Avrupa'nın göbeğinde bir Roman mahallesi: Suto Orizari'de bir gün

Avrupa'nın göbeğinde bir Roman mahallesi: Suto Orizari'de bir gün
By Mert Can Yilmaz
Haberi paylaşınYorumlar
Haberi paylaşınClose Button

"Shutka? Bir keresinde kendime atkı almak için oraya gitmiştim. İnanabiliyor musun, sadece iki euro ödedim." dedi Filipa. Sigarasını yakarken ekledi "Bu arada, oradayken yankesicilere dikkat et."

REKLAM

"Shutka? Bir keresinde kendime atkı almak için oraya gitmiştim. İnanabiliyor musun, sadece iki euro ödedim." dedi Filipa. Sigarasını yakarken ekledi "Bu arada, oradayken yankesicilere dikkat et."

Kuzey Makedonya Cumhuriyeti'nin başkenti Üsküp'de yaşayan kime sorsanız Filipa'nın Suto Orizari semti hakkında söylediklerinden farklı bir şey duymazsınız.
Şehirde yaşayanların Shutka olarak adlandırdığı Suto Orizari, Avrupa'da Romanların yönetimde olduğu tek belediye. Ama Suto Orizari'nin Makedonlar arasındaki ünü, mahallenin pazarından ve bölgedeki suç oranının fazlalığından geliyor.

Suto Orizari'nin yakın geçmişi 1963'e dayanıyor. O yıl Üsküp'ü vuran şiddetli deprem bir çok insanı yerinden etmişti. Depremin ardından Romanlar da yaşadıkları Topaana mahallesinden ayrılmak zorunda bırakıldılar. Üsküp'ün yerel yönetimi, Roman halkını asimile etme planları dahilinde, onları yeni inşa edilen dairelere yerleştirmek istedi ama Arnavutlar ve Makedonların bu fikre sıcak bakmaması planların tekrar gözden geçirilmesine yol açtı.

Sonuç olarak Romanlar, Üsküp'ün eteklerinde çorak bir bölgeye gönderildi ve Suto Orizari kuruldu.

1996 senesinde Suto Orizari mahallesi Üsküp'ün on belediyesinden birisi olarak tanındı. Böylelikle Suto Orizari resmi dili Makedonca ile birlikte Romanca olan ilk belediye oldu. 2002 verilerine göre mahalle nüfusunun %80'ini Romanlar oluşturuyor.

Suto Orizari sokakları Romanların Avrupa'nın her köşesine yayıldıkları binlerce yıllık hikayelerini barındırıyor. Sokaklar, isimlerini Romanlar ile Hintliler arasındaki ortak mirası kabul eden ilk Hint Cumhurbaşkanı İndira Gandhi'den, İspanyol şehri Guadalajara'dan, Çingene Baladı gibi Romanların hikayelerini kitaplarında anlatan İspanyol yazar Garcia Lorca'dan alıyor.
Mahalle, ünlü pazarı, pazar arabaları dolup taşmış kadınları, az sayıdaki asfalt yolda modern otobüsleri sollamaya çalışan eski model Mercedesleri ile canlı bir görüntü veriyor.

Pazarcılar ve müşteriler arasında sıkı bir pazarlık var. Mahallenin yaşlıları, kaldırımda küçük sandalyelerde oturmuş Türk kahvelerini yudumluyor. Tezgahlarda ünlü markaların sahte ürünlerinden, güneş gözlüklerine, ev yapımı yemeklerden, spor malzemelerine her şeyi bulmak mümkün. Beyaz gömlekli garsonlar, tepsileriyle baş örtülü kadınların, sokak satıcılarının ve dilencilerin arasından sıyrılarak kahve servisi yapıyor. Buruşuk ve tozlu tişörtleri ile küçük Roman çocukları sokakta oyun oynuyor. Herhangi bir Avrupa kentinden farkı olmayan 'marka' kıyafetleri ile gençler olmasa, mahalle Emir Kusturica'nın Çingeneler Zamanı filminden bir sahne gibi. Ünlü Sırp yönetmenin, filmin bir bölümünü Suto Orizari'da çekmiş olması tesadüf değil.

Romanlar birkaç kuşaktır 'görünmez' olarak yaşıyor

Romanlar, Kuzey Makedonya'da yaşayan diğer nüfusa oranla ortalama 10 sene daha erken ölüyor. Ülke genelinde işsizlik oranları %53. Roman halkın sadece %11'i üniversite eğitimi almış ki bu oran Kuzey Makedonya genelinde %60.

Bir diğer problem ise Romanların kimlik sorunu. Yugoslavya Federasyonu'nun dağılması ve modern Kuzey Makedonya'nın kurulması ile birçok Roman'ın vatandaşlık kaydı alınmamış. Bu sebeple birkaç kuşaktır 'görünmez' olarak yaşayan ve hiçbir sosyal haktan yararlanamayan ailelerin sayısı bir hayli fazla.

2017'de seçilen yeni hükümet, Romanların problemlerine daha hassas yaklaşıyor. Kuzey Makedonya'da Romanların sosyal hayata karışmaları konusunda düzenlemeler üzerine çalışılsa da hem Romanlar hem de hükümet temkinli.

Şehir Meclis'i üyesi Fatima Osmanovska, fakirlik ve düşük yaşam standartlarının Shutka kurulduğundan beri bu bölgenin gerçeği olduğunu belirtiyor ve ekliyor: "Çalışanların çok azının düzenli bir işi ve kontratları var, bu sebeple Romanlardan çok az vergi toplanabiliyor. Mahallenin yönetimi tamamen yerel belediyenin üzerinde. Bu nedenle burada yolsuzluğun gittikçe yaygınlaşması sürpriz değil."

Yeni seçilen yerel yönetim yine de değişim konusunda ümitli.

"Roman kültürü ve kimliğinin daha net anlaşılması için kültür merkezleri açmayı planlıyoruz. Ortak bir geçmişimiz olduğunu anlatmak istiyoruz. Shutka pazarı ile Üsküp'ün diğer mahalleri arasında güçlü bir ilişki kurmak, yeni iş olanakları yaratmak gibi projelerimiz var." diyor Osmanovska.

"Eğer bir Romansanız, her konuda iki kat çaba göstermek zorundasınız"

Mahallede bulunan iki ilkokul var. Alvin Salimovski, öğrencilerini, zamanında kendisinin de yüzleştiği ön yargıları yenebilmeleri için hazırlıyor. Öğrenciler, büyüdüklerinde benzer ön yargılar ile başa çıkmak zorunda kalacaklar.

Bakımlı sakalı, metal müziğe olan tutkusu ve Almanca eğitimi ile okulun müdürü Salimovski Romanlara yönelik olan genellemelere kesinlikle uymuyor. Ama söylediklerine göre bu bile onu ayrımcılık ve ön yargılardan korumuyor:

"Eğer bir Romansanız, her konuda iki kat çaba göstermek zorundasınız. Geride olmadığınızı ve başarabileceğinizi diğerlerine göstermelisiniz."

Alimovski, eğitimin, Romanların fakirlik ve işsizlik gibi sorunlarına çözüm olacağına inanıyor:

"Shutka'daki çocuklar da dünyanın herhangi bir bölgesindeki çocuklardan farksız. Herkes gibi onlar da hayallerini gerçekleştirmek istiyor."

Haberi paylaşınYorumlar

Bu haberler de ilginizi çekebilir

Cumhurbaşkanı Erdoğan: İlle de Roman olsun

Romanlar ayrımcılığın giderilmesini istiyor

Dünyaca ünlü roman 'Don Kişot'un ilk baskılarından ikisi açık artırmaya çıkıyor