Sempanzelerin farklı türdeki kanıtları değerlendirebildiği ve daha güçlü bir argümanla karşılaştıklarında fikirlerini değiştirdikleri gözlemlendi.
Yeni bir araştırma, şempanzelerin düşüncelerini yeni kanıtlar ışığında değiştirebildiğini ortaya koydu. Bu da şimdiye dek yalnızca insanlara atfedilen “rasyonel düşünme” becerisinin aslında paylaşılan bir bilişsel özellik olabileceğini gösteriyor.
Utrecht Üniversitesi’nden psikolog Hanna Schleihauf ve ekibi, Uganda’daki Ngamba Adası Şempanze Barınağı’nda yürüttükleri deneylerde, şempanzelerin farklı türdeki kanıtları değerlendirebildiğini ve daha güçlü bir argümanla karşılaştıklarında fikirlerini değiştirdiklerini gözlemledi.
Schleihauf, ScienceAlert’a yaptığı açıklamada, “Artık temel düzeyde rasyonalitenin yalnızca insana özgü olmadığını söyleyebiliyoruz. Şempanzelerle bu sürecin bazı temel biçimlerini paylaşıyoruz,” dedi.
Şempanzeler kanıtların gücünü tartabiliyor
Araştırmada şempanzelere, içinde elma parçası saklanan kutular gösterildi. Bazı kutulara ilişkin güçlü kanıtlar (örneğin elmayı açıkça görmek), bazılarına ise zayıf kanıtlar (örneğin sadece kutunun sallandığını duymak) sunuldu.
İlk deneylerde, şempanzeler güçlü kanıtları gördüklerinde kararlarında ısrar etti; ancak zayıf kanıtların ardından daha güçlü bir kanıtla karşılaştıklarında fikirlerini değiştirdiler.
Bir başka deneyde, araştırmacılar daha önce sunulan kanıtların yanlış olabileceğini gösterdi: Kutudaki “elma” aslında bir resimdi veya duyulan ses, elma değil bir taştan geliyordu. Bu durumda şempanzeler, yanıltıcı bilgiyi reddedip daha güvenilir ipuçlarına yöneldiler.
Schleihauf, “Bunun işe yarayacağını beklemiyordum çünkü daha önce kimse bu kadar ileri bir testi denememişti. Şempanzelerin neden belirli bir inanca sahip olduklarının farkında olduklarını ve o neden ortadan kalktığında fikirlerini değiştirebildiklerini gördük,” dedi.
'İnsan zekasına düşündüğümüzden daha yakın'
Sonuçlar, şempanzelerin yalnızca içgüdüyle değil, kanıtları tartarak hareket ettiklerini ortaya koyuyor. Araştırmacılara göre bu yetenek, insanlarla ortak atadan gelen bilişsel bir miras olabilir ve diğer primat türlerinde de test edilebilir.
Schleihauf’a göre, “insanlarla şempanzeler arasında hâlâ büyük farklar var, ancak düşündüğümüzden daha fazla benzerlik de mevcut".
Araştırma sonuçları Science dergisinde yayımlandı.