Avrupa Komisyonu önümüzdeki aylarda büyük teknoloji şirketlerine karşı başlattığı birçok soruşturmayı sonuçlandıracak. ABD'li teknoloji devleri AB'ye geri adım atması ve yeni gelen Trump yönetiminin tonuna uyum sağlaması için baskı yaparken, devam eden soruşturmaları değerlendirdik.
REKLAM
Çevrimiçi platformlarda adil rekabeti sağlamayı amaçlayan Avrupa Birliği Dijital Piyasalar Yasası'nın (DMA) yürürlüğe girmesinin ikinci yıl dönümü yaklaşırken, ABD'li teknoloji devleri Apple, Meta ve Alphabet'e yönelik soruşturmalarda da son tarihler geliyor.
Avrupa Komisyonu'nun bugüne kadar gerçekleştirdiği yaptırımları ve AB yürütme organının yeni yetkisi ile ABD Başkanı Donald Trump'ın ikinci yönetimi altında neler göreceğimizi değerlendirdik.
Yaklaşan Trump yönetimi
Eylül 2023'te Komisyon, Dijital Piyasalar Yasası kapsamında altı büyük teknoloji firması belirledi: Alphabet, Amazon, Apple, ByteDance, Meta ve Microsoft. Geçen yıl, otel kiralama sitesi Booking.com da listeye eklendi. Hepsinin kurallara uymak için altı ay süresi vardı.
DMA uyarınca bu şirketlerin son kullanıcılara daha fazla seçenek ve daha fazla özgürlük sunduklarından emin olmaları gerekiyor.
Bununla birlikte, 20 Ocak'ta göreve başlayacak olan Donald Trump liderliğindeki yeni Cumhuriyetçi yönetimin Komisyon için yeni zorluklar yaratması muhtemel.
Bazı büyük teknoloji CEO'ları AB'nin katı düzenlemelerine karşı çıkmış ve ABD'deki doğruluk kontrolü ve katılım politikalarının bazılarını değiştirmişti. Bu değişikliklerin AB'de de uygulanması halinde, DMA'nın kardeş mevzuatı olan ve platformları yasadışı içerikle mücadele etmek ve çocukları çevrimiçi ortamda korumakla yükümlü kılan Dijital Hizmetler Yasası (DSA) ile uyum konusunda soru işaretleri ortaya çıkabilir.
Meta CEO'su Mark Zuckerberg yeni başkanla ilişkilerini geliştirmeye çalışıyor: Trump'ın kasım ayındaki seçim zaferinin ardından Zuckerberg Florida'ya uçtu ve Cumhuriyetçi başkanla Mar-a-Lago kulübünde yemek yedi.
Bu ayın başlarında Meta, ABD'deki Meta'nın doğruluk kontrolörlerini Elon Musk'ın platformu X'e benzer bir "topluluk notları" sistemiyle değiştireceğini duyurdu.
AB Komisyonu değişiklikleri
AB Komisyonu'nun Teknoloji Egemenliği, Güvenlik ve Demokrasiden sorumlu Üyesi Henna Virkkunen geçen hafta düzenlediği basın toplantısında bu gelişmelere rağmen Komisyon'un "hem DSA hem de DMA düzenlemelerini tam olarak uyguladığını ve herhangi bir gecikme yaşanmadığını" söyledi.
Virkkunen, "Burada iş yapan herkesin kurallara saygı göstermesi gerekiyor. Elde etmek istediğimiz şey adil ve güvenli bir ortamdır," diye ekledi.
Brüksel merkezli düşünce kuruluşu Avrupa Politika Çalışmaları Merkezi'nde (CEPS) araştırmacı olan Scott Marcus, Euronews'e yaptığı açıklamada ABD yönetimindeki değişikliğin "DSA'ya kıyasla DMA'da çok daha fazla siyasi gerilim yaratacağını" dile getirdi.
"Trump yönetimi muhtemelen DSA'nın yalan ve dezenformasyonun AB'ye yayılmasına karşı sağladığı korumalardan sürekli şikayet edecektir. Buna karşın DMA, büyük ölçüde firmalar ile AB arasındaki bir meseledir ve ABD hükümeti bu konuya fazla müdahil değil."
AB tarafında da durum değişti: DMA, birçok sansasyonel rekabet davasıyla ilgilenen ve uzun süredir AB rekabet şefi olan Margrethe Vestager tarafından yönetiliyordu, ancak şimdi bu pozisyon ulusal enerji bakanı olarak görev yapmış İspanyol Teresa Ribera tarafından devralınacak.
Antitröst onun portföyünün sadece bir parçası, aynı zamanda iklim ve sanayi dosyalarından da sorumlu. Bunun bir rota değişikliği anlamına gelip gelmeyeceğini göreceğiz.
Teknoloji lobisi CCIA'nın Kıdemli Başkan Yardımcısı Daniel Friedlaender, DMA sürecinin "gereksiz yere siyasallaştığını, amaçlanan hedeflerden uzaklaştığını ve tweet'lerle alınan kararlara doğru ilerlediğini" söyledi.
"Eğer bir gözden geçirme, başlangıçtaki açık hedeflere, yani rekabet edebilirliği ve adaleti artırmaya geri dönülmesine yardımcı olabilirse, o zaman düşünmek için bir duraklamanın etkisi olabilir."
Olağanüstü soruşturmalar
Komisyon ilk DMA incelemelerine geçen yıl başladı. AB yürütme organı 25 Mart'ta Google'ın sahibi Alphabet, Apple ve Meta hakkında uygunsuzluk soruşturmaları başlattı. Bu arada AB uygulayıcıları Apple ve Meta'ya ön bulguları gönderdi.
Apple ile ilgili olarak, soruşturmada haziran ayında App Store kurallarının, uygulama geliştiricilerinin tüketicileri teklifler ve içerik için alternatif kanallara serbestçe yönlendirilmesini engellediği için DMA'yı ihlal ettiği saptandı.
Meta ile ilgili olarak Komisyon temmuz ayında, vatandaşları hizmeti kullanmak için ya ödeme yapmaya ya da verilerinden vazgeçmeye zorlayan kararının DMA ile uyumlu olmadığını değerlendirdi.
Bulguları aldıktan sonra, bu büyük şirketler kendilerini savunabilir ve yazılı olarak cevap verebilir. Komisyon'un bir uyumsuzluk kararı almak için davanın açılmasından itibaren 12 ay süresi oluyor. İhlal durumunda, bu şirketler dünya çapındaki toplam cirolarının yüzde 10'una kadar, tekrarlanan ihlallerde ise yüzde 20'sine kadar para cezasına çarptırılabilir.
Mart 2024'te başlatılan diğer soruşturmalar, Alphabet'in Google Play'de yönlendirme kuralları, Alphabet'in arama motorundaki arama sonuçlarında Google alışveriş gibi kendi hizmetlerini kayırıp kayırmadığı ve Apple'ın önlemlerinin kullanıcıların Apple'ın ekosistemi dışındaki tarayıcıları özgürce seçmesini engelleyip engellemediği ile ilgili.
Komisyon ayrıca Amazon'un Amazon Store'da kendi markalı ürünlerini tercih edip etmediğini açıklığa kavuşturmak için bilgi toplamaya başladığını da söyledi.
Apple'a yönelik üçüncü bir uygunsuzluk soruşturması da haziran ayında, teknoloji devinin geliştiricilerin alternatif uygulama mağazalarına erişimine yönelik yeni sözleşme koşulları ve bir uygulamayı alternatif bir dağıtım kanalı üzerinden sunma imkanı ile ilgili olarak açıldı.
Bir Komisyon sözcüsü geçen hafta yaptığı açıklamada bu soruşturmaların teknik aşamasının halen devam ettiğini belirterek "Bu davaları mahkemede kazanacağımızdan emin olmamız ve yeterince güçlü olmamız gerekiyor," dedi.