Eski Avrupa Komisyonu Üyesi hakkındaki kara para aklama soruşturması haftalarca ya da aylarca sürebilir. Yasal dokunulmazlıktan faydalanıp faydalanmadığı ise belirsiz.
REKLAM
Belçika polisinin Didier Reynders ile bağlantılı adreslere baskın düzenlediği haberi Brüksel'de şok etkisi yarattı.
Reynders, pazar gününe kadar Avrupa Komisyonu'nun hukukun üstünlüğü, adli iş birliği ve Avrupa Savcılığı ile ilgilenen adalet departmanından sorumluydu.
Araştırmacı gazetecilik platformu Follow the Money ve Belçika gazetesi Le Soir gibi medya kuruluşları polisin Reynders'in beş yıllık görev süresinin bitmesini beklediğini, böylece soruşturmanın bir AB Komiseri olması nedeniyle sekteye uğramasının önüne geçilebileceğini belirtti ancak hukuki durum henüz netleşmiş değil.
Euronews, hakkında herhangi bir suçlama bulunmayan ve masum olduğu varsayılan Reynders'e ulaşmaya çalıştı.
Dokunulmazlık nedir?
AB yetkilileri, özellikle Avrupa Parlamentosu (AP) üyeleri için çok güçlü olabilen, yasal davalara karşı bir tür diplomatik korumadan yararlanıyor.
İtalya'dan Ilaria Salis, haziran ayındaki AP seçimlerinde bir sandalye kazandıktan sonra Macaristan'da tutuklu yargılandığı davasında serbest bırakıldı.
Bir Komisyon sözcüsü salı günü yaptığı açıklamada, Avrupa Komisyonu üyelerinin de yasal soruşturmalara karşı korumadan yararlandıklarını, ancak bunun sınırlı olduğunu söyledi.
Sözcü Balazs Ujvari, "Resmi sıfatlarıyla gerçekleştirdikleri eylemler için dokunulmazlıktan yararlanıyorlar, yani bu işlevsel bir dokunulmazlık," dedi.
Ujvari, Komiserlerin "eski üye olsalar bile bu tür bir dokunulmazlıktan yararlanmaya devam ettiklerini" söyledi ve dokunulmazlığın kaldırılması için 27 Avrupa Komisyonu komiserinin kararının gerektiğini sözlerine ekledi.
Siyasi dalgalar
Eğer öyleyse, pazar günü Reynders'in yasal statüsünde bir değişiklik olup olmadığı belli olmasa da savcılar tedbiri elden bırakmıyor olabilirler.
Ancak ilginç zamanlama şimdiden siyasi anlamda soru işaretlerine yol açıyor.
Yeşiller'den Alman Avrupa Parlamentosu üyesi Daniel Freund Euronews'e yaptığı açıklamada, "Eğer durum ciddiyse ve ortada ciddi suçlamalar varsa, yetkililerin neden dokunulmazlığın kalkmasını beklediğini anlamıyorum. Bu işin peşini bırakmak yerine çok daha önce dokunulmazlığın kaldırılmasını talep etmeleri gerekirdi," dedi.
Freund, "Adalet ve hukukun üstünlüğünden sorumlu komiser, dolayısıyla kara para aklama ya da yasa dışı faaliyetlere karışırsa, bu özellikle bir darbe olur," diye ekledi.
Reynders'in yaklaşık on yıldır şüpheli paralarla piyango bileti satın alarak kârları hesabına geri aktardığı iddia ediliyor.
Reynders'ın 2007 ile 2011 yılları arasında sorumlu olduğu bir kuruluş olan Ulusal Piyango aracılığıyla yıllarca para akladığından şüpheleniliyor.
Reynders'in Belçika siyasetinde hâlâ aktifken, ancak artık Ulusal Piyango'dan sorumlu değilken kara para aklamaya başladığı ileri sürülüyor. Komiser olarak görev yaptığı süre boyunca da bu kara para aklama uygulamasını sürdürdüğü şüphesi var.
Ancak savcıların belgelendirilen para kaynaklarına inanıp inanmadıkları ve bunların komiser ya da bir Belçikalı bakan olarak görevleriyle ilgili olup olmadığı net değil.
KU Leuven Üniversitesi Ceza Hukuku Enstitüsü Profesörü Frank Verbruggen, Euronews'e gönderdiği e-postada, "Soruşturmacıların, orijinal fonların bir şekilde resmi görevleriyle ilgili olduğu ortaya çıkarsa sorunlardan kaçınmak için bu [dokunulmazlık] prosedürünü yine de uygulayacaklarını varsayıyorum," dedi.
Verbruggen, bu erken aşamada değerlendirme yapmak zor olsa da, "dokunulmazlıktan feragat etme talebi ilgili kişilere istenmeyen bir ipucu sunabileceğinden, [savcılar tarafından] AB ofisinden ayrılana kadar beklemek taktiksel bir seçim olabilir," diye ekledi.
Le Soir, soruşturmanın kısmen Reynders'in federal bakan olduğu dönemle de ilgili olduğunu ve bu nedenle daha fazla yasal işlem için Belçika parlamentosundan izin alınması gerekebileceğini öne sürdü.
Belçikalı yetkililerin temkinli davranmasının bir diğer nedeni de AB dokunulmazlığının tam kapsamının mahkemelerde tartışılıyor olması ve bunun da yasal işlemleri zorlaştırması olabilir.
Yunan Parlamenter Eva Kaili'nin kara para akladığı iddiasıyla yürütülen bir soruşturma, yargıcın Belçikalı casuslar tarafından yapılan izlemenin yasal olup olmadığı konusunda daha fazla bilgi istemesi üzerine ertelenmişti.
Kaili, AB politikalarını etkilemeyi amaçlayan bir menfaat karşılığı nakit para planına dahil olduğu yönündeki suçlamaları ise reddetti.
Şimdi ne olacak?
Verbruggen, müfettişlerin Reynders ile yüzleşmeden önce büyük olasılıkla önemli kanıtlar topladıklarını, ancak aynı şekilde Reynders'in henüz suçlanmadığını, bunun da hâlâ kesin bir dava olmadığını gösterdiğini söyledi.
Profesör, Reynders'ten piyango bileti almak için kullanılan paranın nereden geldiği de dahil olmak üzere eylemlerine ikna edici bir açıklama getirmesinin isteneceğini belirtti.
Olayın, hem milli piyango hem de Belçika kara para aklamayla mücadele merkezini hareket geçirmesini değerlendiren Profesör Verbruggen, "Kesin miktar bilinmemekle birlikte, işin içinde çok fazla para var gibi görünüyor," diye ekledi.
Reynders, Komisyon Üyesi olmadan kısa bir süre önce, Eylül 2019'da kamu ihalelerinde rüşvetle ilgili bir soruşturmada yolsuzluk iddialarına konu olmuştu.
Reynders, bu olaydan birkaç hafta sonra Avrupa Parlamentosu'ndaki bir oturumda, Avrupa Komisyonu Üyesi olmasını engellemek için tasarlanmış "acımasız bir saldırı" olarak nitelendirdiği bu iddiaları reddetti ve savcıların iddiaların peşine düşmediğini belirtti.
İki davanın birbiriyle bağlantılı olup olmadığı ise belli değil.
Ancak Verbruggen, Belçika yasalarına göre, suç fonlarının kaynağını gizlemeye çalışmanın başlı başına bir suç olduğunu, hakimlerin gelirlerin tam olarak hangi suçtan elde edildiğini belirlemesine gerek olmadığını söyledi.
Her halükârda bir sonuca varılması uzun zaman alabilir. Kaili'nin davası yaklaşık iki yıldır devam ediyor.
Euronews'in ulaştığı Brüksel Başsavcılığı sözcüsü bir dava olduğunu doğruladı, ancak daha fazla ayrıntı vermekten kaçındı ve resmi gelişmelerin "haftalar ya da aylar" alabileceğini ekledi.