Ukrayna Cumhurbaşkanı, cuma günü yaptığı açıklamada, Kiev'in ABD ve Rusya tarafından hazırlanan ve ağırlıklı olarak kendilerinden tavizler içeren son taslak teklif nedeniyle 'büyük baskı altında' olduğunu belirtti.
Ukrayna Devlet Başkanı Volodymir Zelenskiy, cuma günü yaptığı açıklamada ülkesinin şu anda "tarihinin en zor anlarından birini" yaşadığını belirtti. Zelenskiy, savaşın sona ermesinin "Ukrayna'nın sonu" anlamına gelmemesi için ülkesinin her şeyi yapması gerektiğini söyledi.
ABD ve Rusya tarafından hazırlanan 28 maddelik plana atıfta bulunan Zelenskiy, "Ukrayna üzerindeki baskı şu anda en ağır baskılardan biri," dedi.
Ukrayna lideri "planda en az iki noktanın göz ardı edilmemesini sağlamak için" mücadele edeceğini söyledi: "Bunlar Ukraynalıların onuru ve özgürlüğü, çünkü diğer her şey buna dayanıyor."
Zelenskiy ülkenin şimdi çok zor bir seçimle karşı karşıya kalabileceğini vurguladı: Ya itibar kaybı ya da kilit bir ortağı kaybetme riski.
"Ya 28 zor nokta ya da şimdiye kadarkilerin en zoru olan son derece sert bir kış ve daha fazla risk" dedi. "Özgürlüksüz, haysiyetsiz, adaletsiz bir hayat. Ve bizden, bize zaten iki kez saldırmış olan birine güvenmemiz bekleniyor."
ABD ve Rusya, Moskova'nın Ukrayna'ya karşı yürüttüğü savaşı sona erdirmek için Kiev'e yeni bir taslakla baskı yapıyor.
ABD Başkanı Donald Trump tarafından bu hafta başında onaylandığı bildirilen çerçeve, Ukrayna'dan çok sayıda taviz içerirken Rusya'dan neredeyse hiç taviz içermiyor.
Rusya Ukrayna'nın toprak kaybetmesini istiyor
Sızdırılan plana göre Rusya Kırım, Luhansk ve Donetsk'in "ABD de dahil olmak üzere fiilen Rus toprağı olarak kabul edilmesini" talep ediyor.
Washington'un da bu talebi kabul edip etmediği belirsiz çünkü taslakta Moskova'nın "Ukrayna'nın Donetsk bölgesinin tamamının Rusya Federasyonu'na ait topraklar olarak uluslararası alanda tanınması" talebi de yer alıyor.
Rusya, Ukrayna'nın güçlerini Donetsk bölgesinden çekmesini istiyor ve bu "çekilme bölgesinin" "uluslararası alanda Rusya'ya ait topraklar olarak tanınan tarafsız, askerden arındırılmış bir tampon bölge" olarak kabul edileceğini söylüyor. Plana göre Rus güçleri bu bölgeye girmeyecek.
Rusya 2014'teki ilk işgalinden bu yana Donbas olarak bilinen Donetsk ve Luhansk bölgelerinin tamamını işgal etmeye çalışıyor. Şimdiye kadar Moskova birlikleri bu bölgeleri tam olarak kontrol edemedi.
Kremlin bunun karşılığında mevcut temas hattı boyunca Kherson ve Zaporijya bölgelerinde ateşkesi kabul edecek.
Herson şehri Rusya'nın 2022'de kısa süreliğine işgal etmeyi başardığı tek bölgesel başkentti. Ukrayna güçleri sekiz ay sonra şehri kurtardı ve Moskova birliklerini Dnipro'nun sol yakasına itti. 2022 sonbaharından bu yana temas hattı burada neredeyse hiç hareket etmedi.
Zaporijya bölgesinde de temas hattı, Rusya'nın buranın doğusundaki saldırılarını yenilediği yakın zamana kadar pek değişmedi.
Ukrayna, AB ve daha önce de ABD ile birlikte, Ukrayna'nın tüm cephelerinde mevcut temas hattında çatışmaların dondurulmasını ve ancak ateşkesten sonra müzakerelere devam edilmesini önerdi.
Kremlin ayrıca Ukrayna'nın askeri gücünü 600,000 personele indirmesini, Avrupa savaş uçaklarının komşu Polonya'da konuşlanmasını ve Ukrayna'nın birçok silahından vazgeçmesini istiyor.
Rusya'nın komşu ülkeleri işgal etmemesi 'bekleniyor'
Sızdırılan planda Moskova'nın Ukrayna dışında başka ülkeleri işgal etmeyeceğine dair oldukça muğlak ifadeler de yer alıyor.
"Rusya'nın komşu ülkeleri işgal etmemesi bekleniyor. Rusya, Avrupa ve Ukrayna'ya yönelik saldırmazlık politikasını yasalarla güvence altına alacaktır."
Buna karşılık Moskova NATO'dan "daha fazla genişlememesini" ve "Ukrayna'da asker konuşlandırmamasını" talep ediyor.
Dahası, Rusya Ukrayna'nın "NATO'ya katılmayacağını anayasasına koymasını" ve ittifakın "tüzüğüne Ukrayna'nın gelecekte kabul edilmeyeceğine dair bir hüküm eklemesini" kabul etmesini istiyor.
Görünüşe göre Rusya'nın şiddetle karşı çıktığı tek konu Ukrayna'nın NATO'ya katılma isteği.
Finlandiya ve İsveç, Rusya'nın Ukrayna'yı geniş çaplı işgalinden sonra Moskova'dan herhangi bir yorum gelmeden savunma ittifakına katıldılar.
Kremlin ayrıca ABD'nin Moskova ve NATO arasında "küresel güvenliği sağlamak ve işbirliği ve gelecekteki ekonomik kalkınma fırsatlarını arttırmak amacıyla tüm güvenlik sorunlarını çözmek ve gerilimi azaltacak koşulları yaratmak için" bir "diyaloğa" aracılık etmesini istiyor.
Rusya küresel arenaya geri dönmek istiyor
Sızan planda Rusya'nın "küresel ekonomiye yeniden entegre olmak" istediği ve yaptırımların kaldırılmasının "aşamalı olarak ve duruma göre tartışılıp karara bağlanacağı" açıkça belirtiliyor.
Moskova'nın ABD ile müzakereler için yeniden harekete geçmesinde Washington'un Ekim ayında petrol devleri Lukoil ve Rosneft'e uyguladığı sert yaptırımların etkisi büyük.
Kremlin, ABD'nin "enerji, doğal kaynaklar, altyapı, yapay zeka, veri merkezleri, Kuzey Kutbu'ndaki nadir toprak metal çıkarma projeleri ve diğer karşılıklı fayda sağlayan kurumsal fırsatlar alanlarında karşılıklı gelişim için uzun vadeli bir ekonomik işbirliği anlaşması yapmasını" istediğini söylüyor.
Bunun da ötesinde Moskova G8'e tekrar davet edilmek istiyor. Rusya, Kırım'ın ilhakının ardından 2014 yılında ihraç edilmişti.
Taslakta ayrıca Rusya'nın Ukrayna ve ötesindeki eylemleri için hesap verebilirliği ve sorumluluğuna ilişkin çeşitli hususlar da yer alıyor.
Taslak çerçevede "Bu çatışmaya dahil olan tüm taraflar savaş sırasındaki eylemleri için tam af alacak ve gelecekte herhangi bir iddiada bulunmamayı ya da herhangi bir şikayeti dikkate almamayı kabul edecek," deniyor.
Bu da Moskova'nın askerlerinin Ukrayna'da askerlere ve sivillere karşı işlenen zulümlerden sorumlu tutulmayacağı anlamına geliyor.
Moskova ayrıca sadece Ukrayna ile değil Avrupa ile de "kapsamlı bir saldırmazlık anlaşması" imzalanmasını talep ediyor. "Son 30 yılın tüm belirsizlikleri çözülmüş sayılacaktır."
Bu, Rusya'nın bir başka AB üyeliği adayı olan ve Moskova destekli ayrılıkçıların 90'ların başından beri Transdinyester'i işgal ve kontrol ettiği Moldova'daki eylemlerini de içerebilir.