Eski bir Sağlık Bakanı ve kalp cerrahı olan Mesud Pezeşkiyan, İran'ın yeni Cumhurbaşkanı oldu.
REKLAM"Evde çocuklarımla Farsça yerine Türkçe konuşuyorum. Annem de babam da Türk. Türklüğümle gurur duyuyorum" diyen Mesud Pezeşkiyan, Cuma günü düzenlenen Cumhurbaşkanlığı seçimlerinin ikinci turunda Said Celili'den daha fazla oy alarak İran'ın 9'uncu Cumhurbaşkanı oldu.
İran İçişleri Bakanlığı Seçim Merkezi Sözcüsü Muhsin İslami, basın mensuplarına yaptığı açıklamada oy sayımının tamamlandığını, ülke genelinde kurulan yaklaşık 59.000 sandıkta toplam 30,53 milyon oy kullanıldığını, Pezeşkiyan'ın 16,38 milyon oy aldığını, bunun yüzde 53,7'ye tekabül ettiğini, bu sonuçla yeni Cumhurbaşkanının belirlendiğini söyledi.
Peki "Batı ile iyi ilişkiler kurulması gerektiğini" savunan eski bir kalp cerrahı Mesud Pezeşkiyan kimdir?
Kendisini "Reformist siyasetçi" olarak nitelendiren Mesud Pezeşkiyan, 29 Eylül 1954'te İran'ın Batı Azerbaycan eyaletinde, İran'daki Kürtler için özel anlam ifade eden Mahabad kentinde dünyaya geldi. 69 yaşındadır.
Tebriz Üniversitesi Tıp Fakültesi'nden mezun olan Pezeşkiyan'ın soy ismi, Farsçada "Doktorlar" anlamına gelmektedir. Ülkede uzun yıllar kalp cerrahlığı yaptıktan sonra, yüz binlerce insanın hayatını kaybettiği 1980-1988'de İran-Irak Savaşı'nda tabiplik yaptığı biliniyor.
1985'te pratisyenliği, savaştan sonra genel cerrahi eğitimini tamamlayan Pezeşkiyan, 1993'te uzmanlığa yükselirken, 1994-1999'da, 5 yıl boyunca lisans ve uzmanlık eğitimini tamamladığı Tebriz Üniversitesi'nde Rektör olarak görev yaptı.
Pezeşkiyan'a dair saklı kalmış, fakat İran'da geniş kitlelerin sevgisini kazanmasına yol açan bir diğer olay ise, 1994'te, bir trafik kazasında eşini ve oğlunu kaybetmesiydi. Kazadan sonra iki oğlunu ve bir kızını tek başına büyütmüş, bir daha evlenmemişti.
O dönem 40 yaşında olan genç bir rektörün eşine duyduğu sevgisi ve göstermiş olduğu fedakarlık, Pezeşkiyan'ın ülke genelinde tanınmasının ve saygı duyulmasının lokomotifi oldu.
Siyaset dünyasına attığı ilk adım ise, İran'ın 5'inci Cumhurbaşkanı Muhammed Hatemi'nin görevlendirmesiyle oldu. 1997'de bir yandan Tebriz Üniversitesi Rektörlüğüne devam eden Pezeşkiyan, o yıl Sağlık Bakanı Yardımcılığı rolünü de üstlendi. 2001'de Sağlık Bakanı olurken, bu görevi 2005 yılına kadar, yani Hatemi'nin Cumhurbaşkanlığını devrettiği güne kadar devam ettirdi.
2008'de, İran'daki Türkleri temsilen Tebriz Milletvekili olarak Meclis'e girdi. 16 yıl boyunca koltuğunu koruyan Pezeşkiyan, Meclis'teki konuşmalarında Batı ile iyi ilişkiler kurulması gerektiğini, 2018'de sona eren nükleer anlaşmaya tekrar geri dönülmesini, İran'daki özgürlükleri ve insan haklarını gündeme taşıdı.
Pragmatik bir dış politika zemini oluşturup, 2016'da, Amerika Birleşik Devletleri (ABD), Çin, Rusya, İngiltere, Fransa ve Almanya ile imzalanmış, ABD Başkanı Donald Trump'ın talimatıyla 2018'de sona ermiş nükleer anlaşamaya geri dönülmesini hedefliyor.
Fakat ülkenin hızla geliştiği düşünülen nükleer çalışmalarında ve İran'ın Ortadoğu'daki faaliyetleri üzerinde etkili olamayacağı söyleniyor. Bu gibi kritik öneme sahip politikalarda son yetkinin Dini Lider Ali Hamaney'in iki dudağı arasında olduğu kabul edilmiş bir gerçek.
Pezeşkiyan da şu ana kadar katılmış olduğu tüm televizyon programlarında, basın mensuplarına verdiği demeçlerde, ikili mülakat ve röportajlarda İran'ın teokratik yönetimine karşı çıkmayacağını, Hamaney'e sadık kalacağını birden fazla defa dile getirdi.
ABD yaptırımlarından ötürü gün geçtikçe bozulan ekonomiyi düzeltip, toplumsal refahı arttıracağına, Mayıs ayındaki helikopter kazasında hayatını kaybeden Cumhurbaşkanı Reisi gibi kılık-kıyafet kısıtlamasını öngören yasalar getirmeyeceğine dair söz veren reformist lider, "Vaatlerimi yerine getiremezsem siyasete de devam etmem" diyor.
2013 ve 2021'de iki kez Cumhurbaşkanlığı başvurusu Anayasayı Koruyucular Konseyi tarafından reddedilen Pezeşkiyan, Mahsa Amini protestolarına yönelik yaptığı bir açıklamada, başörtüsü yasasının sona ermesi gerektiğini söylemişti. Yerel kaynaklara konuşan lider, "Biz çocuklarımızın iffetli olmasını istiyoruz ancak bu davranışlar onları dinden uzaklaştırıyorsa bu yöntemi sürdürmemeliyiz." demişti.