Güçlü ve mağrur bir şekilde halkının karşısına çıktığı işte o son görüntüler. Geçtiğimiz kasımda Hugo Chavez başkanlık seçimlerinde yeni bir zafere imza atmış, belki de tamamlayamayacağı son devlet başkanlığı görevine başlamaya hak kazanmıştı.
Fakat politikacının sağlık durumunun hızla kötüleştiği ortadaydı. Söylentiler o kadar hızlı yayılıyordu ki başkent Caracas’ta konuşulan tek konu Chavez sonrası idi.
Üstelik Venezuela’nın lideri yerine kimin geçeceğini tayin ederek son günlerini yaşadığının sinyallerini de açıkça vermişti.
Nicolas Maduro, Chavez’in zaten başkan yardımcısıydı. Fakat Diosdado Cabello, parlamento başkanıydı ve onun da gözü Chavez’in koltuğundaydı. İki politikacı gizli bir taht mücadelesine girişti. Kameraların önünde ise kardeşlik mesajları verildi. İki lider birbirine hiç benzemiyordu. Cabello, Küba ile hiçbir bağlantısı olmayan eski bir askerdi.
Eski sendika lideri Maduro, Chavez gibi Castro kardeşlere yakın bir çizgide bulunuyor. Chavez’in görevini sürdürememesi durumunda ülke 30 gün içinde yeniden seçimlere gidecek. Halkın oyunu Maduro’dan yana kullanma ihtimali çok yüksek.
Eğer 10 Ocak’ta Chavez görevine başlayamazsa Cabello bu görevi seçimlere kadar yürütecek isim olacak. Fakat her iki durumda da Venezuela’da büyük bir iktidar kavgası yaşanacak:
“O, Venezuela’da istikrarı temsil ediyor. Bu çerçevede büyük bir mücadele yaşanıyor. Bu savaş sadece ‘Chavist’ adlı Chavez
taraftarları arasında olmayacak. Muhalefet de son yıllarda ‘Chavizm’in elde ettiği tüm kazançları ortadan kaldırmaya çalışacak.”
Muhalefette bunu yapabilecek en önemli isim son seçimlerde Chavez’i zorlayan Henrique Capriles. Fakat Chavez’in vefatının ya da görevden çekilmesinin 30 gün sonrasında düzenlenecek olası seçimlerde sağcı genç lidere pek şans tanınmıyor. Zira halkın Chavez’in önerisini takip etmesi bekleniyor. Chavez döneminin sona ermesinin etkileri şüphesiz Latin Amerika’da da
hissedilecek. Ülkede eski bir komutanın liderliğe gelmesi demokrasiye darbe indirebileceği gibi komşu ülkelerin yaptırımlara gitmelerine de neden olabilir.
Venezuela’daki son durumun ardından ülke nasıl bir yol izleyecek, gelişmeler hangi yönde olacak?
Konuyu Rusya Bilim Akademisi’ne bağlı Latin Amerika Enstitüsü Yardımcı Başkanı Profesör Boris Martynov ile görüştük.
İlk olarak şunu soralım:
10 Ocak Hugo Chavez’in göreve başlama tarihi ama bunun mümkün olmadığı yönünde bir kanı var. Bundan sonra ne olacak? Anayasa’nın da öngördüğü gibi seçimlere mi gidilecek yoksa bu tören ileri bir tarihe mi ertelenecek?
Prof. Boris Martynov (Latin Amerika Enstitüsü Yardımcı Başkanı):
‘‘Bence anayasa neyi öngörüyorsa ona sadık kalınacaktır aksi halde bu sadece yetkili makamların çıkarlarını zedeler. Fakat somut olarak nasıl bir yol izlenecek, bunu cevaplamak zor. Ya beklenildiği gibi Chavez bütün yetkilerini 30 gün sonra seçimlere gitme planları yapan başkan yardımcısı Nicholas Maduro’ya devredecek ya da bütün yetkiler yeni seçilen parlamento başkanına geçecek ki o da anayasa gereği 30 gün içinde seçim kararı almak zorunda. Yani her iki durumda da törenin ertelenmesi söz konusu değil.’‘
euronews:
‘‘Muhaletin daha aktif olmasını bekleyebilir miyiz? Şiddete varan olayların yaşanması muhtemel mi?’‘
Prof. Boris Martinov:
‘‘Evet, muhalefet daha aktif hale gelebilir. Chavez’in tüm başarılarılarına rağmen muhalefetin de ilerleme kaydettiğini gördük, ortak bir aday çıkarmaları bunun en büyük örneği.
Daha vahim senaryoları düşünecek olursak daha önce de belirttiğim gibi bu Venezuela’nın konumuna bir darbe vurabilir. Venezuela, demokrasinin esas alındığı Latin Amerikan yapıya entegre olmuş bir ülke. Demokratik ilkelerin ihlali, Paraguay örneğinde olduğu gibi yaptırımlara yol açabilir.’‘
euronews:
‘‘Chavez’in sağlık durumunun iyiye gitmemesi veya ölümü durumunda başa geçecek Nicholas Maduro hakkında neler söyleyebilirsiniz?’‘
Prof. Boris Martinov:
‘‘Maalesef Manduro hakkında çok fazla bilgiye sahip değiliz. Emin olduğumuz tek şey Chavez’in fikirlerini ve ideallerini paylaştığı.
Sporcuların tabiriyle ‘Chavizm’in yedek kulubesi bir hayli dolu yani onun yerine geçmek için gönüllü olanların sayısı fazla.
Maduro veya Cabello veya başka biri fakat yeni başkan kim olursa olsun yapılması gereken ilk iş muhalefetle diyalogun kurulması.’‘
euronews:
‘‘Chavez’in yokluğunda Venezuela nasıl bir yol izleyecek?’‘
Prof. Boris Martinov:
‘‘Venezuela ve Latin Amerika’nın bu sözde sol eğiliminde ilk adımları atan Chavez’den bahsettiğimizi unutmamak gerekiyor.
Bunu farklı girişimlerle Brezilya, Arjantin, Bolivya ve Ekvador da takip etti. Fakat sol eğilim, farklı taraflarına rağmen hep sosyal unsurlar ve pazar ekonomisyle güçlü devlet yapısı olarak nitelendirildi. Her ne kadar farklılıklar gösterse de ulusal çıkarlar, milliyetçilikle karıştırılmasın, her zaman dış politikaya yön verir.
Bu gelişmeler ışığında bence Venezuela’daki radikal Chavez görüşleri, anti-Amerika ve popüleritesini yitiren diğer sosyalist söylemler giderek azalacak. Çünkü muhalefet-sosyalist-kapitalist ve sağ-sol çekişmelerinin devri kapandı. Artık günümüzde daha ulusal merkezli, sivil toplum politikaları öne çıkıyor.’‘