Vucic, ABD’nin Pancevo rafinerisine ham petrol tedarikinin devam etmesi yönündeki izni geri çevirdiğini belirtti. Rafinerinin sahibi olan Sırbistan Petrol Endüstrisi’nin (NIS) Rus ortakları, hisselerini satmak için alıcı arayışını sürdürüyordu.
Rusya’ya ait petrol rafinerisi için ABD’den yaptırım muafiyeti lisansı alamayan Sırbistan, bu nedenle tesisin faaliyetlerini durdurmak zorunda kaldı. Bu durumun ülkenin yakıt arzını tehdit ettiğini söyleyen Sırbistan Cumhurbaşkanı Aleksandar Vucic, pazartesi günü yaptığı açıklamada Washington’un talebi reddettiğini duyurdu.
Vucic, ABD’nin Pančevo rafinerisine ham petrol tedarikinin devam etmesi yönündeki izni geri çevirdiğini belirtti. Rafinerinin sahibi olan Sırbistan Petrol Endüstrisi’nin (NIS) Rus ortakları, hisselerini satmak için alıcı arayışını sürdürüyordu.
Sırp lider “Pancevo’daki rafinerimize petrol tedarikinin sürmesi için ABD hükümetinden lisans almayı umuyorduk. Olumlu bir karar çıkmadı. Sadece hayal kırıklığına uğramadım, aynı zamanda şaşkınım, çünkü bundan ne kazandıklarını göremiyorum,'' dedi.
Rusya’nın NIS’i satmak istemediğini söyleyen Vucic, meselenin para değil siyasetle ilgili olduğunu vurguladı. ABD’nin Yabancı Varlıkları Kontrol Ofisi’nin (OFAC) kararı geri çevirmeye dair bir işaret vermediğini belirterek, “Bu onların hakkıdır,” dedi.
Vucic, Enerji Bakanı Dubravka Đedovic Handanović’in NIS’e rafineriyi durdurma talimatı vereceğini açıkladı. Mevcut kısıtlamalar altında rafinerinin günlük 370 bin euro zarar ettiğini belirtti.
Sırbistan, ABD yaptırımlarının yürürlüğe girmesinin ardından rafinerinin faaliyetlerini 54 gün içinde durdurmasına izin verdi.
Vucic, Sırbistan Merkez Bankası ve ticari bankaların NIS ile işlem yapmaları durumunda ikincil ABD yaptırımlarıyla karşı karşıya kalabileceği uyarısında bulundu: “Bu, yatırım notumuz için ve her şey için bir felaket olur. Ödeme sistemi aksadığında şirket için devasa sorunlar oluşur.”
Vucic, krizin NIS’le sınırlı olmadığını, tüm Sırbistan ekonomisini etkileyebileceğini söyledi. 13 Aralık’tan sonra ne NIS’in ne de Lukoil’in hükümetten stratejik yakıt rezervi alamayacağını belirterek, yaptırımların fiilen tüm Sırbistan’a yayılacağını dile getirdi.
Sırbistan’ın, NIS’e ait istasyonlar hariç tüm akaryakıt istasyonlarına yakıt tedarik edeceğini söyledi.
Ocak sonuna kadar yeterli stok var
Sırbistan’ın yeterli yakıt rezervine sahip olduğunu, ancak lojistik sorunlar yaşayabileceğini belirten Vucic, Pancevo, Kovin ve Pozega’da toplam 53 bin 900 ton dizel operasyonel ve 150 bin ton zorunlu rezerv bulunduğunu, bunun toplamda 200 bin tonun üzerinde dizel anlamına geldiğini açıkladı.
Hükümetin ayrıca 29 bin ton dizel, 20 bin ton farklı kalite dizel ve 38 bin ton benzin sipariş ettiğini belirtti.
Sırbistan Cumhurbaşkanı, “Ne kadar tüketirsek tüketelim, Ocak ayı sonuna kadar bir sorun olmayacak,” dedi. Benzin ve mazot tedarikinin de yeterli olduğunu kaydetti.
Vucic, tankerlerin Ledince ve Smederevo gibi farklı boşaltma noktalarına gitmesi gerekeceğinden nakliye maliyetlerinin artacağını söyledi.
Ayrıca Hırvatistan’ın JANAF boru hattının, Sırbistan için rezerv amaçlı gönderilen petrol sevkiyatına izin vermediğini, bunun nedeni olarak petrolün depolama için olduğuna inanmadıklarını söylediklerini aktardı.
“Bunu reddettiler, çünkü yaptırımın yalnızca NIS’e değil, eğer Amerikalılar aksini söylemezse tüm Sırbistan’a uygulandığına dair bir sinyal vermek istiyorlar,” dedi.
Gaz anlaşması için son gün cuma
Vucic, Sırbistan’ın henüz yeni bir gaz tedarik anlaşması sağlayamadığını ve anlaşma sağlanamazsa alternatif kaynaklara yöneleceklerini söyledi.
Hükümetin Rusya’ya, NIS’i 15 Ocak’a kadar satma süresi verdiğini, bu tarihten sonra “Sırbistan devletinin devreye gireceğini” belirtti, fakat bunun nasıl olacağına dair ayrıntı vermedi.
“Şimdilik acı çeken sadece Sırbistan; gelişmelerin nasıl olacağını göreceğiz,” diyerek konuşmasını tamamladı.
ABD yaptırımları 9 Ekim’de bir dizi ertelemenin ardından yürürlüğe girmişti. Gazprom Neft, NIS’in yüzde 44,9’una, Gazprom yüzde 11,3’üne sahip. Sırbistan’ın payı ise yüzde 29,9.
Şirketin yaklaşık 13 bin 500 çalışanı var ve Sırbistan genelinde 400’ün üzerinde, Bosna, Bulgaristan ve Romanya’da ise yaklaşık 80 akaryakıt istasyonunu işletiyor.