ABD Başkanı Donald Trump'ın Nükleer anlaşmadan tek taraflı çekilme kararının ardından kasım ayında yeniden yürürlüğe sokulan yaptırımların dünya petrol piyasalarında şoka yol açmaması için 8 ülkeye 6 ay süreyle istisna tanınmıştı. Bu sürenin uzatılmaması Türkiye'yi nasıl etkileyecek?
REKLAMAmerika Birleşik Devletleri Donald Trump'ın 2015'te İran ve batılı ülkeler arasında imzalanan nükleer anlaşmadan tek taraflı çekilme kararının ardından geçen yıl kasım ayında yeniden yürürlüğe sokulan yaptırımlarda dünya piyasalarında şoka yol açmaması için 8 ülkeye 6 ay süreyle istisna tanınmıştı.
İstisna hakkı alan Çin, Hindistan, Güney Kore, Japonya, Yunanistan, Tayvan ve Türkiye yaptırımların devreye girdiği tarih itibariyle İran'ın toplam petrol ihracatının yüzde 75'ini oluşturuyordu.
Bu ülkelerin de alımlarını kademeli olarak azaltmalarıyla birlikte yaptırımlar öncesi günlük 2,5 milyon varile kadar çıkan günlük petrol ihracatı 1 milyon varilin altına indi.
Yaptırımlardan önce Türkiye İran'dan günlük 200 bin varil civarında petrol alıyordu. Geçtiğimiz hafta ABD'nin başkenti Washington'da gazetecilerle konuşan Cumhurbaşkanlığı Sözcüsü İbrahim Kalın Türkiye'nin alımlarını düşürdüğünü söylemiş fakat sayısal bir veri paylaşmamıştı.
Kalın burada alımları bir anda durduramayacaklarını, Türkiye'nin yaptırımların istenen sonuçları vermeyeceğini düşündüğünü ve desteklemediğini açıklamıştı.
Peki 1 Mayıs'ta sona erecek olan istisnalar Türkiye'yi nasıl etkileyecek?
Ham petrol fiyatları artacak
Trump yönetimin bu kararının ilk etkisi ham petrol fiyatlarında hissedilecek. Elbette bu tüm dünya ile birlikte Türkiye'yi de etkileyecek. Trump yönetimi, İran'ın petrol ihracatındaki keskin düşüşün başta Suudi Arabistan ve ABD olmak üzere OPEC üyesi olan ve olmayan ülkelerin üretimlerini arttırmasıyla küresel tedariği etkilemeyeceğini düşünüyor.
Fakat piyasalar özellikle Venezuela ve Libya'da yaşanan krizlerden kaynaklı üretim kayıplarını da göz önünde bulundurarak açığın kapatılmasının zor olacağını düşünüyor olmalı ki kararın açıklanmasının ardından yüzde 2'nin üzerinde yükselerek Kasım başından bu yana en yüksek seviyelerini gördü.
Petrol ithalatının azalması İran'a ihracatı olumsuz etkileyecek
Türkiye ve İran'ın iki komşu ülke olarak sıkı ticari ilişkileri bulunuyor. İki ülke 2017 yılında ithalat ve ihracatı kolaylaştırmak için yerel para birimleriyle ticaret yapma konusunda anlaşma imzalamıştı.
Türkiye'nin, Washington'ın yaptırım kararlarına uyarak ithalatını durdurması halinde petrol ve doğalgazdan elde edilen gelirlerle Türkiye'den İran'a yapılan ihracat da olumsuz etkilenecek.
Tahran'la siyasi ilişkiler gerilebilir
Dışişleri Bakanı Mevlüt Çavuşoğlu istisnaların uzatılmayacağı yönündeki açıklamaya tepki göstererek "ABD’nin İran’dan petrol ithali yasağına getirilen muafiyetlere son vermesi bölgesel barış ve istikrara hizmet etmeyecek ve İran halkına zarar verecek. Tek taraflı yaptırımları ve komşularımızla nasıl ilişki kuracağımız konusundaki dayatmaları kabul etmiyoruz" ifadelerini kullandı.
Çavuşoğlu İran Dışişleri Bakanı Cevad Zarif'in ziyareti sırasında düzenlediği basın toplantısında da iki ülke arasındaki ticaret konusunda dolar kullanımını aradan çıkaran INSTEX gibi mekanizmalar üzerinde çalışıldığını açıklamıştı.
Fakat bu açıklamalara rağmen Ankara'nın yaptırımlara uyması halinde siyasi olarak da Tahran'la ilişkiler bozulabilir.