra etkili olabilecek araçların ise yalnızca geniş kapsamlı önlemler, yani sokağa çıkma kısıtlamaları ve kitlesel aşılama olduğu belirtiliyor.
Simülasyonun bazı sınırlamaları da bulunuyor. Çalışma, aynı anda birden fazla salgın odağını, kuş gribi fark edildikten sonra kişisel koruyucu ekipman kullanımındaki davranış değişikliklerini ya da ara konakçı olabilecek memelileri hesaba katmıyor.