NATO savunma bakanları, Avrupa hava sahasındaki son insansız hava aracı ve jet ihlallerini ele almak için toplanıyor. İttifak, üye devletleri korumak amacıyla AB ile birlikte bir 'drone duvarı' oluşturmayı hedefliyor.
REKLAM
NATO savunma bakanları, son haftalarda Avrupa hava sahasını ihlal eden bir dizi insansız hava aracı (İHA) ve Rus savaş uçağının ardından, çarşamba günü ilk kez bir araya geliyor.
Gündemin üst sıralarında, müttefiklerin bu ihlallere en iyi şekilde nasıl yanıt verileceğine dair plan konusunda yaşadığı uyum eksikliği var. NATO Genel Sekreteri Mark Rutte, bu planın bir kısmının Avrupa Birliği ile iş birliği içinde geliştirildiğini söyledi.
Rutte, toplantı başlamadan çarşamba sabahı basına yaptığı açıklamada, AB Komisyonu Başkanı Ursula von der Leyen tarafından ortaya atılan “drone duvarı” fikri doğrultusunda, NATO ile AB’nin güçlerini birleştirdiğini söyledi. Bu sistemin, üye devletleri hava sahalarına yönelik yeni drone ihlallerine karşı koruması amaçlanıyor.
Rutte’ye göre, iki blok farklı sorumluluklar üstleniyor: NATO askeri boyuttan sorumlu olurken, AB siyasi ve mali destek sağlıyor.
Buna karşın, birçok yetkiliye göre NATO’nun ihlallere yanıt planını hazırlamakla görevli Müttefik Kuvvetler Başkomutanı (SACEUR), ABD Kara Kuvvetleri Korgenerali Alex Grynkewich’in çalışmaları, ulusal hükümetlerin bürokratik süreçleri tarafından aksatılıyor.
32 üyeli bir ittifakta farklı yaklaşımların olması alışılmadık bir durum değil, ancak kaynaklar, ülkelerin uzun listeler halinde koyduğu kısıtlamaların bazı hayal kırıklıklarına yol açtığını söylüyor.
Ulusal sınırlamalar, gerekli angajman kurallarının tutarlı şekilde sağlanmasını zorlaştırıyor.
SACEUR’ün, doğu kanadında devam eden ihlaller karşısında, askeri uçakları ittifakın herhangi bir bölgesinde kullanmak istediği belirtiliyor.
ABD’nin elçisi Matthew Whitaker gazetecilere, “Özellikle savaş uçağı varlıklarımız üzerinde ne kadar çok ulusal kısıtlama olursa, SACEUR için iş o kadar zorlaşıyor,” dedi.
'Ulusal kısıtlamalar bizi daha az etkili kılıyor'
Çarşamba günkü toplantı öncesinde Rutte, müttefikler arasındaki birlik eksikliğini açıkça eleştirdi.
Rutte, pazartesi günü Slovenya’da parlamenterlere yaptığı konuşmada, “Hâlâ bazı ulusal kısıtlamalarımız var ve bunlar bizi geri tutuyor. Bizi daha az etkili hale getiriyorlar,” dedi.
Geçen ay bir akşamda 19 insansız hava aracı Polonya hava sahasına girdi; NATO savaş uçaklarını havalandırırken bu dronelar vuruldu veya düştü.
Estonya, Romanya, Finlandiya, Letonya, Litvanya ve Norveç gibi diğer ülkeler de benzer ihlaller yaşadı. Litvanya’da Rus savaş uçaklarının hava sahasına girmesi de NATO uçaklarının alarma geçmesine neden oldu.
Aynı dönemde İskandinav ülkelerinde büyük havaalanlarının üzerinde beliren gizemli dronelar da sıkıntı yarattı.
"Drone duvarına" ilişkin ayrıntılar henüz tam açıklanmasa da Avrupa Komisyonu, bunun 27 üyeli blok genelinde konumlandırılacak katmanlı sensörler, elektronik harp karıştırıcıları ve kinetik sistemlerden oluşacağını duyurmuştu.
Danimarka gibi bazı üye devletler, hava savunması ve diğer ekipmanlara yapılan yeni yatırımlara rağmen, drone ihlalleriyle baş etme kapasiteleri konusunda çekincelerini dile getirdi.
Rutte, NATO’nun önümüzdeki yıllarda hava savunma harcamalarını özellikle yüzde 400 artırması gerektiğini daha önce vurgulamıştı. AB liderleri, uygulama ve işletme maliyetinin yüksek olabileceğine dair bazı endişelere rağmen “drone duvarı” girişimini genel olarak destekliyor.
NATO toplantısı, Ukrayna’nın Rusya’nın dördüncü yılına giren topyekûn savaşına karşı kendini savunmaya devam ederken ABD’nin uzun menzilli Tomahawk füzelerini sağlayıp sağlamayacağına ilişkin kritik bir karar öncesinde gerçekleşiyor.
Tomahawk’lara dair somut bir kararın, ABD Başkanı Donald Trump ile Ukrayna Cumhurbaşkanı Volodimir Zelenskiy’nin Washington’da cuma günü yapacağı görüşmede alınması bekleniyor.
Euronews’e anonim olarak konuşan bazı NATO yetkilileri, Beyaz Saray’dan bir atılım çıkabileceği konusunda temkinli bir iyimserlik taşıyor.
Bir yetkili, “(Trump ve) Zelenskiy arasındaki ilişki ilerledi,” dedi.
Bir diğer yetkili ise Orta Doğu’da ateşkes sağlanması ve İsrail ile Hamas arasında esir-tutuklu değişiminin başarıyla gerçekleşmesinin yarattığı potansiyel ivmeye işaret etti.