Macaristan, ülke parlamentosunun 'onur yürüyüşünü' yasaklayan bir yasayı onaylamasının ardından diğer AB üye devletlerinin tepkisiyle karşı karşıya.
REKLAM
Macaristan'ın LGBTİQ (Lezbiyen, Gey, Biseksüel, Trans, İnterseks ve Queer) bireyler ve bu bireylere destek veren kişilerin katılımıyla gerçekleşen 'onur yürüyüşlerinin' (Pride) kamusal alanda yapılmasını yasaklayan yeni yasasına karşı siyasi tepkiler yoğunlaşmaya devam ederken, birçok AB ülkesi yasayı insan hakları ve toplanma hakkına karşı bir saldırı olarak kınadı.
Euronews'e konuşan bazı diplomatlar, BENELUX ülkeleri olarak adlandırılan Belçika, Hollanda ve Lüksemburg'un Çarşamba günü eşitlik bakanlarının gayri resmi toplantısında okunan bir kınama bildirisi yayınladığını belirtti.
Bildiride, "Macaristan'da kabul edilen ve LGBTİQ+ haklarını baltalayan, barışçıl toplanma ve ifade özgürlüğünü kısıtlayan yasalardan endişe duyuyoruz," denildi.
"LGBTİQ+ bireyler de dâhil olmak üzere tüm insanların insan haklarına ve temel özgürlüklerine saygı duymak ve bunları korumak Avrupa ailesinin bir parçası olmanın doğasında vardır. Bu bizim sorumluluğumuzdur ve üye devletler ile Avrupa kurumları tarafından paylaşılmaktadır."
Avusturya, Çek Cumhuriyeti, Danimarka, Estonya, Finlandiya, Almanya, İrlanda, Litvanya, Portekiz, Slovenya, İspanya ve İsveç, BENELUX açıklamasını destekledi.
Bir diplomat, Fransa'nın kendi başına "sert bir dille" karşı çıktığını, Yunanistan ve Kıbrıs'ın ise Macaristan'dan bahsetmeyen ancak aynı konuyla ilgili olduğu anlaşılan geniş bir dil kullanarak blok genelindeki "son gelişmeler" hakkında eleştirel yorumlar yaptığını belirtti.
Geri adım, Macaristan parlamentosunun Mart ayında iktidar partisinin hızlı bir şekilde geçirdiği yasayı belirginleştiren bir anayasa değişikliğini kabul etmesinin ardından geldi. Söz konusu yasa, eşcinsellik ve cinsiyet değiştirme tasvirlerini büyük ölçüde kısıtlayan Çocuk Koruma Yasası'nı ihlal ettiği düşünülen kamuya açık etkinlikleri yasaklanmasını öngörüyordu.
Budapeşte'de her yıl düzenlenen ve binlerce ziyaretçiyi çeken "onur yürüyüşü" gibi LGBTİQ+ topluluğu tarafından düzenlenen etkinlikler yeni yasa kapsamında yasaklandı.
Bu yasa, yetkililerin yasaklı etkinlikleri düzenleyen ve bu etkinliklere katılan kişileri tespit etmek için yüz tanıma araçlarını kullanmasına olanak tanıyacak ve 200.000 Macar forintine (21.000 TL) kadar para cezasına yol açacak. Ödenmemesi halinde para cezaları vergi olarak tahsil edilecek.
Ayrıca Pazartesi günü onaylanan anayasa değişikliği, çocuk haklarının diğer tüm temel haklardan (yaşam hakkı hariç) öncelikli olduğunu ilan ediyor ve transseksüel ve interseks kimlikleri etkili bir şekilde reddeden erkek ve kadın olmak üzere iki cinsiyeti tanıyor. Değişiklik ayrıca, yetkililerin belirli koşullar altında bazı Macar vatandaşlarının çifte vatandaşlığını askıya almasına da olanak sağlıyor.
Budapeşte Brüksel'e karşı
Kapsamlı değişiklikler Başbakan Viktor Orban'ın gündemiyle uyumlu.
Kendisini "illiberal" olarak tanımlayan başbakan, LGBTİQ+ topluluğunu, göçmenleri ve sivil toplumu hedef alan yasalar çıkararak "duyarlı ideoloji" olarak adlandırdığı şeye defalarca saldırdı.
Parlamentodaki oylamanın ardından yaptığı açıklamada Orban, "Çocukların gelişimini koruyor, bir insanın kadın ya da erkek olarak doğduğunu teyit ediyor, uyuşturucu ve dış müdahalelere karşı sağlam duruyoruz. Macaristan'da sağduyu önemlidir," dedi.
Orban'ın tartışmalı girişimleri Budapeşte ile Brüksel arasındaki soğukluğu iyice derinleştirdi. Bu haftanın başlarında Avrupa Komisyonu, LGBTİQ+ topluluğuna desteğini dile getirdi ve yasayı inceledikten sonra "gerekirse" yasal işlem başlatacağını belirtti.
Bir sözcü, "Şu an için (anayasa) değişikliklerini analiz etmemiz gerekiyor çünkü birkaç konuyu kapsıyor ve Avrupa hukuku perspektifinden görebilmek için bunlara çok dikkatli bir şekilde bakmamız gerekiyor," dedi.
Sözcü, işlemlerin başlatılması için bir zaman çizelgesi vermedi.
Onur yürüyüşü (Pride) yasağı, temel hakların olası ihlallerinin yanı sıra, kolluk kuvvetlerinin yüz tanımayı nasıl kullanabilecekleri konusunda katı sınırlamalar getiren Yapay Zeka Yasası ile potansiyel uyumsuzluğu nedeniyle de inceleme altında.
Eğer bir dava açılırsa, bu bir dizi çatışma konularından biri olabilir.
Onur yürüyüşü yasağının temelini oluşturan 2021 tarihli Çocuk Koruma Yasası, Komisyon'un 15 üye devletle birlikte Avrupa Adalet Divanı (ECJ) nezdinde açtığı bir davaya konu olmuş durumda. (Destek veren ülkelerin listesi Varşova'daki BENELUX bildirisine destek verenlerle neredeyse aynı).
Komisyon ayrıca, tartışmalı "Ulusal Egemenlik Yasası " nedeniyle Macaristan'a dava açtı. AB, göç ve iltica kurallarına uymaması nedeniyle Avrupa Adalet Divanı tarafından verilen günlük 1 milyon euroluk cezayı Macaristan'ın AB bütçesinden aldığı paydan düşüyor.
Aynı zamanda Orban'ın Rus yanlısı tutumları hem Avrupa Komisyonu'nu hem de üye devletlerin çoğunu kızdırdı.
Geçtiğimiz ay Orban, Ukrayna'ya ilişkin ortak sonuçları onaylamayı reddeden tek lider oldu. Macaristan'ın sadece bu yıl içinde iki kez Rusya'ya yönelik yaptırımların yenilenmesini engelleme tehdidinde bulunması, diplomat ve yetkililerin Temmuz sonunda veto ihtimaline karşı bir B Planı üzerinde düşünmelerine yol açtı.
Dahası Macaristan, Ukrayna'nın üyelik teklifine karşı çıkan ve bu konuda bir kamuoyu yoklaması başlatan tek ülke. Anketi tanıtan reklam panolarında Avrupa Komisyonu Başkanı Ursula von der Leyen'in yüzü yer alıyor.