Azerbaycan ve Ermenistan neden yeniden çatışıyor?

REKLAM

Ermenistan ile Azerbaycan arasında Dağlık Karabağ bölgesi salı günü 2020 yılından bu yana en kanlı çatışmalara sahne oldu. Çatışmalarda her iki taraftan, resmi açıklamalara göre, 150'den fazla asker öldü.

Güney Kafkaslarda Sovyetler Birliği'nin parçası olan Ermenistan ve Azerbaycan on yıllardır Dağlık Karabağ üzerine çatışıyor. Azerbaycan topraklarının parçası sayılan dağlık bölge, 2020'ye kadar etnik Ermeniler tarafından kontrol ediliyordu. 

Aynı yıl altı hafta süren savaşta Azerbaycan, Dağlık Karabağ ve çevresinde önemli toprak kazanımları elde etti. Savaş Rusya'nın aracı olduğu ateşkesle sona erdi, ancak o tarihten bu yana bölgedeki Rus barış gücü askerlerinin varlığına rağmen zaman zaman çatışmalar yaşanıyordu.

Son yaşanan çatışma, Erivan'a göre gece yarısı birçok Ermeni kentinin baskına uğraması üzerine çıktı. Bakü ise Ermenistan'ın kışkırtmalarına karşılık verdiğini söylüyor.

Çatışmalar neden yeniden alevlendi, taraflar ne için savaşıyor?

Bölgede çatışmaların yeniden alevlenmesi, zamansal açıdan önemli. Ermenistan ve Azerbaycan arasındaki en etkili arabulucu olan Rusya'nın Ukrayna'da "özel bir askeri harekat" yürüttüğü bir döneme denk geldi.

Her ne kadar Kremlin salı günü Devlet Başkanı Vladimir Putin'in güney Kafkaslarda kan dökülmesini önlemek için elinden gelen bütün çabayı sarf ettiğini söylese de, Ukrayna'daki savaş Moskova'nın bölgedeki barış garantörlüğü statüsünü zedeledi. Reuters haber ajansına değerlendirmede bulunan uzmanlara göre bu durum Azerbaycan'ı "daha fazla toprak peşinde koşmak" için cesaretlendirmiş olabilir.

Londra merkezli düşünce kuruluşu Chatham House'ta Rusya ve Ermenistan uzmanı Laurence Broers, "Bence Azerbaycan'da gücünü, askeri üstünlüğünü göstermesinin ve olabildiğince fazla şey elde etmesinin zamanı olduğuna dair bir his var" diyor.

Azerbaycan ve Ermenistan kapsamlı bir barış anlamasının nasıl olması gerektiği konusunda derin bir anlaşmazlık içerisinde. Bakü Dağlık Karabağ'ı kendi topraklarına dahil etmek isterken, Erivan orada bir rol oynamak istiyor. Ermeni yetkililer bölgede yaşayan Ermenilerin haklarını korumayı vadediyor.

Riskler neler?

İki ülke arasında tam teşekküllü bir çatışma Rusya ve Türkiye gibi bölgedeki büyük güçleri içine çekme ve  doğal gaz ve petrol boru hatlarının önemli koridoru olan Kafkaslarda, Ukrayna savaşı nedeniyle enerji sevkiyatının zaten sekteye uğradığı bir dönemde istikrarsızlık yaratma riski taşıyor. 

Moskova'nın Ermenistan'la savunma ittifakı var ve burada bir askeri üssü bulunuyor. Ankara ise Azerbaycan'daki etnik Türkleri hem siyasi hem de askeri olarak destekliyor.

Ermenistan ve Azerbaycan arasındaki bir savaş Moskova'nın bunu sağlamada zorluk çekeceği bir dönemde daha fazla barış gücü askerine ihtiyaç yaratabilir.

Ancak Broers'e göre, yeni bir tampon bölge, güvenli alan oluşturmanın Ermenistan'ın en azından güneyinde bir çeşit parçalanma ve dış güçlerin bu durumun oluşmasına engel olmak için güçsüzlüğü tehlikesini beraberinde getiriyor.