Yaşanan istikrarsızlıklarla sürekli gündeme gelen Ortadoğu’nun en fakir ülkelerinden Yemen belki de tarihinin en büyük siyasi krizlerinden birini
REKLAMYaşanan istikrarsızlıklarla sürekli gündeme gelen Ortadoğu’nun en fakir ülkelerinden Yemen belki de tarihinin en büyük siyasi krizlerinden birini yaşıyor. Stratejik konumu ile doğu ile batının arasında bir geçiş noktası olarak görülen Yemen’de son yaşananlar bazı uzmanlar tarafından Suudi Arabistan ile İran arasında yaşanan bir soğuk savaş olarak yorumlanıyor.
Uluslararası toplumun dikkatle izlediği gelişmeler bir çok batılı ülkenin bölge karasularına asker ve savaş gemisi göndermesiyle daha da kritik bir hal aldı. Şii Husilerin ülkenin kuzeyinden başlattıkları saldırılar önce başkent Sana’nın düşmesi ve devamında ise en güneydeki Aden kentini tehdit etmesiyle farklı bir boyuta taşındı.
Medyada yer alan haberler farklı fraksiyonların isimleriyle dolunca, yaşanan krizin nelere dayandığı toplumlar üzerinde kafa karışıklığı yaratıyor. Açık olan bir şey var ki Yemen’de yaşanan kriz hem komşusu petrol devi Suudi Arabistan’ı hem de uluslararası ticaret açısından kilit öneme sahip Kızıl Deniz’in güvenliği tehdit ediyor.
Çatışmanın Tarafları
Husiler veya Enserullah
Yemen’de düzenledikleri kitlesel gösterilerle gündeme gelen Şii mezhebinin Zeydi kolundan olan Husiler, ismini 2004’te dönemin lideri Ali Abdullah Salih’e ilk isyanı başlatan Hüseyin Bedrettin El Husi’den alıyor. Yemenli ve İranlı yetkililerin açıklamalarına göre Husilerin kendilerine eğitim, silah ve para yardımı yapan İran ile bağlantıları bulunuyor. Ancak Husiler İran’dan askeri destek aldıklarını reddediyor. Ülke yönetimde daha fazla söz sahibi olmak isteyen Husiler mezhepsel hiç bir planlarının olmadığını ileri sürerek, devrimi bütün Yemenliler için yaptıklarını iddia ediyor.
Cumhurbaşkanı Abdurabbu Mansur Hadi’
Husiler Sana’yı ele geçirmelerinin ardından 2012 yılında ülkenin demorasiye geçiş süreci sırasından geçici Cumhurbaşkanı olarak seçilen Abdurabbu Mansur Hadi’nin konutunun çevresini sardı. Hadi Ocak ayında görevinden istifa etti. Devamında ev hapine alınan Hadi geçtiğimiz ay ülkenin güneyindeki Aden kentine kaçmayı başardı. Hadi istifa etmediğini Aden’i geçici yönetim merkezi olarak ilan ettiğini duyurdu ve orduyu kendisine katılmaya çağırdı.
Ali Abdullah Salih
2011 yılındaki büyük gösteriler sonrası istifa etmek zorunda kalan Salih, 1978-90 yılları arasında ülkenin kuzeyini, 1990’dan sonra ise birleşmiş Yemen’i yönetti. Batılı ülkeler kendisini mevcut krizi tırmandırmakla suçluyor
Arap Yarımadası El Kaidesi
Yemen’de uzun yıllardır çok aktif olarak görülen Arap Yarımadası El Kaidesi, Suudi Arabistan’a ve Yemen güvenlik güçlerine kanlı saldırılar düzenledi. Yemen El Kaidesi olarak da bilinen örgüt son çatışmalardan ve karışıklıktan önce de Husilere karşı eylemler yapıyordu. Örgüt militanları geçen yıl 14 askeri Husi olduğu iddiasıyla başlarını keserek öldürmüştü. Bölgedeki karışıklık nedeniyle örgütün daha da güçlenmesinden endişe ediliyor.
Ana Konular
En kötü senaryo, dış güçlerin desteklediği bir mezhep savaşı. Böyle bir durumda hali hazırda büyük insani kriz yaşanan ülkede daha da derinleşen sorunlara neden olabilir ve stratejik nakliye rotasının güvenliğini tehlikeye atabilir.
İnsani Kriz
Yemen’de merkezi hükümetteki erozyon Yemen’de zaten kronik olan yoksulluk ve kalkınma eksikliği daha da kötüye götürecek. Yemenli ve Batılı kaynaklara göre Suudi Arabistan Yemen’e yaptığı yardımı Husilerin eline geçmesinden korktuğu için kesti. Birleşmiş Milletler verilerine göre yaşanan çatışmalar ise geçtiğimiz yıldan bu yana 100 bin insanı yerlerinden etti.
Bir bakışta Yemen
Nüfus: 24.4 milyon (2013)
REKLAMGSMH: 32.8 milyar € (2013)
GSYİH: 1257 €
Yüzölçümü: 527.968 kilometrekare
“Ortalama yaşam süresi:* 63 yıl
REKLAMKaynak: BM, Dünya Bankası
Yolsuzluk Algısı Endeksi: 161 (171)
Basın özgürlüğü sıralaması: 167 (180)