Sıcak sular ve batıdan esen rüzgârlar birleşerek Milton'ı 'mükemmel fırtına' haline getirdi.
Amerika Birleşik Devletleri'nin (ABD) Florida eyaletinin körfez kıyısında Kategori 3 seviyesinde karaya çıkan Milton Kasırgası, muazzam gücü ve tehlikeli rotasıyla uzmanların en kötü korkularını besleyen bir bir tehdit haline geldi.
Suların ısınması, Milton'ı 10 saatten kısa bir sürede minimal bir kasırgadan Kategori 5'e taşıyan inanılmaz hızlı yoğunlaşmayı körükledi.
Milton bir süreliğine zayıfladı ancak hızla geri döndü ve rüzgarları kısa bir süre için saatte 180 mph'ye ulaştığında, bir fırtınanın genel gücü için önemli bir ölçüm olan barometrik basıncı, yılın bu sonlarında Meksika Körfezi'nde kaydedilen en düşük - yani en şiddetli - basınçlar arasındaydı.
Milton en şiddetli anında, etrafındaki hava faktörleri göz önüne alındığında potansiyel şiddetini neredeyse maksimuma çıkardı.
Colorado Eyalet Üniversitesi kasırga araştırmacısı Phil Klotzbach, "Çılgına dönecek bir fırtına arıyorsanız isteyeceğiniz her şey Milton'da vardı," diyor.
Hepsi bu kadar da değil. Milton'ın, Körfez'den doğuya doğru ilerleyişi o kadar seyrek ki, karşılaştırılabilir en son fırtına 1848'de yaşanmıştı. Genel güzergahındaki en kalabalık metropol olan Tampa'yı 100 yılı aşkın süredir büyük bir fırtına doğrudan vurmadı, bu da bu haftayı birçok uzman için en kötü senaryo haline getiriyor.
Milton Kasırgası 'oldukça nadir' ancak şiddetli fırtınalar giderek daha sık görülüyor
Miami Üniversitesi'nde kasırga alanında araştırmalar yürüten Brian McNoldy, bu iz "daha önce görülmemiş değil ama oldukça nadir," dedi. "Ve bu yolu izleyenler arasında bu, açık ara en yoğun olanı."
Princeton Üniversitesi'nden iklim bilimci ve kasırga uzmanı Gabriel Vecchi, "Birçok açıdan alışılmadık bir durum," ifadelerini kullandı. "Bu fırtına muhtemelen Florida'nın batı kıyısında yaşanan hiçbir fırtınaya benzemeyecek."
Ancak bu tür fırtınalara daha az rastlanıyor olabilir ve ABD şimdiden şanssız bir dönemden geçiyor.
Helene Kasırgası iki haftadan kısa bir süre önce Florida'yı vurduğunda, sekiz yıl içinde ABD kıtasında karaya çıkan yedinci 4. Kategori ya da daha güçlü fırtınaydı. Associated Press (AP) haber ajansı tarafından yapılan bir veri analizine göre bu, 1950'den bu yana ABD'de bu tür devasa karaların yıllık ortalama oranının üç katından fazla.
Daha önce Meksika Körfezi üzerinde Kategori 5 fırtınaya kadar ulaşan Milton, karaya ulaştığında nihayetinde Kategori 3 olarak vurdu.
Kategori 4 olarak vuracağı yönündeki tahminler gerçekleşseydi, bu, ülkenin bir yıl içinde bu kadar güçlü kasırgalar tarafından sadece ikinci kez vuruluşu olacaktı. Bu, 2005-2016 yılları arasında anakarayı Kategori 4 ya da daha güçlü fırtınaların vurmadığı 12 yıllık alışılmadık bir dönemin ardından gerçekleşti.
Milton Kasırgası'nın sorumlusu iklim değişikliği mi?
Albany Üniversitesi'nden atmosfer bilimci ve kasırga uzmanı Kristen Corbosiero, 12 yıllık sessiz dönemle karşılaştırıldığında Milton'ın şu anki tehdidinin muhtemelen şansın - önceki büyük fırtınaların karaya ulaşmaması - ve büyük fırtınaları eskisinden farklı bir şekilde yönlendiren iklim değişikliğinin bir kombinasyonu olduğunu belirtiyor.
"Daha fazla ve daha güçlü fırtınalarla birlikte, büyük bir kasırganın ABD'yi vurma ihtimali de artıyor," diyor.
Vecchi, Corbosiero ve diğerlerine göre, Milton'ı kötü yapan şeylerin çoğu, doğduğu sıcak sulardan ve insan kaynaklı iklim değişikliğinden kaynaklanıyor.
Milton, Meksika Körfezi'nin güneybatısındaki Campeche Körfezi'nde oluştu. Tahminciler bir süre bu dengesiz hava kütlesinin bırakın dev bir kasırgaya, tropik bir fırtınaya dönüşmesine bile pek ihtimal vermedi.
Ancak bir kez olasılıklara meydan okuduğunda, ılık su nedeniyle havalandı ve özellikle sonbaharda fırtınaların başını kesen yüksek seviyeli çapraz rüzgarlardan kaçınmayı başardı. Milton Kasırgası, Florida'ya yaklaştığında, meteorologların tahmin ettiği gibi, gücünü tüketen ve shear adı verilen bu rüzgarlara çarptı.
Sıcak su, kasırgaları besliyor. Yüzey suyunun en az 26 santigrat derece olması çok önemli ve derinlerde ılık su olması inanılmaz derecede yardımcı oluyor.
Milton'ın doğduğu yerde ve yolu boyunca su 30.5 santigrat derece civarındaydı. McNoldy, bunun normalden neredeyse 1 santigrat derece daha sıcak ve hem yüzeyde hem de derinde rekor seviyelere yakın olduğunu belirtiyor.
Vecchi, "Bu kadar sıcak olmasının bir nedeni küresel ısınmadır" diyor ancak geçen yılki El Nino'nun - dünya çapında hava durumunu etkileyen okyanus sularının doğal ısınması - ve diğer doğal faktörlerin bir rol oynadığını da ekliyor. "Şimdi fırtınanın kullanabileceği çok daha fazla enerji var."
Bu, su Milton için yiyebileceğin kadar "açık büfe" haline geldi.
Tıpkı bir buz patencisinin kollarını uzatmak yerine yakın tutarak dönmesi gibi, Milton'ın küçük boyutu ve 6,4 km'ye kadar küçülen iğne deliği gözü de süperşarj olmasını kolaylaştırdı.
Milton'ın sıra dışı izinin arkasında ne var?
Özellikle de Körfez'de daha az güçlü fırtınanın olduğu ve en şiddetli fırtınaların daha çok Karayipler'de olduğu ekim ayında, Corbosiero bu kadar güçlü bir fırtına için benzer bir iz düşünemiyor.
Klotzbach, 1848 yılında, iyi kayıtlar tutulmadan önce, diğer uzmanların pek aşina olmadığı bir fırtınayı ortaya çıkardı.
Vecchi, Meksika Körfezi'ndeki fırtınaların genellikle doğudan başlayıp batıya ya da sadece kuzeye doğru gittiğini ancak Milton'ın doğu-kuzeydoğu yönünde ilerlediğini ifade ediyor. Bunun nedeni Kanada ve ABD'nin doğu kıyısındaki bir hava sisteminin, orta enlemlerde yaygın olan batı rüzgarlarını, batıdan gelen sonbahar rüzgarlarının daha az görüldüğü Milton'ın bulunduğu yere doğru itmesi.
Corbosiero, bu "çok, çok nadir görülen yöndeki" fırtına dalgasıyla birlikte su birikmesiyle Milton'ın, en son büyük kasırganın 1921'de doğrudan vurduğu Tampa'yı vurduğunda "en kötü durum senaryosu olma potansiyeline" sahip olduğunu belirtiyor.
McNoldy, "Bu olağanüstü kötü bir durum," diyor.