Koronavirüsün varyantlarında Alpha'dan sonra ortaya çıkan Delta türüyle ilgili sorular henüz tam yanıtlanamamışken, şimdi Delta plus kendini göstermeye başladı. İki varyant hakkında neler biliniyor?
REKLAMHalkın büyük çoğunluğunun aşılandığı ülkelerde dahi koronavirüs vaka sayıları yeniden tırmanışa geçti. Vakaların büyük çoğunluğu, ilk kez Hindistan'da tespit edilen ve Avrupa'da da yaygınlaşan virüsün mutasyona uğramış türü Delta'dan kaynaklanıyor.
Örneğin, yetişkin nüfusun yüzde 64'ten fazlasının iki doz aşı olduğu İngiltere'de aktif vakaların yüzde 90'ını Delta enfeksiyonu oluşturuyor.
Koronavirüsün varyantlarında Alpha'dan sonra ortaya çıkan Delta türüyle ilgili sorular henüz tam yanıtlanamamışken, şimdi Delta plus kendini göstermeye başladı. Sağlık Bakanı Fahrettin Koca, Türkiye'de 3 Delta plus vakasının tespit edildiğini açıkladı.
Delta varyantı nedir?
İlk kez Ekim 2020'de Hindistan'da tespit edilen Delta (B.1.617.2), Dünya Sağlık Örgütü'nün "Endişe Verici Varyant" (VOC) kategorisine aldığı Covid-19 mutasyonlarının sonuncusu oldu.
"B.1.617" adı verilen soyun bir alt türü olarak ortaya çıkan Delta varyantı, "B.1.167.1" koduyla anılan Kappa varyantı ile "P681R" ve "L452R" adlı iki mutasyonu paylaşıyor. Kappa'daki "E484Q" mutasyonu yerine Delta varyantında "T478K" mutasyonu bulunuyor.
Ne kadar bulaşıcı?
Koronavirüsün ilk kez Eylül 2020'de İngiltere'de görülen varyantı Alpha'nın virüsün orijinal türüne göre daha bulaşıcı olduğu teyit edilmişti. Delta'nın ise Alpha'dan yüzde 60 daha bulaşıcı olduğu biliniyor.
Avrupa Hastalık Önleme ve Kontrol Merkezi'nin verilerine göre ağustos ayının sonuna kadar Avrupa'daki vakaların yüzde 90'ının Delta'dan kaynaklanacağı öngörülüyor.
Semptomlar aynı mı?
Virüsün insan hücrelerine tutunmasını ve nüfuz etmesini sağlayan diken proteinine etki eden Delta'daki mutasyonlar, bulaşıcılığı arttırırken vücudun antikor direncini azaltıyor. Varyantların, enfekte olan kişiyi ne kadar hasta ettiği ya da semptomlar üzerinde etkisi olup olmadığı sorusunun şu an için net bir yanıtı yok.
Ancak virüsün en çok görüldüğü ülkelerden İngiltere'de yapılan araştırmalar, Delta varyantının öksürük, yüksek ateş ve tat/koku kaybı gibi koronavirüsün bilinen belirtilerinden farklı olarak baş ağrısı ve burun akıntısına da yol açtığını gösteriyor.
Aşılara ne kadar dirençli?
İngiliz Bilim Kurulunun hazırladığı son rapora göre, ülkede uygulanan Pfizer/BioNTech, Moderna ve AstraZeneca aşılarının ilk dozu Alpha varyantına karşı yüzde 46 ila 52 oranında etkili olurken bu oran Delta varyantına karşı yüzde 32 ila 38'e düşüyor. Raporda verilerin hangi aşılarla bağlantılı olduğu belirtilmeyip ortalama rakamlar yer alıyor.
İki doz aşı yaptıranların Delta'dan dolayı semptomatik hastalık geçirme riski yüzde 78 ila 80 oranında azalıyor. Tek doz aşı hastane yatışlarını yüzde 80 azaltırken, iki doz aşı bu rakamı yüzde 96'ya çıkarıyor.
Aşılar, virüsün orijinal türüne karşı çok daha etkili.
Delta plus nedir?
Delta'nın ilk kez görüldüğü Hindistan'dan 22 Haziran'da, yeni bir varyantın daha Endişe Verici Varyant listesine eklendiği duyurusu geldi: Son eklenen 'Delta plus'tı.
Salgını domine eden 'Delta'nın kuzeni' olarak adlandırılan 'Delta plus' adını ilk kez mart ayının ortalarında bilimsel makalelere yazdırdı. Şu ana kadar, aralarında ABD, Kanada, İngiltere ve Türkiye'nin de olduğu 10'dan fazla ülkede görüldü.
Klinik Mikrobiyoloji uzmanı Prof.Dr Canan Külah, yeni türle ilgili şu bilgileri veriyor: "Delta Plus, Delta varyantının bir türü ve K417N adı verilen bir 'spike' protein mutasyonuna sahip. Bu, daha önce Güney Afrika'da tespit edilen Beta varyantında da açıklanmış mutasyon. Delta'ya bu mutasyonun eklenmesiyle 'plus' olarak adlandırıldı."
National Geographic'e konuşan bazı uzmanlar K417N mutasyonunun, Delta plusun direncini kırıp, Delta'dan daha zayıf kılabileceği görüşünde.
Enfeksiyon Hastalıkları ve Klinik Mikrobiyoloji Uzmanı Prof. Dr. Deniz Atakent de Delta plus için "Orijinal Delta varyantından daha bulaşıcı olduğuna, daha ağır hastalığa neden olduğuna veya daha tehlikeli olduğuna dair yeterli veri yok" diyor.