AB Komisyonu'nun Savunma ve Uzaydan Sorumlu Üyesi Andrius Kubilius Avrupa savunma sanayii için bir 'Büyük Patlama' yaklaşımı öngörüyor. Peki ama bu ne anlama geliyor?
REKLAM
Avrupa Birliği (AB), 27 üye ülkesinden herhangi birine yönelik olası bir Rus saldırısı gibi en kötü askeri senaryoya hazırlanıyor.
AB Komisyonu'nun Savunma ve Uzaydan Sorumlu Üyesi Andrius Kubilius, 19 Mart'a kadar AB'yi hem acil askeri durumlara hem de küresel sahnedeki uzun vadeli güvenlik sorunlarına hazırlayacak tedbirleri içeren bir "Avrupa Savunması Beyaz Kitabı" sunacak.
Bununla birlikte, söylem ve eylemde bir artış olsa da AB, Kubilius'un savunmaya yönelik "büyük patlama" yaklaşımı olarak tanımladığı şeyi başarmaktan uzak görünüyor.
Brüksel'deki Güvenlik, Diplomasi ve Strateji Merkezi'nde (VUB) profesör olan Daniel Fiott, Euronews'e yaptığı açıklamada "Savunma alanında her zamanki gibi iş yapmak artık mümkün değil," dedi.
Fiott, beyaz kitabın ABD'nin Ukrayna ve Avrupa güvenliğine verdiği desteği büyük ölçüde azaltması halinde Avrupa'nın nasıl karşılık vermesi gerektiğini ve kilit savunma kabiliyetine ihtiyaç duyulan finansmanı açıkça tanımlaması gerektiğini vurguladı.
Avrupa'nın neye, ne miktarda ve ne zaman ihtiyacı var?
Avrupa Parlamentosu'nun güvenlik ve savunma komitesi başkan yardımcısı Riho Terras (Estonya/ Avrupa Halk Partisi - EPP) Euronews'e yaptığı açıklamada, rekabetçiliğin Avrupa savunma sanayii için kritik bir zorluk olduğunu belirtti.
Avrupa Komisyonu'nun eksikleri kendi yetki alanı içinde değerlendirmesi gerektiğini savunan Terras, "Avrupa savunma sanayii çok parçalı, iç pazar kuralları savunma sanayii için geçerli değil ve bankacılık sektörü savunma sanayine kredi vermiyor," dedi.
Bunun üstesinden gelmek için sektör liderleri, üye devletlerin kabiliyet ihtiyaçlarını somut savunma sanayi hedeflerine dönüştüren, miktarları ve zaman çizelgelerini belirleyen bir endüstriyel çıktı planı çağrısında bulunuyor.
Sektör temsilcileri AB hükümetlerini, hem barış hem de savaş zamanında hangi kabiliyetlerin, ne kadar ve ne zaman ölçeklendirilmesi gerektiğini belirlemeye çağırıyor.
Temsilciler tarafından ölçek ekonomisi sağlamak ve özel sektör finansmanını çekmek için uzun vadeli tedarik ve yatırım taahhütlerinin gerekliliği vurgulanıyor.
(En az) 500 milyar euroluk savunma harcaması finanse etmek
Mario Draghi'nin rekabet edebilirlik raporu, AB'nin küresel savunmada rekabetçi kalabilmek için önümüzdeki on yıl içinde yaklaşık 500 milyar euroya ihtiyaç duyacağını tahmin ediyor; ancak üye devletlerin kısıtlı savunma bütçeleri birincil finansman kaynağı olmaya devam ediyor. Peki, para nereden gelecek?
27 AB üye ülkesinden 23'ünün bağlı olduğu NATO'nun yüzde 2'lik savunma harcaması hedefine atıfta bulunan Terras, "Gayrisafi yurt içi hasılanın (GSYİH) yüzde 2'si [planı] artık tarih oldu. Yeni bir eşik belirlemeliyiz. GSYH'nin minimum yüzde 3'ü olmalı ve AB de bunu ilan etmeli" diye konuştu.
Komisyon Üyesi Andrius Kubilius, 2028-2034 yıllarını kapsayan bir sonraki Çok Yıllı Mali Çerçeve'de (MFF) savunma yatırımları için en az 100 milyar euro (3,7 trilyon TL) tahsis edilmesini önerdi.
2021-2027 yılları arasında güvenlik ve savunma alanında sadece 15 milyar euro (MFF'nin yüzde 1,2'si) ayrılmıştı.
Rusya'nın COVID-19'dan daha büyük bir tehdit unsuru olduğunu belirten Andrius Kubilius, "Avrupa, gerektiğinde kaynakları harekete geçirebildiğini COVID-19 toparlanması için 700 milyar euro ayırdığında kanıtlamıştır. Rusya, Avrupa için pandemiden çok daha varoluşsal bir tehdit," dedi.
Kubilius, yatırım açığını kapatmak için, COVID-19 kurtarma araçlarına benzer "savunma tahvilleri" çıkarılmasını ve kullanılmayan fonların yeniden tahsis edilmesini önerdi.
Brüksel'deki gayrı resmi AB liderleri toplantısında iki seçenek daha ortaya çıktı: Avrupa Yatırım Bankası (EIB) kredi kurallarının gözden geçirilmesi ve AB ihale düzenlemelerinin basitleştirilmesi.
Polonya Dışişleri Bakanı da AB'nin savunma kapasitesini arttırmak için ihtiyaç duyduğu parayı toplamak üzere bir "yeniden silahlanma bankası" kurma fikrinin tartışılması gerektiğini söyledi.
Üye devletlerin silahlı kuvvetleri arasında standardizasyon ve birlikte çalışabilirliğin artırılması
Ocak ayındaki Avrupa Savunma Ajansı Yıllık Konferansı'nda yaptığı konuşmada AB dış politika şefi Kaja Kallas, "Bir Avrupa ordusuna ihtiyacımız yok. Rakiplerimizi caydırmak ve Avrupa'yı savunmak için, tercihen müttefiklerle birlikte ama gerektiğinde tek başına, yetenekli ve etkili bir şekilde birlikte çalışabilecek 27 Avrupa ordusuna ihtiyacımız var," sözlerini dile getirdi.
Avrupa'nın savunma sanayii parçalı ve ulusal odaklı olmaya devam etmekte ve standardizasyon, ortak tedarik ve kaynak havuzu oluşturma fırsatlarını kaçırmaktadır.
AB, 2022 yılında sadece yüzde 18 olan savunma alımlarının 2030 yılına kadar en az yüzde 35'inin ortaklaşa yapılmasını sağlamayı hedefliyor.
Avrupa Parlamentosu üyesi ve parlamentonun güvenlik ve savunma komitesi başkanı Marie-Agnes Strack-Zimmermann (Almanya/Avrupa'yı Yenile partisi) Euronews'e verdiği demeçte, "Daha fazla standardizasyona ve ortak tedariklere ihtiyacımız var. Asıl zorluk, ulusal endüstri zihniyetlerinin üstesinden gelmek ve kabiliyet eksikliklerini gidermek için kolektif bir çaba sarf etmek," değerlendirmesini yaptı.
Araştırma ve geliştirmeyi artırın
Avrupa Uzay Ajansı (ESA) Başkanı Josef Aschbacher Euronews'e yaptığı açıklamada, uzay sektörüne yapılan yatırımların ABD'de Avrupa'dan çok daha hızlı arttığını söyledi.
Aschbacher, "Avrupa'nın küresel rekabet gücünü korumak ve kilit alanlardaki liderliğini muhafaza etmek için güçlü kamu yatırımlarıyla arayı kapatması gerekiyor," diye konuştu.
2023 yılında AB üye ülkeleri, savunma Ar-Ge'si (araştırma ve geliştirme) için yaklaşık 11 milyar euro (409 milyar TL) ayırırken, yaklaşık 4 milyar euro (148,8 milyar TL) da savunma teknolojisi yatırımı için ayrıldı.
Avrupa Savunma Fonu (EDF) da 2021-2027 yılları için 2,7 milyar eurosu iş birliğine dayalı savunma araştırmaları için olmak üzere 8 milyar euro (297 milyar TL) değerinde bir bütçe ile kuruldu.
Güvenlik, Diplomasi ve Strateji Merkezi'nde (VUB) profesör olan Daniel Fiott, sınır ötesi savunma inovasyonunun önündeki maliyeti yüksek düzenleyici ve idari engellere dikkat çekerek, "Araştırma ve inovasyonu desteklemede bir sonraki adım, tek pazar engellerini yıkmak ve Ar-Ge için yeni finansman kaynaklarını teşvik etmek," değerlendirmesini yaptı ve şöyle devam etti:
"Bankalar ve fonlar savunmaya yatırım yapmakta tereddüt ediyor, ancak çift kullanımlı teknolojilerdeki Ar-Ge çalışmaları geniş ve toplumsal faydalar sunuyor."
Uzay sektörü ile daha yakın bağlantılar kurun
Kubilius ise Brüksel'de düzenlenen 17. Uzay Konferansında yaptığı konuşmada uzay ve savunma sektörlerinin benzer zorluklarla karşı karşıya olduğunu, bu nedenle çözümlerin ortaklaşa geliştirilmesi gerektiğini söyledi.
Uzay ve Savunma Komiseri kendisini dinleyenlere yaptığı konuşmada "Ülkelerimizi, toplumlarımızı ve insanlarımızı savunmak amacıyla, silahlı kuvvetlerimiz için istihbarat, coğrafi konum belirleme ve iletişim ile uzayı kullanmalıyız," dedi.
Litvanyalı Komisyon Üyesi, "Askeri tehditler de dahil olmak üzere tehditleri izlemek üzere bir Avrupa uzay alanı farkındalık sistemi seçeneklerini araştırmak üzere AB ülkeleri ve uzay departmanları ile bir diyalog geliştirmek istiyorum," dedi.
Ukrayna'daki savaş alanı deneyimi, uzaydan gelen istihbaratın modern askeri savunma için çok önemli olduğunu gösteriyor. Sonuç olarak AB'nin, istihbarat yapılarını ve kabiliyetlerini güçlendirdiği görülüyor.
Kubilius ayrıca Güvenlik ve Savunma için AB Uzay Stratejisi, AB Uzay Sanayi Stratejisi, Avrupa Uzay Kalkanı ve IRIS2'nin uygulanmasını vurgularken, Avrupa'nın fırlatma kabiliyetleri için uzun vadeli bir vizyona duyulan ihtiyacın altını çizerek, "Avrupa, uzayda tüm insanlığa hizmet eden eşsiz bir varlık inşa etti. Bunu her türlü saldırıya karşı korumalıyız," dedi.