Şikayetin odağında, “konteyner katliamı” olarak adlandırılan olay bulunuyor. İddialara göre, Total tarafından ücretlendirildiği öne sürülen askerler, Temmuz–Eylül 2021 döneminde şirketin doğalgaz tesisinde onlarca sivili gözaltına alıp işkence etti. Onlarca kişi hayatını kaybetti.
Almanya merkezli bir insan hakları örgütü, TotalEnergies’in Mozambik’teki Ortak Görev Gücü’ne (Joint Task Force) sağladığı finansal ve maddi destek yoluyla 'savaş suçlarına, işkenceye ve zorla kaybetmelere suç ortaklığı' yaptığını iddia etti. Şirket hakkında Fransa’da suç duyurusunda bulunuldu.
Avrupa Anayasal ve İnsan Hakları Merkezi (ECCHR) tarafından yapılan açıklamada, petrol ve gaz devinin Mozambik güvenlik güçlerinden oluşan bu birliği doğrudan finanse etmekle ve ekipman sağlamakla suçlandığı belirtildi. Aynı suç duyurusunun Fransa Ulusal Terörle Mücadele Savcılığı'na (PNAT) da iletildiği ifade edildi.
Şikâyetin odağında, “konteyner katliamı” olarak adlandırılan olay bulunuyor. İddialara göre, Total tarafından ücretlendirildiği öne sürülen askerler, Temmuz–Eylül 2021 döneminde şirketin doğalgaz tesisinde onlarca sivili gözaltına alıp işkence etti. Yaklaşık 150 kişiden yalnızca 26 kişinin hayatta kaldığı belirtiliyor.
Ortak Görev Gücü, Total’in Mozambik’teki iştiraki ile hükümet arasında 2020’de imzalanan bir mutabakatla, şirketin LNG projesini koruma amacıyla oluşturulmuştu. Şirket, bu kapsamda birliğe konaklama, yemek, ekipman ve asker ödemeleri sağladı. ECCHR, bu desteğin “sistematik insan hakları ihlallerine rağmen sürdürüldüğünü” vurguladı.
ECCHR’nin şikâyeti, kamu finansörlerine yapılan bilgi edinme başvuruları sonucu elde edilen ve bazıları Fransız medyası tarafından da yayımlanan Total’e ait dahili belgelere dayanıyor. Belgeler, şirketin Mozambik güvenlik güçlerine yönelik şiddet suçlamalarından haberdar olduğunu ancak desteğini sürdürdüğünü gösteriyor.
TotalEnergies: “Olaylardan haberimiz yok”
Total’in Mozambik LNG birimi daha önce, bahsi geçen olaylara dair “herhangi bir bilgiye sahip olmadığını” açıklamıştı.
TotalEnergies, Mart ayında yaptığı açıklamada, şirketin elindeki bilgiler doğrultusunda bir inceleme yürüttüğünü ancak iddiaları doğrulayacak unsurlar bulamadığını savundu. Açıklamada, 2024 Ekim ayında Mozambik makamlarının soruşturma yapması çağrısında bulunulduğu ve Mozambik İnsan Hakları Komisyonu’nun (CNDH) konuyla ilgili kendi değerlendirmesini başlattığı aktarıldı.
Mozambik Başsavcılığı 2025 yılında iddialara ilişkin bir ceza soruşturması açıldığını duyurdu. Şirket, bu adımı memnuniyetle karşıladığını açıkladı.
LNG projesine ihracat finansmanı sağlayan İngiltere ve Hollanda hükümetlerinin de kendi incelemelerini yürüttüğü bildirildi. Ancak şu ana kadar TotalEnergies’in rolüne ilişkin Avrupa’da yargısal bir soruşturma açılmadı.
ECCHR’dan Clara Gonzales, “TotalEnergies, Mozambik güvenlik güçlerinin sistematik insan hakları ihlalleriyle suçlandığını biliyordu; yine de tesislerini korumak için desteğini sürdürdü,” dedi. Gonzales, Fransız yargısının bu kapsamda bir soruşturma başlatması gerektiğini vurguladı.
STK, şirketlerin çatışma bölgelerinde “tarafsız aktörler olmadığını”, suçlara zemin hazırlamaları hâlinde sorumluluk taşımaları gerektiğini belirtiyor. Elde edilen dahili belgeler, güvenlik biriminin 2020’den itibaren sivillere karşı şiddet uyguladığını ve şirketin bunu bildiğini öne sürüyor.