Euronews Health, yapay zekanın bu yıl tıp dünyasını nasıl değiştirdiğini beş başlıkta ele alıyor.
Yapay zekâ (AI) araçları, insanların sağlığını iyileştirmek için 2025’te ivme kazandı. Tıbbi bakımı kişiselleştirme, teşhisleri hızlandırma, yeni ilaçların keşfine yardımcı olma ve daha fazlasını vaat ediyor.
Örneğin Finlandiya AI'yı sağlık çalışanlarını eğitmek için kullanırken, Estonya bunu tıbbi veri analizinde uyguluyor. İspanya ise hastalık tespiti için AI'dan yararlanıyor.
Bununla birlikte araştırmalar, AI'ın yakın zamanda sağlık profesyonellerinin yerini almaması gerektiğini gösteriyor. Doktorlar acil durumlarda hâlâ AI'dan daha iyi performans sergiliyor. AI sohbet botları ise ruh sağlığı sorunlarına yanıt vermekte zorlanıyor ve tıbbi yanlış bilgiyi yayma riski taşıyor.
Ayrıca ciddi güvenlik endişeleri var. Teknoloji ve terörle mücadele uzmanları, aşırılık yanlılarının AI araçlarını kullanarak pandemi tetikleyebilecek biyolojik silahlar üretebileceği uyarısında bulunuyor.
Yine de AI giderek tıp alanında kendine yer buluyor. İşte AI'ın bu yıl Avrupalıların sağlık ve esenliğini nasıl değiştirdiğine dair beş örnek.
1. Sağlık risklerini öngörmek
Bilim insanları, bazı kanser türleri, kalp krizi ve diyabetin de aralarında bulunduğu binden fazla tıbbi durumu bir kişiye resmî teşhis konulmadan 10 yıldan uzun süre önce öngörebilen bir AI modeli geliştirdi.
Hekimlerin muayenehanelerinde kullanılmaya henüz hazır olmasa da bu araç, araştırmacıların hastalıkların zaman içinde nasıl geliştiğini anlamasına yardımcı olabilir.
Bu yıl ayrıca, nadir genetik mutasyonların hastalığa yol açıp açmayacağını tahmin etmek, kadınların mamogramlarını analiz ederek kalp sağlığı risklerini öngörmek ve rutin tıbbi taramalardan kronik stresin biyobelirteçlerini saptamak için başka AI araçları kullanıma sunuldu.
2. Hastalık teşhisini hızlandırmak
Avrupa’da bir ilk olarak, Prof. Valmed adlı AI asistanı hastalara ait geniş tıbbi veri yığınından destek alarak doktorlara teşhis ve tedavide yardımcı olmak üzere bu yıl onaylandı.
Ufukta başka tanı araçları da var. Örneğin İngiltere'de araştırmacılar, AI destekli bir stetoskopun kalp rahatsızlıklarını yalnızca 15 saniyede tespit edebildiğini söylüyor.
Stetoskopun duyarlılığı biraz fazlaydı. Ek testler, cihaz tarafından işaretlenen hastaların yaklaşık üçte ikisinde kalp yetmezliği sorununu dışladı. Ancak araştırmacılar, aracın aksi halde fark edilmeyebilecek gerçek kalp sorunlarını da tespit ettiğini belirtiyor.
İngiltere'de de doktorlar, hastaların prostat kanseri teşhisi için haftalarca beklemesini önlemek amacıyla AI'dan yararlanıyor.
AI aracı tıbbi görüntülemeleri analiz ederek prostat kanseri açısından yüksek risk taşıyan hastaları belirliyor. Böylece bu kişiler radyolog incelemesi için sıranın önüne alınıyor.
3. Ameliyat sonrası hastaları izlemek
Alman bir araştırma ekibi, kalp hastalığı nedeniyle tıkanan damarları açılan hastalara koroner stent takıldıktan sonra bu hastaların izlenmesini AI ile otomatikleştirdi. Normalde iyileşme sürecinin takibi zaman alır ve başka komplikasyonlara yol açabilir.
AI destekli algoritma, damar görüntülemesini kullanarak hastaların ne kadar iyi iyileştiğini analiz ediyor ve uzman hekimlerle benzer bir doğruluk düzeyinde farklı iyileşme kalıplarını hızla ayırt edebiliyor. Araştırmacılar, aracın stent izlemini standartlaştırmaya ve kalp sağlığını güçlendirmeye yardımcı olabileceğini söylüyor.
4. Antibiyotik direnciyle mücadele
Bilim insanları, Avrupa genelinde giderek büyüyen bir halk sağlığı tehdidi oluşturan antibiyotiğe dirençli süper mikroplarla mücadelede AI'dan yararlanıyor.
Önümüzdeki üç yıl içinde bir AI modeli geliştirmeyi, ilaçlara dirençli bakteriler için yeni tedaviler tasarlayıp test etmeyi planlıyorlar. Ayrıca etkili bir aşı ararken bağışıklık sisteminin başka bir bakteri türüne nasıl tepki verdiğini daha iyi anlamak için AI'yı kullanacaklar.
5. Doktorları idari iş yükünden kurtarmak
Avrupa genelinde muayenehaneler ve hastaneler, not alma ve sevkler gibi idari görevleri yönetmelerine yardımcı olmak için AI araçlarını benimsiyor. Amaç, artan sağlık çalışanı açığı ve personel üzerindeki yoğun baskı karşısında doktorlara hastalarla daha fazla zaman kazandırmak.
Microsoft, AI klinik asistanını bu yıl İrlanda’da kullanıma sundu. İsveçli Tandem Health ise AI destekli tıbbi yazmanını İspanya, Almanya, İngiltere ve Finlandiya’da faaliyete geçirdi. Ayrıca Hollanda, Norveç ve Danimarka’da da hizmet veriyor.