Euronews muhabiri Natalia Liubchenkova Doğu Ukrayna’da çatışmanın ortasında hayatta kalma mücadelesi veren kasaba ve köyleri ziyaret etti.
REKLAMDonetsk il sınırında yer alan Sloviask Kasabası tren istasyonunda Yana Synytsia’yla buluşuyorum. “Sana bir sürprizim var” diyor, yüzünde kocaman bir gülümseme.
Yana’yla bölgeyi önceki ziyaretlerimden tanışıyoruz. Savaştan önce ayrılıkçıların kontrolündeki bölgede yaşayan Yana, çatışmalar yüzünden göç etmek zorunda kalanlardan. Yöre halkının gündelik hayatına dair yeni hikayelerin keşfine çıktığım bu gezide Yana bana rehberlik ediyor.
İlk durağımız emekli kadınların bir araya geldiği Mutluluk Yaşı Derneği. Emeklilerin hayatına renk katmayı kendine misyon edinen Mutluluk Yaşı Derneği’nin mimarı yerel aktivist Natalia Bondarenko.
Bir yandan çaylarını yudumlayan kadınlar duvara yansıttıkları bilgisayar ekranından son gezilerinin fotoğraflarına bakıyor. Birlikte sık sık bölgeyi keşfe çıktıklarından bahsediyorlar. Bazen Ukrayna’nın batısına kadar gittiklerini, ülkenin kuzeyinde dağ yürüyüşleri düzenlediklerini, yoga yapıp ingilizce konuşmayı ve bilgisayar kullanmayı öğrendiklerini anlatırken gözleri adeta yaşama sevinciyle parlıyor.
{{image url="https://static.euronews.com/articles/stories/03/12/52/54/{{w}}x{{h}}_cmsv2_c5ce7d9a-99ff-5ccc-8d8c-b7a27c3beef8-3125254.jpg" align="center" size="fullwidth" src="https://static.euronews.com/articles/stories/03/12/52/54/808x539_cmsv2_c5ce7d9a-99ff-5ccc-8d8c-b7a27c3beef8-3125254.jpg" naturalHeight="1600" naturalWidth="2400" credit="Natalia Liubchenkova" animation="fade-in" srcset="https://static.euronews.com/articles/stories/03/12/52/54/202x135_cmsv2_c5ce7d9a-99ff-5ccc-8d8c-b7a27c3beef8-3125254.jpg 202w, https://static.euronews.com/articles/stories/03/12/52/54/266x177_cmsv2_c5ce7d9a-99ff-5ccc-8d8c-b7a27c3beef8-3125254.jpg 266w, https://static.euronews.com/articles/stories/03/12/52/54/404x269_cmsv2_c5ce7d9a-99ff-5ccc-8d8c-b7a27c3beef8-3125254.jpg 404w, https://static.euronews.com/articles/stories/03/12/52/54/534x356_cmsv2_c5ce7d9a-99ff-5ccc-8d8c-b7a27c3beef8-3125254.jpg 534w, https://static.euronews.com/articles/stories/03/12/52/54/606x404_cmsv2_c5ce7d9a-99ff-5ccc-8d8c-b7a27c3beef8-3125254.jpg 606w, https://static.euronews.com/articles/stories/03/12/52/54/808x539_cmsv2_c5ce7d9a-99ff-5ccc-8d8c-b7a27c3beef8-3125254.jpg 808w" }}
4 çocuk annesi Halyna “derneğin etkinliklerine katılmaya başladığımdan bu yana özgüvenim arttı” diyor, “Eskiden ailem için sadece bir aşçı yamağıydım. Şimdiyse, “büyükanne cumartesi günü meşgul, ingilizce dersi var” diyorlar. Ufkumun genişlediğini hissediyorum.”
Derneğin düzenlediği etkinliklere katılanlardan biri de Natalia Remenyuk. Asker oğlunu savaşa kurban verdikten sonra depresyona giren Remenyuk bu gruba katılmak beni yavaş yavaş hayata döndürdü diyor:
“Oğlumu kaybettikten sonra kendimde değildim. Natalia (Bondarenko) ve gruptaki diğer arkadaşların çok yardımı oldu. Kendimi farklı görmeye başladım, makyaj bile yapar oldum. Bu toplantıları gerçekten çok seviyorum. Bir sonraki buluşmayı iple çekiyorum.”
“Hayatlarımız çok monotondu. Her gün birbirinin aynı. Ama şimdi birçok şey yapıyoruz. Hayatım tamamen değişti” diyor derneğin bir diğer üyesi. Düzenlenen geziler, derslerle ilgili herkesin anlatacak bir anısı var.
Ukrayna’da Avrupa ülkelerinin aksine emeklilerin aktif bir hayatı olması pek alışılageldik bir durum değil. Mutluluk Yaşı Derneği’nin bir benzeri yok. Üye kadınlar ailelerinin ilk başta derneğe kuşkuyla yaklaştığını hatta bir çeşit tarikat olmasından bile şüphelendiklerini dile getiriyorlar.
{{image url="https://static.euronews.com/articles/stories/03/12/52/54/{{w}}x{{h}}_cmsv2_3580850b-4bee-5984-85b6-a95b4b94ba66-3125254.jpg" align="center" size="fullwidth" src="https://static.euronews.com/articles/stories/03/12/52/54/808x539_cmsv2_3580850b-4bee-5984-85b6-a95b4b94ba66-3125254.jpg" naturalHeight="1600" naturalWidth="2400" credit="Natalia Liubchenkova" animation="fade-in" srcset="https://static.euronews.com/articles/stories/03/12/52/54/202x135_cmsv2_3580850b-4bee-5984-85b6-a95b4b94ba66-3125254.jpg 202w, https://static.euronews.com/articles/stories/03/12/52/54/266x177_cmsv2_3580850b-4bee-5984-85b6-a95b4b94ba66-3125254.jpg 266w, https://static.euronews.com/articles/stories/03/12/52/54/404x269_cmsv2_3580850b-4bee-5984-85b6-a95b4b94ba66-3125254.jpg 404w, https://static.euronews.com/articles/stories/03/12/52/54/534x356_cmsv2_3580850b-4bee-5984-85b6-a95b4b94ba66-3125254.jpg 534w, https://static.euronews.com/articles/stories/03/12/52/54/606x404_cmsv2_3580850b-4bee-5984-85b6-a95b4b94ba66-3125254.jpg 606w, https://static.euronews.com/articles/stories/03/12/52/54/808x539_cmsv2_3580850b-4bee-5984-85b6-a95b4b94ba66-3125254.jpg 808w" }}
Bölgedeki toplulukların hayatı cepheye ne kadar mesafede yaşadıklarına göre şekilleniyor.
Rus yanlısı ayrılıkçıların kontrolündeki bölgelerde faaliyet gösterebilen tek kuruluş Uluslararası Kızıl Haç Örgütü. Ukrayna Ordusu’nun kısa süre önce kontrolünü yeniden ele geçirdiği bölgelerde ise insanlar insani yardım örgütleri ve gönüllüler sayesinde hayatta kalmayı başarıyor.
Temas hattı yakınlarında bulunan köyler her gün bombardımana tutulmaya devam ediyor. İnsani yardım kuruluşlarının hatta ilk yardım ekiplerinin ve itfaiyecilerin bile bölgeye ulaşması oldukça zor. Elektrik ve su kesintileri ise gündelik hayatın bir parçası.
Temas hattına 40 kilometre mesafedeki Oleksandro-Kalynove Köyü’nde Svitlana Sozanska’ya misafir oluyoruz. Svitlana kendi eliyle yaptığı yemeklerle karşılıyor bizi. Menüde köfte, pilav ve barbunya var, yanında da hoşaf.
{{image url="https://static.euronews.com/articles/stories/03/12/52/54/{{w}}x{{h}}_cmsv2_e83fbedb-2915-551e-ae05-3156ff61203f-3125254.jpg" align="center" size="fullwidth" src="https://static.euronews.com/articles/stories/03/12/52/54/808x539_cmsv2_e83fbedb-2915-551e-ae05-3156ff61203f-3125254.jpg" naturalHeight="1600" naturalWidth="2400" credit="Natalia Liubchenkova" animation="fade-in" srcset="https://static.euronews.com/articles/stories/03/12/52/54/202x135_cmsv2_e83fbedb-2915-551e-ae05-3156ff61203f-3125254.jpg 202w, https://static.euronews.com/articles/stories/03/12/52/54/266x177_cmsv2_e83fbedb-2915-551e-ae05-3156ff61203f-3125254.jpg 266w, https://static.euronews.com/articles/stories/03/12/52/54/404x269_cmsv2_e83fbedb-2915-551e-ae05-3156ff61203f-3125254.jpg 404w, https://static.euronews.com/articles/stories/03/12/52/54/534x356_cmsv2_e83fbedb-2915-551e-ae05-3156ff61203f-3125254.jpg 534w, https://static.euronews.com/articles/stories/03/12/52/54/606x404_cmsv2_e83fbedb-2915-551e-ae05-3156ff61203f-3125254.jpg 606w, https://static.euronews.com/articles/stories/03/12/52/54/808x539_cmsv2_e83fbedb-2915-551e-ae05-3156ff61203f-3125254.jpg 808w" }}
Tuvalet bahçede ahşap bir kulübe. Ama internet bağlantısı son derece hızlı. Svitlana hediye olarak getirdiğimiz sanal gerçeklik gözlüklerini deniyor yemekten sonra. Bölgede daha önce hiç görmediği yerlerin panaromik fotoğraflarına bakarken yaşadığı sevinç kelimelerle anlatılamaz.
Oleksandro-Kalynove Köyü savaştan önce bölgenin turizm merkezlerinden biriydi. Çevredeki şehirlerde yaşayıp çalışanlar, köy hayatını deneyimlemek, hafta sonları hava değiştirmek için buraya geliyordu.
REKLAMKöy müzesinde bir araya geldiğimiz Andriy Taraman, “Köyümüz konumu çok iyi” diyor: “Kleban Byk Doğa Parkı’na çok yakınız. Etrafımızda birçok sanayi bölgesi var. Festivaller organize ediyoruz, turistlere koyun kırpma gibi yeni deneyimler sunduğumuz bir çiftliğimiz var. Köyden dağa telesiyejle çıkmak mümkün. Donetsk’ten birçok kişi kayak yapmak için buraya geliyor.
Savaş patlak verdiğinden bu yana bölgeye gelen turist sayısı önemli ölçüde azaldı. Donetsk yolu neredeyse bomboş. Yine de köylüler 19. Yüzyıl köy hayatına dair nesne ve eserleri sergiledikleri restore edilmiş eski kır evinden oluşan müzeyi açık tutuyor.
{{image url="https://static.euronews.com/articles/stories/03/12/52/54/{{w}}x{{h}}_cmsv2_abe545c5-d15b-517a-be8f-9538f2cd569b-3125254.jpg" align="center" size="medium" src="https://static.euronews.com/articles/stories/03/12/52/54/808x1206_cmsv2_abe545c5-d15b-517a-be8f-9538f2cd569b-3125254.jpg" naturalHeight="2400" naturalWidth="1600" credit="Natalia Liubchenkova" animation="fade-in" srcset="https://static.euronews.com/articles/stories/03/12/52/54/202x301_cmsv2_abe545c5-d15b-517a-be8f-9538f2cd569b-3125254.jpg 202w, https://static.euronews.com/articles/stories/03/12/52/54/266x397_cmsv2_abe545c5-d15b-517a-be8f-9538f2cd569b-3125254.jpg 266w, https://static.euronews.com/articles/stories/03/12/52/54/404x603_cmsv2_abe545c5-d15b-517a-be8f-9538f2cd569b-3125254.jpg 404w" }}
Yıllar süren çatışmaların bölgede oluşturduğu hasarı çıplak gözle görmek insanın içini sızlatıyor. Savaş başladığında asker olarak orduya çağrılan Andriy’in yüzünde geçmek bilmeyen bir yorgunluk var. Savaşta çok sayıda yakın arkadaşını kaybetmiş, ama daha güzel bir gelecek için umudunu koruyor. Barışın geri geleceği günler için hazırlıyor kendini. Köyünü eski huzurlu günlerine döndürmek en büyük hayali.
{{image url="https://static.euronews.com/articles/stories/03/12/52/54/{{w}}x{{h}}_cmsv2_f8cf4182-7785-5527-a4f5-9bfc5c42d1cb-3125254.jpg" align="center" size="fullwidth" src="https://static.euronews.com/articles/stories/03/12/52/54/808x539_cmsv2_f8cf4182-7785-5527-a4f5-9bfc5c42d1cb-3125254.jpg" naturalHeight="1600" naturalWidth="2400" credit="Natalia Liubchenkova" animation="fade-in" srcset="https://static.euronews.com/articles/stories/03/12/52/54/202x135_cmsv2_f8cf4182-7785-5527-a4f5-9bfc5c42d1cb-3125254.jpg 202w, https://static.euronews.com/articles/stories/03/12/52/54/266x177_cmsv2_f8cf4182-7785-5527-a4f5-9bfc5c42d1cb-3125254.jpg 266w, https://static.euronews.com/articles/stories/03/12/52/54/404x269_cmsv2_f8cf4182-7785-5527-a4f5-9bfc5c42d1cb-3125254.jpg 404w, https://static.euronews.com/articles/stories/03/12/52/54/534x356_cmsv2_f8cf4182-7785-5527-a4f5-9bfc5c42d1cb-3125254.jpg 534w, https://static.euronews.com/articles/stories/03/12/52/54/606x404_cmsv2_f8cf4182-7785-5527-a4f5-9bfc5c42d1cb-3125254.jpg 606w, https://static.euronews.com/articles/stories/03/12/52/54/808x539_cmsv2_f8cf4182-7785-5527-a4f5-9bfc5c42d1cb-3125254.jpg 808w" }}
REKLAMTemas hattına doğru ilerlemeye devam ediyoruz. Bombaların kullanılamaz hale getirdiği onlarca terkedilmiş evi ve bomboş sokaklarıyla Hranitne bir hayalet kasaba.
{{image url="https://static.euronews.com/articles/stories/03/12/52/54/{{w}}x{{h}}_cmsv2_96286e14-504e-555a-80df-ab1877b4263a-3125254.jpg" align="center" size="fullwidth" src="https://static.euronews.com/articles/stories/03/12/52/54/808x539_cmsv2_96286e14-504e-555a-80df-ab1877b4263a-3125254.jpg" naturalHeight="1600" naturalWidth="2400" credit="Natalia Liubchenkova" animation="fade-in" srcset="https://static.euronews.com/articles/stories/03/12/52/54/202x135_cmsv2_96286e14-504e-555a-80df-ab1877b4263a-3125254.jpg 202w, https://static.euronews.com/articles/stories/03/12/52/54/266x177_cmsv2_96286e14-504e-555a-80df-ab1877b4263a-3125254.jpg 266w, https://static.euronews.com/articles/stories/03/12/52/54/404x269_cmsv2_96286e14-504e-555a-80df-ab1877b4263a-3125254.jpg 404w, https://static.euronews.com/articles/stories/03/12/52/54/534x356_cmsv2_96286e14-504e-555a-80df-ab1877b4263a-3125254.jpg 534w, https://static.euronews.com/articles/stories/03/12/52/54/606x404_cmsv2_96286e14-504e-555a-80df-ab1877b4263a-3125254.jpg 606w, https://static.euronews.com/articles/stories/03/12/52/54/808x539_cmsv2_96286e14-504e-555a-80df-ab1877b4263a-3125254.jpg 808w" }}
Burası, Rus yanlısı ayrılıkçılarla Ukrayna Devleti arasındaki sınırı Kalmius Nehri’nin oluşturduğu nam-ı diğer “kırmızı bölge”. 18. Yüzyıl’da Urum Türkleri tarafından kurulan Hranitne nüfusuna İkinci Dünya Savaşı’ndan sonra Kırım Tatarları da eklenmiş.
Hranitne en son birkaç hafta önce bombalanmış ancak hasarın önemli kısmı savaşın yoğun olarak yaşandığı 2014 – 2015 yılından kalma. Yeniden inşa için gerekli finansmanın bulunmadığı köyde kendi haline bırakılan evler ağır ağır yok olmaya devam ediyor.
{{image url="https://static.euronews.com/articles/stories/03/12/52/54/{{w}}x{{h}}_cmsv2_1832f150-180c-540c-b3ff-02ea6bee56d3-3125254.jpg" align="center" size="fullwidth" src="https://static.euronews.com/articles/stories/03/12/52/54/808x539_cmsv2_1832f150-180c-540c-b3ff-02ea6bee56d3-3125254.jpg" naturalHeight="1600" naturalWidth="2400" credit="Natalia Liubchenkova" animation="fade-in" srcset="https://static.euronews.com/articles/stories/03/12/52/54/202x135_cmsv2_1832f150-180c-540c-b3ff-02ea6bee56d3-3125254.jpg 202w, https://static.euronews.com/articles/stories/03/12/52/54/266x177_cmsv2_1832f150-180c-540c-b3ff-02ea6bee56d3-3125254.jpg 266w, https://static.euronews.com/articles/stories/03/12/52/54/404x269_cmsv2_1832f150-180c-540c-b3ff-02ea6bee56d3-3125254.jpg 404w, https://static.euronews.com/articles/stories/03/12/52/54/534x356_cmsv2_1832f150-180c-540c-b3ff-02ea6bee56d3-3125254.jpg 534w, https://static.euronews.com/articles/stories/03/12/52/54/606x404_cmsv2_1832f150-180c-540c-b3ff-02ea6bee56d3-3125254.jpg 606w, https://static.euronews.com/articles/stories/03/12/52/54/808x539_cmsv2_1832f150-180c-540c-b3ff-02ea6bee56d3-3125254.jpg 808w" }}
REKLAMKöy meclisi üyesi Vasylyna Nikolayeva, “2014 ve 2015 yıllarında sürekli bombardıman altındaydık. Sağlık merkezinin çatısı tamamen yıkılmıştı. Bina kütüphane ve çocuklar için müzik ve sanat kurslarına da ev sahipliği yapıyordu. 2016’nın ikinci yarısında çatıyı kendimiz onardık. Binada ısıtma sistemi yoktu. Bugün Kızıl Haç Örgütü üstleniyor onarım çalışmalarını. Tüm camlar kırılmıştı, Kızıl Haç sayesinde binanın tüm camlarını yeniledik.” diye anlatıyor köyün durumunu.
{{image url="https://static.euronews.com/articles/stories/03/12/52/54/{{w}}x{{h}}_cmsv2_8e50a739-8d55-5d01-93d8-1e5a906972c8-3125254.jpg" align="center" size="fullwidth" src="https://static.euronews.com/articles/stories/03/12/52/54/808x539_cmsv2_8e50a739-8d55-5d01-93d8-1e5a906972c8-3125254.jpg" naturalHeight="1600" naturalWidth="2400" credit="Natalia Liubchenkova" animation="fade-in" srcset="https://static.euronews.com/articles/stories/03/12/52/54/202x135_cmsv2_8e50a739-8d55-5d01-93d8-1e5a906972c8-3125254.jpg 202w, https://static.euronews.com/articles/stories/03/12/52/54/266x177_cmsv2_8e50a739-8d55-5d01-93d8-1e5a906972c8-3125254.jpg 266w, https://static.euronews.com/articles/stories/03/12/52/54/404x269_cmsv2_8e50a739-8d55-5d01-93d8-1e5a906972c8-3125254.jpg 404w, https://static.euronews.com/articles/stories/03/12/52/54/534x356_cmsv2_8e50a739-8d55-5d01-93d8-1e5a906972c8-3125254.jpg 534w, https://static.euronews.com/articles/stories/03/12/52/54/606x404_cmsv2_8e50a739-8d55-5d01-93d8-1e5a906972c8-3125254.jpg 606w, https://static.euronews.com/articles/stories/03/12/52/54/808x539_cmsv2_8e50a739-8d55-5d01-93d8-1e5a906972c8-3125254.jpg 808w" }}
Çocuklar da dahil çok sayıda köylü çatışmada hayatını kaybetmiş. Köyün en çarpıcı yanı ise yaşanan trajedilere rağmen insanların daha iyi bir gelecek için umutlarını kaybetmemesi.