Avrupa Komisyonu, düzensiz göç konusunda gergin bir siyasi atmosferin yaşandığı bir ortamda, iltica süreçlerinin elden geçirilmesine yönelik iki plan ortaya koydu.
REKLAM
Avrupa Komisyonu "güvenli üçüncü ülke" kavramını gözden geçirerek sığınmacıların AB sınırları dışına gönderilmesini kolaylaştırmayı planlıyor.
Mevcut AB göç kuralları uyarınca, üye devletler sığınmacıları güvenli olarak kabul edilen AB üyesi olmayan bir ülkeye gönderebiliyorlar. Ancak bunun için göçmenlerin söz konusu ülkeyle daha önce bir ziyaret ya da aile bağı gibi bir bağlantılarının olması gerekiyor.
Komisyon tarafından geçtiğimiz hafta açıklanan ve iltica prosedürlerinin daha geniş kapsamlı bir revizyonunun bir parçası olan yeni bir teklif, bu şartın kaldırılması gerektiğini söylüyor.
Eleştirmenler bunun bir önceki İngiltere hükümetinin sığınmacıları Ruanda'ya sınır dışı etme planına benzediğini, ancak bu planın ülkenin Yüksek Mahkemesi tarafından hukuka aykırı bulunarak iptal edildiğini belirtiyor.
Ancak öneriyi destekleyen Hristiyan Demokrat Birlik (CDU) üyesi Alman Parlamenter Lena Düpont, bunun doğru mesajı verdiğini savundu.
Avrupa Komisyonu'nun verileri, her yıl AB'de kalma hakkı olmayan en az 400 bin yabancı uyruklu kişiye ülkeyi terk etme emri verildiğini gösteriyor. Ancak bunların sadece yaklaşık yüzde 20'si etkin bir şekilde geri gönderiliyor.
Bu arada STK'lar ve göç uzmanları teklifin temel insan haklarının güvence altına alınması konusunda ciddi endişeler yarattığını ve yoksul ülkelere yük getirebileceğini söyledi.
Uluslararası Af Örgütü'nün göç ve iltica konusundaki AB savunucusu Olivia Sundberg Diez, "İnsanları hiçbir bağlantıları, umutları ve destekleri olmayan ülkelere göndermenin kaotik ve keyfi olmasının ötesinde, bunu insani açıdan temelden yıkıcı olarak görüyoruz," dedi.
"Bir kişinin failliğini yok sayıyor ve bu nedenle orada kalmalarını beklemenin makul olabileceğini düşünmüyoruz. Bu sürdürülebilir bir çözüm olamaz," diye ekledi.
İnsan hakları endişeleri
Öneri, Komisyon'un geçen ay sunduğu "Güvenli Menşe Ülkeler" başlıklı bir başka önergenin ardından geldi.
Komisyon, Türkiye ve Gürcistan gibi AB'ye aday ülkelerden ve "güvenli" kabul edilen diğer yedi ülkeden gelen göçmenlerin sığınma taleplerinin "başarılı olma ihtimali düşük" olduğu için hızlı bir şekilde takip edilebileceğini söyledi.
Komisyon'a göre aralarında İtalya ve Yunanistan'ın da bulunduğu bazı AB üye ülkelerinin halihazırda güvenli menşe ülkelere ilişkin ulusal kayıtları bulunuyor ancak önerilen AB listesi daha yeknesak bir sistemi desteklemeyi amaçlıyor.
"Amaç, çeşitli nedenlerle açıkça asılsız olduğu anlaşılan sığınma taleplerinin işleme alınmasını iyileştirmektir. Aynı zamanda Avrupa Birliği'nde kalma hakkına sahip olmayan ancak halihazırda burada bulunanların etkin bir şekilde geri gönderilmesini sağlamaktır," deniliyor.
İnsan hakları grupları listedeki bazı ülkelerin gerçekten güvenli sayılıp sayılmayacağını sorguluyor. Örneğin İnsan Hakları İzleme Örgütü'ne (HRW) göre yetkililerin eleştirmenleri ve aktivistleri sistematik olarak gözaltına alıp cezalandırdığı ve LGBTQ+ bireylere zulmettiği Mısır listede yer alıyor.
Komisyon, listeyi zaman içinde genişletilebilecek veya değiştirilebilecek "dinamik" bir liste olarak sundu ve artık kriterleri karşılamayan ülkelerin listeden çıkarılacağını söyledi.
Af Örgütü'nden Sundberg Diez, "Bu durum, AB'den uzak ülkelerde keyfi ve otomatik gözaltı riskini arttırıyor," dedi.
"AB'nin Tunus gibi ülkelerle [AB'nin bir mutabakat zaptına sahip olduğu] mevcut angajmanında, insan hakları korumalarını izleme ve uygulama yeteneğine ya da ilgisine sahip olmadığını zaten gördük."
Komisyon'un Mart ayından bu yana ortaya koyduğu tekliflerin hepsinin aynı amacı taşıdığını vurgulayan Düpont, "Bu da insanların Avrupa'da güvenliğe erişimini zorlaştırmak ve koruma sağlama sorumluluğunu bloktan uzak ülkelere kaydırmaktır," dedi.
Düpont bu görüşe katılmıyor.
"Her iki teklif de sığınma ve geri gönderme prosedürlerini daha verimli, daha etkili ve tabii ki üye devletler için daha uygulanabilir hale getirme amacını paylaşıyor. Böylece ortak Avrupa sığınma ve göç politikalarına düzen ve insanlığı geri getirebiliriz," dedi.
Öneriler Avrupa Parlamentosu ve AB Konseyi tarafından dinlenecek. Bunun ardından ortak bir metin üzerinde anlaşmaya varılması için görüşmeler yapılacak ve sonunda bu metin kanun haline gelecek.