II. Dünya Savaşı sırasında Nazilerin Enigma şifreleme sistemini çözerek savaşın seyrini değiştiren İngiliz matematikçi ve bilgisayar bilimci Alan Turing'in bilimsel makalelerinden oluşan bir arşiv, açık arttırmada beklenen satış fiyatının üç katından daha fazlasına satıldı.
REKLAM
Matematikçi, bilgisayar bilimcisi ve İkinci Dünya Savaşı'nda Naziler tarafından kullanılan Enigma şifreleme sistemini çözen Alan Turing tarafından kaleme alınmış nadir bilimsel makalelerden oluşan bir koleksiyon, İngiltere’nin Lichfield kentinde düzenlenen açık artırmada 465 bin 400 sterlin (24,77 milyon Türk Lirası) gibi rekor bir fiyata satıldı.
Belgeler, Londra'nın Bermondsey semtindeki bir mülkün çatı katında bulunmuş ve bir ev temizliği sırasında neredeyse imha edilmek üzereyken kurtarılmıştı.
Çekiçle satılan bu nadir eserler arasında, Turing’in 1938 yılında yazdığı ve 110 bin 500 sterlin (5,88 milyon TL) karşılığında alıcı bulan, "Sıralılara Dayalı Mantık Sistemleri" adlı doktora tezinin kişisel imzalı bir kopyası da yer aldı. Ayrıca, 1936 yılında evrensel hesaplama makinesi fikrini ortaya koyarak dünyayı bu kavramla tanıştıran ve "Turing’in Kanıtı" olarak da bilinen "Hesaplanabilir Sayılar Üzerine" başlıklı makalesi de koleksiyonda bulunuyordu.
Koleksiyondaki bir diğer önemli eser ise 19 bin 500 sterlin (1,04 milyon TL) karşılığında satılan "The Chemical Basis of Morphogenesis" oldu. 1952 tarihli bu makale, Turing’in yayımlanmış son büyük çalışması.
Turing’e ait materyallerden oluşan bu hazine, annesi Ethel tarafından, Turing’in arkadaşı ve matematikçi dostu Norman Routledge’a hediye edilmişti. Routledge belgeleri saklamış ve ölümünün ardından çatı katına taşınmaları için kız kardeşine bırakmıştı.
Hansons Müzayedecileri, lotların her birinin 40 bin ila 60 bin sterlin arasında alıcı bulmasını bekliyordu. Ancak “Hesaplanabilir Sayılar Üzerine” adlı makale tek başına 208 bin sterline satıldı.
Nadir Kitap Müzayedeleri Direktörü Jim Spencer, belgelerin uzmanlar tarafından bir taşıma çantasında kendisine getirildiğini belirterek şunları söyledi: “Hiçbir şey beni o kargo poşetinde bulduğum şeye hazırlayamazdı. Bu sade, akademik belgeler kesinlikle heyecan vericiydi, modern bilgi işlemin temelini oluşturuyorlar. Onlara dokunmak hem alçakgönüllü hissettirdi hem de unutulmaz bir deneyimdi.”
Sözlerine şöyle devam etti: “Turing’in hayatının trajik akışını bilmek, bu belgelerin taşıdığı duygusal ağırlığı daha da artırıyor. Onca şeye rağmen kendisine korkunç şekilde davranıldı ve yine de fikirleri hala canlı, güncel ve devrimci olmaya devam ediyor.”
Spencer, sözlerini şu ifadelerle tamamladı: “Bu, şimdiye kadar el attığım en önemli arşivdi. Belgeler yok edilmek üzereydi ama bunun yerine dünyanın hayal gücünü ele geçirdiler. Bu, yalnızca koleksiyoncular için değil, tarihin en büyük beyinlerinden birinin hikâyesini korumak adına da bir ömre bedel keşifti.”
Turing, yaygın olarak bilgisayar biliminin babası olarak kabul ediliyor ve İkinci Dünya Savaşı sırasında Naziler tarafından kullanılan Enigma kodunun kırılmasında merkezi bir rol oynadı.
Savaşın ardından, eşcinsel ilişkilere girdiği gerekçesiyle hüküm giydi ve hapis cezası yerine "kimyasal hadım" olarak bilinen bir prosedürü kabul etti. Turing, 7 Haziran 1954’te, 41 yaşında intihar etti.
2009 yılında yürütülen bir kampanyanın ardından, İngiltere Başbakanı Gordon Brown, Turing’in savaş sonrası maruz kaldığı "dehşet verici muamele" için kamuoyuna resmi bir özür sundu. Kraliçe II. Elizabeth ise 2013 yılında Turing’i affetti.
“Alan Turing Yasası,” İngiltere'de eşcinsel ilişkileri suç sayan eski yasalar uyarınca mahkum edilen erkekleri geriye dönük olarak affeden 2017 tarihli yasaya gayriresmi olarak verilen addır.