Dünyadaki teknoloji şirketlerinin en güçlü düzenleyicisi olarak bilinen, dijitalden işlerden sorumlu AB Komisyonu Kıdemli Başkan Yardımcısı Margrethe Vestager Küresel Tartışmalar programında AB'nin 'küresel veri savaşındaki' konumunu anlattı.
Dünyadaki teknoloji şirketlerinin en güçlü düzenleyicisi olarak bilinen, dijital işlerden sorumlu AB Komisyonu Kıdemli Başkan Yardımcısı Margrethe Vestager Küresel Tartışmalar programına katıldı.
Birliğin Durumu etkinliğinin bir parçası olarak Floransa'daki Avrupa Üniversite Enstitüsü ile ortaklaşa düzenlenen röportaj "küresel veri savaşını" konu alıyor.
Méabh Mc Mahon, Euronews
Komiser Vestager, bize katıldığınız için çok teşekkürler. Sizi aramızda görmek çok güzel.
AB Komisyonu Kıdemli Başkan Yardımcısı Margrethe Vestager
Davetiniz için teşekkür ederim. Burada olmak çok güzel.
Sanırım daha önce de söylediğim gibi, veri teknolojisi petrolden çok daha iyi, çünkü tamamen yenilenebilir bir kaynak. Her zaman oluşturulabilir ve kullanılabilir. Dolayısıyla, yenilenebilir enerji ve döngüsel ekonomi modeli, AB olarak başarmak istediğimiz önemli konuların başında geliyor.
Méabh Mc Mahon, Euronews
Tamam, peki o zaman konuyu daha fazla uzatmadan sorulara geçelim. Bu tartışma programının odak noktası veriler için yürütülen "küresel savaş". Yani ilk sorum şu, Avrupa Birliği bu mücadelede yer alıyor mu? Alıyorsa, bu mücadelenin neresinde ve bunun nereye varacağını öngörüyor?
AB Komisyonu Kıdemli Başkan Yardımcısı Margrethe Vestager
Öncelikle size şunu ifade edebilirim, şu an bile her yerde yeni veriler yaratılıyor, Avrupa aslında o kadar büyük endüstriyel bir kıta ki, hayatımızın her bir bölümü dijitalleştiriliyor. Elektrik şebekelerimizde olsun, ulaşımda olsun, tarımda veya sağlık sistemimizde olsun bu artık her alan için geçerli. Her zaman veriler toplanıyor ve kullanılıyor. Bu veriler de daha kaliteli, inovasyona dayalı işler yapmamıza imkan sağlıyor. Veriler sayesinde daha güçlü ve etkin işletmeler kurabiliriz. Aynı zamanda iklim değişikliğiyle mücadelede de büyük bir rol oynuyor.
Hayatımızın her alanını kaplayan veriler bu yüzden çok önemli. Sizin de dediğiniz gibi, bu küresel bir mesele çünkü aynı zamanda hem sistemik ve ekonomik rekabet var, hem de bu gezegende ortaklığın önemli olduğu jeopolitik bir düzendeyiz. Bizi bekleyen de bu verilerin hem pratik uygulaması hem de buna uygun mevzuatı oluşturmak.
Méabh Mc Mahon, Euronews
Evet, önümüzde uzun bir yol var ve tabii ki siz zaten başladınız. Ama ABD ve Çin'e bakarsanız, bu alanda çok hızlı bir şekilde gelişiyorlar, mesela Çin çok daha agresif. Avrupa Birliği, bu ülkelere ne zaman yetişecek? Demek istediğim, AB’nin veri birliği projesi kağıt üzerinde çok güzel görünüyor, ama şu an bu proje biraz soyut geliyor.
AB Komisyonu Kıdemli Başkan Yardımcısı Margrethe Vestager
Aslında, Avrupa’yı bu alanda küçümsememek gerçekten önemli çünkü halihazırda en fazla patent Avrupa'dan çıkıyor, ayrıca çok canlı bir inovasyon topluluğumuz var. Ve bence Avrupa'nın geride kaldığını söylemek yanlış olur. Verilerin gerçekten fark yarattığı bu yeni büyük dijitalleşme sürecinde yer almak oldukça önemli, bu aslında internet aramalarında veya alışverişten gelen verilerden çok daha fazlasını kapsıyor.
Söz konusu veriler dünyanın gerçekte nasıl işlediğiyle ilgili. Bu nedenle önümüzde duran asıl zorluk, verilerin daha iyi bir şekilde stoklanmasını, paylaşılmasını ve kullanılmasını sağlamak. Ve tam da bu konuda, özellikle bir şeyler yapmamız gerekiyor. Çünkü sadece büyük şirketler değil, çok sayıda küçük ve orta ölçekli işletmelerin bunun bir parçası olması gerekiyor. Daha küçük işletmelerin hem kendi verilerini hem de farklı seviyedeki verileri kullanmasına engeller olmaması gerekiyor. Büyük şirketler bu verilere daha kolay erişiyor. Bu yüzden, elbette, özellikle Avrupa ekonomik tablosuna uygun şeyler yapmalı ve bundan en iyi şekilde yararlanmalıyız.
Méabh Mc Mahon, Euronews
Peki iş dünyası bu durumu nasıl değerlendiriyor? Bu konuda oldukça isteksiz gibiler, verileri paylaşmaya teşvik etmek için ne yapmayı düşünüyorsunuz?
AB Komisyonu Kıdemli Başkan Yardımcısı Margrethe Vestager
Doğru. Sanırım verileri paylaşma konusunda isteksiz olmalarının nedenlerinden biri de biliyorsunuz, onlara her zaman bir altın madeni üzerinde oturdukları söyleniyor. Şu an bu verileri kullanmayabilirler, ama doğal olarak eğer gerçekten altın üzerinde oturuyorlarsa, "bunu neden paylaşalım" diye düşünüyorlardır. Ve bence hukuki olarak ortada ciddi bir eksikliği var, sözleşmeler de hiç açık değil. Buna karşı da "veri alanları" dediğimiz bir proje üzerinde çalışıyoruz.
Böylece bir işletme sahibi olsam, verilerimi bu veri alanına koyarım ve aynı zamanda ihtiyacım olan başka verilere erişebilirim, önemli olan da bu işlemi güvenli bir şekilde yapabilmek.
Birçok alanda bunu yapıyoruz bile. Şu anda en güncel olanı elbette sağlık alanındaki veri tabanları, çünkü Covid-19 salgını döneminde sağlık verilerini, molekülleri analiz etmenin, hatta virüs hakkındaki verilerin incelenmesinin ne kadar önemli olduğunu gördük. Ve elbette bu, aşıların nasıl çalıştığına dair verileri de kapsıyor. Tabii ki, bu aynı zamanda verilerin nasıl işlendiği konusunu da gündeme getiriyor. Dolayısıyla bu veri alanlarını oluşturmak, bütün şirketlerin işlerini geliştirmek ve iş modellerini dijital ekonomiye çok daha fazla güvenecek şekilde geliştirmek gelecek için oldukça önemli bir konu.
Méabh Mc Mahon, Euronews
Geçen kasım ayında "Veri Yönetişimi Yasa" tasarısını sundunuz. Aslında baktığımızda bu yasa, büyük teknoloji şirketlerinin işleyişi ve verileri paylaşmasına karşı alternatif olarak AB’nin ilk ciddi adımı. Bize bu konudaki endişeleriniz ve büyük teknoloji şirketleriyle şimdiye kadarki deneyimlerinizi paylaşabilir misiniz?
AB Komisyonu Kıdemli Başkan Yardımcısı Margrethe Vestager
Aslında söylediğiniz şey, insanların verileri paylaşmak zorunda olmadıkları bir model bulmak için çok önemli bir nokta, fakat bunu yapmak istiyorlarsa, bunu şeffaf olacak şekilde yapabilmeleri gerekiyor. Veri Yönetişimi Yasası'ndaki şeylerden biri de, verileri almak için tarafsız bir ortağınız olması ve aynı zamanda verilerin başkaları tarafından kullanılmasını sağlamak için aracılar kurmaya yönelik bir tür şablon.
Bu yasa ile elbette, farklı ve daha dinamik bir model sunmayı planlıyoruz. Bu model ile çok daha fazla kişi ve şirket veri ekonomisine katılabilecek. Çünkü bugün bu verilere olan erişimin zorluğu karşısında büyük teknoloji şirketleri her zaman daha fazla veri biriktirdikleri için rekabet avantajı elde ediyor. Biliyorsunuz ne kadar veriye ulaşabilirseniz, müşterilerden gelen talep kalıplarının ne olacağını daha iyi öngörebilirsiniz.
Ne yazık ki, bazı büyük teknoloji şirketlerinin verileri gerçekten rekabet kurallarına uygun olmayan bir şekilde kullandıklarını görüyoruz. Mesela Amazon sitesinin verilerinin Amazon mağazalarına aktarıldığına dair ön sonuçlarına sahibiz, diğer ticaret aktörleri Amazon gibi aynı düzeyde yüksek kaliteli verilere erişemiyorlar. Bu durum haksız rekabet sorununa yol açıyor, Amazon mağazaları perakende satış için benzeri görülmemiş bir fayda sağlayan verilere ulaşıyor. Bu nedenle, tabii ki, daha sonra gelecek olan mevzuat, yani Veri Yönetişim Yasası, veri ekonomisinin faydalarının gerçekten geniş çapta yayıldığından emin olmak için daha adil bir rekabet ortamı oluşturmayı hedefliyor.
Méabh Mc Mahon, Euronews
Yakında yürürlüğe girecek olan veri kanunundan bahsettiniz. Birazdan bu konuyu daha detaylı olarak konuşacağız. Ama önce burada büyük hatta dev teknoloji şirketlerinden bahsetmek istiyorum. Facebook ve Google gibi şirketler, son birkaç yıldır verilerimizi topluyor ve ekonomik olarak faydalanıyor. Öyleyse, bu yıl çıkması beklenen Veri Yönetişimi Yasası bu duruma son vermeyi mi amaçlıyor? Bu nasıl olacak?
AB Komisyonu Kıdemli Başkan Yardımcısı Margrethe Vestager
Her şeyden önce bu yasa verilerin yönetimi için farklı bir model sunmayı amaçlıyor. Aslında bir süredir bu devam ediyor, ayrıca kişisel veriler olsun veya olmasın, toplumumuzda kendi verilerimizle gerçekten ilgilenmemiz için neyin gerekli olduğuna dair bir tür uyanış olduğunu düşünüyorum. Örneğin, akılı telefonlardaki uygulamalar kullanıcılara artık uygulamanın aktif olmadığı zamanlar için telefonunuzdaki verilerin kullanımı için izin istemek zorunda. Bunu da kabul etmek zorunda değilsiniz. Verilerin nasıl toplandığına dair insanlara somut bir örnek veriyor.
Méabh Mc Mahon, Euronews
Büyük teknoloji şirketlerinden tekliflerinize nasıl bir tepki geldi?
AB Komisyonu Kıdemli Başkan Yardımcısı Margrethe Vestager
Bu şirketlerden henüz bir tepki almadık. Bunun için daha çok erken. Avrupa Parlamentosu ve Konseyi'ndeki müzakere toplantılarının başlangıcında genellikle oldukça olumlu bir yaklaşım olduğunu söyleyebilirim. Fakat bana göre, düzenlemenin daha az müdahaleci olması ve pazarın daha açık olması için çaba sarf ediliyor.
Méabh Mc Mahon, Euronews
Avrupa Parlamentosu milletvekilleri de Veri Yönetişimi Yasasını inceliyor. Milletvekilleri her zaman mahremiyet, şeffaflık ve temel haklara saygı duyulmasını gerektiğini vurguladı. Peki bu dengeyi nasıl yakalamayı düşünüyorsunuz?
AB Komisyonu Kıdemli Başkan Yardımcısı Margrethe Vestager
Öncelikle, müzakerelerin çevrimiçi olmaması gerektiğini düşünüyorum, ancak temelleri burada paylaşıyoruz çünkü Avrupa modelinin asıl amacı, aslında tüm konuşmalarımızda vurguladığımız bir tür değerler çizgisini günlük hayatta uygulamamız gerekiyor. Aksi halde bugüne kadar söylenenler ve yapılan konuşmalar, temelde geçersiz kalacaktır.
Öyleyse, buradaki önemli olan mevzu, insanların haklarını kullanmasını sağlamak ve aynı zamanda verinin üretebileceklerini en iyi şekilde ekonomimizde kullanmak. Ancak bu şekilde bir denge kurmuş oluruz. Ayrıca farklı veri türleri arasında ayrım yapmamız da gerekiyor.
Méabh Mc Mahon, Euronews
Avrupa Komisyonu adına veriler hakkındaki pozisyonunuzu aktardınız, teorik olarak anlattığınız gibi olsa da sahada durumun farklı işleyebildiğini görüyoruz. Bu da beni bir sonraki soruma yönlendiriyor, bu da Veri Koruma Yasası'nın uygulanmasıyla ilgili. Bu yasayı uygulamak elbette üye devletlerin ulusal makamlarına kalacaktır, ancak daha önce mesela AB ülkelerinin Gayri safi yurt içi hasıla kurallarını gerektiği gibi uygulanamadığına tanık olduk. Peki veri koruma yasasının da aynı durumda olmayacağından nasıl emin olabiliriz?
AB Komisyonu Kıdemli Başkan Yardımcısı Margrethe Vestager
Aslında, gizlilik haklarımızın uygulanması söz konusu olduğunda üye ülkeler arasında bir takım farklılıklar olduğunu biliyoruz. Gerçekten de bunu çok yakından takip ediyoruz, halihazırda Avrupa Veri Koruma Kurulu ile çok yakın çalışmamız sürüyor. AB ve üye devletler uygulamaların olabildiğince hızlı paylaşılması ve mahremiyet hakları konusundaki hakların aynı şekilde mevzuata geçirilmesi için büyük çaba sarf ediyor.
Bu düzenleme yeni olduğu için, neredeyse üç yıl öncesine kadar olduğunu düşünüyorum, uygulama aşamasında hala yapmamız gereken işler var fakat bu konuda oldukça umutluyum. Önerdiğimiz yasanın nihayetinde mecliste ve konseyde geçmesini ve aynı zamanda uygulanabilir olabileceğinden gerçekten emin olmamız gerekiyor. Tabi daha önceki yasalarda olduğunu gibi bugüne kadar edilen çabanın boşa çıkmaması, yasanın gerçek hayatta uygulanabilir olmasına özenle dikkat ettik.
Méabh Mc Mahon, Euronews
Veriler, yapay zekanın geliştirilmesi için oldukça önemli bir kaynak. Birkaç hafta önce bu konuyu Euronews'de değerlendirmiştiniz. Avrupa çapında bir yapay zeka düzenlemesi için önerinizi ortaya koydunuz. Sanırım üç yıl önce başlatılan bir çalışmaydı. Bu alandaki aktörlerin geneli bu haberi memnuniyetle karşıladı, ancak bazıları bazı noktaların belirsiz kaldığını ve düzenlemenin boşluklar içerebileceği yönünde eleştirilerde bulundu. Peki bugün bu eleştirilere ne cevap vermek istersiniz?
AB Komisyonu Kıdemli Başkan Yardımcısı Margrethe Vestager
Bu gerçekten önemli bir tartışma, yasal bir önerideki tanımlar… bu tabloya sahip olanların aynı anlayışa sahip olduğunu ve onu kullananlar bunun mantıklı olduğunu görebilir. Böylece eğer bir gün yargı önünde itiraz edilirse, mahkemenin vereceği karar yolun sonuna gelmeden karşılaşabileceğimiz sürprizleri ortadan kaldırmaya yardımcı olur.
Yapay zekanın ne olduğuna dair geleceğe dair kanıtlanmış bir tanım yapmak için epey çaba gösterdik, çünkü bu bir teknoloji grubu.
Méabh Mc Mahon, Euronews
İzleyicilerimize, bu tür veri merkezli toplumların ve yapay zekanın gelişiminin günlük yaşamlarına neler getirebileceğini anlatabilir misiniz?
AB Komisyonu Kıdemli Başkan Yardımcısı Margrethe Vestager
Bu konuda gerçekten çok heyecanlıyım. Örneğin, yapay zeka kanser teşhisi için, doktorun kanınız üzerinde yapılabileceği birçok testi çok daha ayrıntılı bir şekilde analiz etmesine yardımcı olabiliyor. Yapay zeka sayesinde daha sağlıklı ve daha hızlı sonuçlar elde etmeniz mümkün. Böylelikle tedaviye ihtiyacınızın olup olmadığını hemen anlayabilirsiniz. Bu sağlık teknolojisi açısından çok umut verici bir gelişme.
Kendinizi iklim değişikliğinin etkilerine karşı kolayca koruyabilmeniz için suyun nasıl akacağını, suyu nasıl yönlendireceğiniz konusunda da yardımcı oluyor. Yapay zeka sayesinde, toprağın kalitesine, hava koşullarına bağlı olarak tarımda gübre veya pestisit nasıl kullanılır biliyoruz. Yapay zeka, çiftçinin gübre kullanımını en aza indirmesine ve ilaç kullanımını en aza indirmesine yardımcı olabilir. Artık herkes bunu biliyor, ama izlemek istediğini film veya dinlemek istediğiniz müzikleri bile bilebiliyor. Sonuç olarak yapay zeka hayatın bir parçası haline geldi, günlük yaşamda kullandığımız bir şeye daha kaliteli, hızlı bir şekilde kullanmaya yardımcı oluyor. Ve temelde yapay zeka şu an zaten çok kullandığımız bir teknoloji, ve bana göre gelecekte önemi daha artacak.
Méabh Mc Mahon, Euronews
Daha önce kısaca Avrupa sağlık verileri alanı hakkında konuştunuz. Covid-19 pandemisi ile çok önemli ve gündemde olan bir konu. Özellikle bu dönemde hepimizin sağlığımıza daha çok dikkat etmeye başladık. Sağlık alanında yapılan veri çalışmaları ne zaman hayata geçebilecek?
AB Komisyonu Kıdemli Başkan Yardımcısı Margrethe Vestager
Sanırım biraz daha zaman alacaktır. Sağlık verileri alanında çok daha spesifik olmalıyız çünkü sağlık verileri aynı zamanda en kişisel olan bilgileri içeriyor. Avrupalıların çoğunluğu aslında buna karşı çıktıklarını bilmek lazım. Çoğunluk ne amaçla olursa olsun sağlık verilerini paylaşmayı kabul etmiyor. Bu alanların şeklinin güvenli olduğuna insanların güvenebileceği yollar bulmak için üzerinde çalışmamız gereken bir şey. Böylece bu verileri daha iyi tedaviler, ve daha kesin analiz sonuçları elde etmek için kullanabiliriz. Örneğin Covid-19 salgını, Avrupa sağlık sistemleri en önemli verilerini paylaştı. Daha önce bilmediğimiz bir virüs üzerinde en hızlı şekilde bilgiye ihtiyacımız var. Bu nedenle, bunu bilen herkes için dahili olarak çalışırken çok dikkatliyiz. Bu yüzden bu projenin hayata geçmesi birkaç ay daha alabilir.
Méabh Mc Mahon, Euronews
Küresel veri savaşı kapsamında, mevzuat ve politika alanında mirasınızın ne olmasını istiyorsunuz? Görevinizden ayrılmadan hangi düzenlemelerin kalıcı olarak Avrupalıların hayatını girmesini istiyorsunuz?
AB Komisyonu Kıdemli Başkan Yardımcısı Margrethe Vestager
Burada hala üç buçuk yılım var, ve bırakacağım mirastan çok, burada yapmam gereken işlere odaklanmam gerekiyor.
Ancak buradaki görevimiz ile, Avrupa halkına piyasaların aslında onlara hizmet ettiğine, teknolojinin onlara insan olarak hizmet ettiğine dair güven vermemiz gerekiyor. Çünkü bu, her birimizin bütünlüğü ve saygınlığı olan bir demokrasinin odak noktası. Başlangıç noktası budur. Ve temelde her gün sabah kalktığımda düşündüğüm şey de bu, çünkü bence toplumumuzun özü bu. Ve teknoloji bunu bilmeli ve pazar da bilmeli ki, bizler hammadde ya da ürün değiliz. İnsanlar hem pazarın hem de teknolojinin merkezinde yer almalı diye düşünüyorum.
Méabh Mc Mahon, Euronews
AB Komisyonu Kıdemli Başkan Yardımcısı Margrethe Vestager programımız için zaman ayırdığınız için çok teşekkür ederim.