Fransa'da Quai Branly Müzesi'nden bir Afrika sanat eserini çalma girişimi sonrası, ülkenin 'sömürge tarihi' tekrar tartışmaya açıldı.
REKLAMFransa'da Quai Branly Müzesi'nden bir Afrika sanat eserinin çalınma girişimi ülkenin 'sömürge tarihini' tekrar tartışmaya açtı.
Paris mahkemesinde yargılanan beş kişi yaptıklarını, "Fransa'nın sömürge döneminden kalma kültürel hırsızlığı protesto etme eylemi" olarak savundu.
Kongo doğumlu sömürgeciliği ve kültürel kamulaştırmayı kınayan bir Pan-Afrika hareketinin sözcüsü 41 yaşındaki sanık Mwazulu Diyabanza, duruşmada "Kimse Afrika'ya ne tür zararlar verildiğini bulmaya çalışmadı. Hareketimiz, evlerimizi yağmalayanlara yönelik hakaret ve saygısızlık eylemlerini silmeyi amaçladı” dedi.
Kongolu bir ailede büyüyen 34 yaşındaki diğer sanık Julie Djaka da “Sizin için bunlar eser. Bizim için Afrika'daki köylerimizde, evde düzeni koruyan ve adaleti yerine getirmemizi sağlayan varlıklar, ritüel nesneler."
Sanıklardan üçünün avukatı Calvin Job, sömürge dönemi eserlerinin iadesiyle ilgili hazırlanan kanun tasarısının, düzenli iadeler yerine istisnai iadelere odaklandığını "sorunu çözme arzusunu" yansıtmadığını söyledi.
New York Times'ın haberine göre, Job bir röportajında "Kimlik sorunu olan gençlerimiz var. Bir siyasi irade eksikliği ile karşı karşıya kalan, başkalarının yapmadığı işi yapmayı kendileri için meşru gören gençler" ifadelerini kullanmıştı.
Diyabanza ve dört arkadaşı, haziran ortasında Paris'teki Quai Branly Müzesi'nden 19. yüzyıla ait bir Afrika cenaze direğini çalmaya teşebbüs etmekle suçlanıyor.
Fransa'da bu tür hırsızlık teşebbüsü suçlamasıyla yargılananlar, 10 yıla kadar hapis ve yaklaşık 173 bin dolar para cezası alabilir.
Diyabanza’nın Pan-Afrika hareketinden aktivistler, daha önce Paris’tekine benzer şekilde Marsilya kentindeki Afrika sanat müzelerinde ve Hollanda’daki Berg en Dal’da benzer operasyonlar düzenledi.
Fransa, 46 bin eserden sadece birini iade etti
Yaklaşık 90 bin Sahra altı Afrika kültürel nesnesinin Fransız müzelerinde tutulduğu tahmin ediliyor. Bu eserler büyük ölçüde sömürge dönemlerinde "şüpheli koşullar altında yağmalandı" veya satın alındı.
Son dava, Fransa'yı sömürge döneminden kalma eserlerin menşe ülkelerine iade edilmesi konusundaki tartışmanın merkezine koydu.
Bu tartışmanın hem hükümet hem de müzeler tarafından memnuniyetle karşılandığı Almanya'dan farklı olarak, Fransa, bu konuda net bir tutuma sahip değil.
Fransa'da Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron, 2017'de Fransız müzelerinde bulunan Afrika mirasının çoğunu geri verme sözü verdi. Daha sonra Quai Branly Müzesi'ndeki 70 bin nesnenin 46 bininin iade için uygun olduğunu belirleyen bir rapor hazırlandı.
Ancak raporu takip eden iki yıl içinde, 27 iade açıklandı ve yalnızca bir nesne, geleneksel bir kılıç, Kasım 2019'da Senegal'e iade edildi. Belirlenen 26 eserin de Benin'e iade edilmesi bekleniyor.
Karar 14 Ekim'de açıklanacak
Benin'deki Zinsou Sanat Vakfı başkanı ve eski Benin başbakanının kızı Marie-Cecile Zinsou, aktivistlerin yöntemlerini paylaşmasa da "neden var olduklarını" anladığını söyledi.
"Her zaman göz ardı edilemez ve aşağılanamayız" diyen Zinsou, Fransa'da Afrika kıtasına dair sömürge sonrası bir görüş olduğunu ve Fransızların Afrika ülkelerinin sanat eserlerini koruyabileceğinden şüphe ettiğini kaydetti.
Savcılar Diyabanza'ya bin Euro para cezası verilmesini ve ortakları aleyhine ertelenmiş 500 Euro para cezası kesilmesini istedi. Kararın 14 Ekim'de açıklanması bekleniyor.
Benin'in UNESCO Daimi Temsilci Büyükelçi Irenee Zevounou'ya göre, Fransa'da Benin'e ait 4 bin 500 ile 6 bin arasında eser bulunuyor.
REKLAMFransa'nın sömürge tarihi
Fransa, 1524'te başlattığı sömürgecilik faaliyetleriyle Afrika'nın batısı ve kuzeyinde 20'den fazla ülkede hakimiyet kurdu. Afrika'nın yüzde 35'i, 300 yıl boyunca Fransa'nın kontrolünde kaldı.
Senegal, Fildişi Sahili ve Benin gibi ülkeler o yıllarda Fransa'nın köle ticaret merkezleri olarak kullanıldı. Fransa'nın dünya savaşlarında bağımsızlık vaadiyle kendi saflarında savaştırdığı ülkelerin başlattığı ayaklanmalar şiddetle bastırıldı. Bölgede beş asır süren kolonyal dönemde ve bağımsızlık savaşlarında 2 milyondan fazla Afrikalı hayatını kaybetti.