REKLAMAB ile Ukrayna arasında imzalanması planlanan Serbest Ticaret Anlaşması’nın askıya alınması Birlik yanlısı Ukraynalıları öfkelendirdi. Başkent Kiev’deki Bağımsızlık Meydanı’nda düzenlenen gösteriye yaklaşık 50 bin kişi katıldı. Bu, 2004’teki Turuncu Devrim’den bu yana görülen en büyük kalabalıktı.
AB yolunda ilerleyen Ukrayna bu yola uzun süre önce girdi. Özellikle 2007 tarihindeki erken parlamento seçimleri ile ülkenin demokratikleşmek isteğini ortaya koyan Ukrayna’da birçok alanda önemli reformlara imza atıldı. Ukrayna’nın ilk Cumhurbaşkanı Leonid Kravçuk da ülke olarak hedeflerinin bu yönde olacağını ortaya koymuştu.
2004’te ise ABD ve AB’nin desteğiyle Ukrayna’da gerçekleştirilen “Turuncu Devrimi” dikkatları Ukrayna’ya çekti. Fakat Kiev yönetimi AB’ye devrim sonrası verdiği sözlerin büyük çoğunluğunu yerine getiremedi. Hatta AB ve Ukrayna hükümeti arasında görüş ayrılıklarına neden olan “Devrimin Başbakanı” Yulya Timoşenko’nun yargılanma süreci ve ardından tedavi edilmesi için Almanya’ya götürülmesi amacıyla yapılan girişimlerin Kiev yönetimine takılması, AB ile ilişkilerin gerilmesine yol açtı.
Şimdilerde ise Ukrayna adeta ikiye bölünmüş durumda. Bir tarafta AB ile entegrasyon isteyenler diğer tarafta ise Rusya ile ilişkilerin bozulmasından korkanlar. Öte yandan hükümetin farklı planları olabilir yorumları yapılıyor. Öyle ki, Ukrayna Cumhurbaşkanı Viktor Yanukoviç‘in geçtiğimiz haftalarda Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin ile Moskova’da gizlice görüştüğü ortaya çıktı.
Ukrayna Başbakanı Nikolay Azarov, her ne kadar hükümetin kararının ülkenin giderek zorlaşan ekonomik durumu nedeni ile alındığını, Kiev’in halen Avrupa’ya entegrasyon hedefine bağlı olduğunu söylese de, AB yanlılarını bu açıklama ikna etmemişe
benziyor. Ukrayna hükümeti ayrıca birinci önceliğin Rusya ile ilişkileri düzeltmek olduğunu söylemekten çekinmiyor.
euronews:
“Karşımızda Birmingham Üniversitesi’nden Rus ve Doğu Avrupa Çalışmaları Merkezi Müdür Yardımcısı Kataryna Wolczuk var.
Ukrayna hükümeti AB ile Serbest Ticaret Anlaşması hazırlıklarını askıya aldı. Hükümet, bu kararla nasıl bir mesaj verdi ?”
Kataryna Wolczuk:
“Ukrayna hükümeti bu kararla, AB ile olan entegrasyonun yararlarının çok net olmadığının ve Ukrayna halkına açık bir şekilde
tebliğ edilmediğinin mesajını verdi. Kısmen de şaşırtıcı oldu. Çünkü, müzakereler uzun yıllar sürdü ama görüşmeler hükümetlerarası değil de daha çok uzmanların ve yetkililerin arasında geçti. Halkın seçtiği kişiler sürece hiç dahil olmadı.
euronews:
“Bu Ukrayna’nın Rusya ile olan bağları güçlendirme niyetinde olduğu anlamına mı gelir ?”
Kataryna Wolczuk:
“Hayır illaki bu anlamı çıkaramayız. Rusya 2015’te oluşturulması beklenen ve Avrasya Ekonomik Birliği olarak adlandırılan kendi bölgesel entegrasyon rejiimi için çok yatırım yaptı. Bunlar olurken, Ukrayna’nın direndiği söylendi. Hatta Ukrayna anlaşmayı askıya aldığında bile bunun Avrasya Ekonomik Birliği’ne katılmak ile alakası olmadığı belirtildi. Rusya iki yıldan fazla süredir, Ukrayna için bunun intihar olduğunu belirterek, Ortaklık anlaşması karşıtı bir kampanya yürütüyor. Anlaşmanın Ukrayna için özellikle kısa vadede olan zararlarından bahsetmekten geri kalmayıp, mesela gaz fiyatlarında da indirim önerisinde bulunuyor. Tabi Ukrayna’ya karşı cezalandırıcı önlemler uygulamak gibi tehditler savurmaktan da vazgeçmiyor.”
euronews:
“Ukrayna’da Ortaklık Anlaşması’nın savunulduğu AB yanlısı mitingler için ne diyorsunuz ?”
Kataryna Wolczuk:
“Protestolar çok sembolik. Turuncu devrimden 9 yıl sonra şimdi, devrimin karakterlerinden biri cumhurbaşkanı. Son üç yılda Ukrayna halkı gidişattan ötürü hayal kırıklığına uğradı. Bunu anlamak için sokaklarda insanlarla konuşmanız yeterli.
Ve bu hayal kırıklığının ardından Ortaklık Anlaşması’nın imzalanması beklenirken, askıya alınması Ukrayna’nın normal bir Avrupa ülkesi haline gelebileceğine dair umutları söndürdü.
euronews:
“Ukrayna ile Ortaklık Anlaşması olmadan, Doğu Ortaklığı hala amacını yerine getirebilir mi ya da önemli ölçüde bir gerileme gözlenir mi?”
Kataryna Wolczuk:
“Ben bir gerileme olacağını sanmıyorum. Bugün itibariyle, büyük olasılıkla Ortaklık Anlaşması’nı imzalayacak iki ülke, Moldova ve Gürcistan, Avrupa ile entegresyonun faydalarını görecektir.
euronews:
“Ukrayna ile Ortaklık Anlaşması Vilnius Zirvesi’nin önemli başarılarından biri haline gelebilir mi ? Şu andan itibaren ne beklemeliyiz ?”
Kataryna Wolczuk:
“Bugün Ukrayna’nın ne yapacağını söylemek oldukça zor. Şu anda Cumhurbaşkanı Yanukoviç‘in anlaşma ile ilgili çok sessiz olduğunu görüyoruz. Hazırlıkların askıya alındığını açıklayan Başbakan Azarov oldu. Yanukoviç değil. Ukrayna bir u dönüşü yapabilir mi, söylemek zor. Fakat bence Ukrayna büyük itibar kaybı yaşadı.