ABD Başkanı Donald Trump'ın Kuzey Kutbu'ndaki devasa bölgenin kontrolünü ele geçirmeye çalışmasıyla Grönland bir anda ilgi odağı haline geldi. Euronews ülkenin potansiyel olarak büyük lityum, nadir toprak metalleri ve diğer değerli maden yataklarına göz atıyor.
REKLAM
Danimarka Başbakanı Mette Frederiksen, Çarşamba günü Grönland'ı ziyaret etmeye hazırlanıyor. Bu ziyaret, Washington ile Kopenhag arasında diplomatik ilişkilerin yeni bir dip noktaya ulaşmasıyla gerçekleşiyor.
ABD, Grönland’ın özerk bölgesini kontrol altına alma arzusunu açıkça dile getirmişken, Başkan Trump, bunun ulusal güvenlik meselesi olduğunu ısrarla belirtiyor ancak devasa Arktik adanın doğal kaynaklarına duyduğu ilgiyi gizlemiyor.
Standart Mercator projeksiyonlu dünya haritasında göründüğü gibi, Afrika kadar büyük olmasa da Grönland, 19. yüzyılın sonunda Afrika'da yaşandığı gibi, açgözlü dünya güçleri tarafından kaynaklar için mücadele alanına dönüşüyor.
Dünyanın en büyük adası olan Grönland, tüm AB'nin yüzölçümünün yarısına eşit. Ayrıca 2,17 milyon kilometrekarelik yüzölçümüyle, ABD'nin açık ara en büyük eyaleti olan ve şu anda ülkenin Arktik bölgesindeki tek dayanağı olan Alaska'dan yüzde 25 daha büyük.
Ve oldukça zengin: yakındaki bölgesel petrol süper gücü Norveç gibi gelişmiş bir şekilde değil, Brüksel tarafından 'kritik' olarak adlandırılan potansiyel hammadde rezervleri açısından - bakır ve kriyolit gibi temel maddelerden kobalt, lityum ve yeşil enerji ve dijital teknolojiler için giderek daha fazla talep gören çok sayıda nadir toprak metaline kadar. Bunlara 'yeni petrol' denmesi ise elbette sebepsiz değil.
Beyaz altın
Danimarka hükümeti için oldukça uygunsuz bir zamanda, bu yıl Danimarkalı madencilik şirketlerinin 130 yıl boyunca Grönland'ın batı kıyısında on milyarlarca euro değerinde kriyolit çıkardığını ve bunun yerel ekonomiye pek bir katkı sağlamadığını iddia eden bir belgesel yayınlandı.
Grönland'ın güney ucundaki Ivigtût'ta (şimdiki adıyla Ivittuut) bulunan söz konusu madenin etrafındaki alan, 2021 yılında arama haklarını satın alan Avustralyalı Eclipse Metals şirketi tarafından aktif olarak araştırılıyor. Firma geçen hafta, önemli nadir toprak metalleri yataklarını doğrulayacağını umduğu sondaj karot örneklerinin sonuçlarını yakında alacağını duyurdu.
Ancak 1987'de kapandığından bu yana sular altında kalmış devasa, dairesel bir çukur haline gelen tarihi madenin, Grönland'daki maden kaynaklarının metaforik buzdağının sadece görünen kısmı olduğu ve buzlar tam anlamıyla eridikçe erişilebilirliğinin arttığı düşünülüyor.
ABD Jeolojik Araştırmalar Kurumu ocak ayı sonunda yayınladığı yıllık raporunda Grönland'ın sadece nadir toprak metalleri rezervlerinin tahmini büyüklüğünü 1,5 milyon ton olarak açıkladı.
'Büyük potansiyel'
Danimarka ve Grönland Jeolojik Araştırmaları Kurumu (GEUS) 2023 yılında yayınladığı ayrıntılı bir raporda, "Grönland'da kritik hammaddeler için büyük bir potansiyel" tespit ettiğini açıklayarak daha coşkulu bir tavır sergiledi.
Danimarka İklim, Enerji ve Kamu Hizmetleri Bakanlığı'nın bağımsız danışma organı, yarısı Avrupa için yüksek jeostratejik öneme sahip olduğu düşünülen 34 temel unsuru tanımlayan Kritik Hammaddeler yasasına atıfta bulunarak, "AB'nin listesindeki birçok kritik hammadde potansiyel olarak Grönland'da bulunabilir," dedi.
ABD'nin, yukarıdan bakıldığında Rusya, Kanada ve Grönland tarafından büyük ölçüde kuşatılmış olan bir bölgeye ilişkin gerçek güvenlik kaygıları olabilir. Norveç'in Svalbard Adaları'nda, Amerika'nın Alaska'dakinin karşısında bir Arktik dayanağı var.
ABD Başkan Yardımcısı JD Vance'in geçen hafta Grönland'a yaptığı ziyaret, ABD ordusuna ait bir üssün teftişinden ibaretmiş gibi görünse de - yerel halk, Vance'in beraberindekilerin herhangi bir kültürel etkinliğe katılmasının hoş karşılanmayacağını açıkça belirtmişti - Trump niyetini açıkça ortaya koydu.
Eski bir sanayi ve maden kaynakları bakanı olan Jens-Frederik Nielsen, Vance ve beraberindekilerin gelişinden hemen önce Grönland'ın yeni başbakanı olarak atandı. Ülkesinin satılık olmadığını şimdiden ilan eden Nielsen, üç günlük resmi ziyaret için gelen Danimarka Başbakanı Mette Frederiksen'i ağırlayacak.