Asgari ücret üçe katlandı ancak sofradaki et miktarı azaldı. Hızlı yükselen enflasyon maaşlardaki zammı kısa sürede eritirken; asgari ücretle son üç yıl içinde alınabilen et miktarını inceledik.
REKLAMTürkiye’de asgari ücret, emekli ve memur maaşlarına zamlar gelse de vatandaşın evine giren gıda miktarı azalıyor. Alım gücü yükselen enflasyonla düşüyor. Asgari ücret üçe katlanmasına rağmen bununla alınabilen et miktarı giderek azalıyor. Türkiye İstatistik Kurumu’nun (TÜİK) açıkladığı resmi veriler geçim sıkıntını net şekilde ortaya koyuyor.
Ocak 2021’de 2 bin 826 lira aylık net asgari ücret Ocak 2023’te 8 bin 505 liraya çıktı. Ancak asgari ücretlinin satın alabildiği et miktarı bu süre sarfında yüzde 16 azaldı. Üstelik nu veriler henüz mart ayını yansıtıyor. Asgari ücrete temmuz ayında zam gelmemesi durumunda bu miktar iyice düşecek. Sektör çalışanlarına göre Türkiye'de et lüks tüketim maddesi haline geldi.
Peki, asgari ücretle alınabilen et miktarı son 3 senede nasıl değişti? Ocak 2021’de asgari ücretle 100 kg et satın alınabilseydi o dönemden bu yana her ay bu miktar nasıl değişim gösterdi?
TÜİK enflasyon sepetindeki ürünlerin fiyatını açıklamayı bıraktı. Bu yüzden asgari ücretle alınabilecek et miktarını TÜİK verileri üzerinden hesaplamak mümkün değil. Ancak TÜİK’in Tüketici Fiyat Endeksi (TÜFE (her ay et fiyatlarının ne kadar değiştiğini gösteriyor.
Değişimi görmek için Ocak 2021’de asgari ücreti ve et fiyatını 100 birime eşitleyelim.
2021’de sene içinde asgari ücrete zam gelmedi, sene boyunca aynı kaldı. Bu ne demek? Asgari ücretli aynı maaşı alırken enflasyondan dolayı her ay satın alabildiği ürün ve hizmetlerin azalması demek. Bu örnekte sofraya her ay daha az et gelmesi demek.
Vatandaşın aldığı asgari ücret 100 birimde kalırken etin fiyatı Temmuz 2021’de 122 birime; Aralık 2021’de ise 152 birime kadar düşüyor. Ocak’ta asgari ücretle 100 kg et satın alabiliyor olsaydı aralık ayında bu miktar 66 kilograma düşmüş oldu.
Ocak 2022’de asgari ücret 4 bin 253 liraya yükseldi. Ocak 2023’te ise asgari ücret 8 bin 505 lira oldu. Bu yüzde 200 artış demek. Yani asgari ücret üçe katlandı. Ancak bu dönemde et fiyatları yüzde 188 artış gösterdi.
Grafik ne anlama geliyor?
Ocak 2021'de asgari ücretle 100 kg et alınabiliyor olsaydı şimdi durum ne olurdu?
Alım gücünün düşüşünü şu hesaplama daha net ortaya koyuyor. Eğer Ocak 2021’de asgari ücretle 100 kg et satın alınabilseydi Aralık 2021’de bu miktar 66 kg’ye düşerdi.
Ocak 2022’de asgari ücrete zam gelmesine rağmen bu ay 93 kg et alınabilirdi. Çünkü enflasyon var. Haziran 2022’de bu miktar 64 kg ete kadar geriledi. Temmuz 2022’de asgari ücrete gelen zamla bu miktar 84 kiloya yükseldi. Ancak hala Ocak 2021’de alınan 100 kilonun gerisinde.
Ocak 2023’te asgari ücrete gelen tarihi zamla bu miktar 104 kg ete çıktı. Ancak hemen iki ay içinde mart ayında bu miktar 84 kilograma düştü.
TÜİK’e göre mart ayı itibariyle son bir yılda yüzde 92 yükseldi. Et fiyatlarında son bir ayda ise yüzde 15 artış yaşandı. Her ay açıklanacak enflasyon ile vatandaşın sofrasına getirdiği et miktarı düşmeye devam edecek.
Öte yandan Türkiye’de en yüksek banknot olan 200 lira ile 1 kg bile et satın alınamıyor. Türkiye bu alanda açık ara Avrupa’da en kötü ülke durumunda. Dünyada gıda fiyatları 12 aydır düşerken Türkiye'de 31 aydır yükseliyor.